Luận án tiến sĩ: Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan Việt Nam

• Tác giả: Mai Thanh Huyền
• Người hướng dẫn: TS. Doãn Kế Bôn
• Trường học: Trường Đại học Thương mại
• Chuyên ngành: Kinh doanh thương mại
• Đề tài: Giải pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG HOẠT ĐỘNG GIA CÔNG XUẤT KHẨU
• 1.1. Cơ sở lý luận về gia công xuất khẩu
• 1.2. Khái niệm và các hình thức gia công xuất khẩu
• 1.3. Đặc điểm của gia công xuất khẩu
• 1.4. Quy trình thủ tục hải quan đối với hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.5. Cơ sở lý luận về gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.6. Khái niệm gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.7. Tác động của gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.8. Các hình thức gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.9. Cơ sở lý luận về hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của cơ quan hải quan
• 1.10. Khái niệm hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.11. Nội dung hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của cơ quan quản lý hải quan
• 1.12. Cơ sở lý luận về tiêu chí đánh giá biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của cơ quan hải quan
• 1.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 1.14. Kinh nghiệm của hải quan các nước đối với công tác quản lý hoạt động gia công xuất khẩu
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG HOẠT ĐỘNG GIA CÔNG XUẤT KHẨU CỦA TỔNG CỤC HẢI QUAN VIỆT NAM
• 2.1. Thực trạng hoạt động gia công xuất khẩu ở Việt Nam
• 2.2. Thực trạng hoạt động gia công xuất khẩu của Việt Nam trong những năm qua
• 2.3. Thực trạng hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may, da giày
• 2.4. Thực trạng gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu tại Việt Nam
• 2.5. Thực trạng chung gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 2.6. Thực trạng gian lận thương mại theo hình thức gian lận trong hoạt động gia công xuất khẩu tại Việt Nam trong những năm gần đây
• 2.7. Đánh giá về ảnh hưởng của gian lận thương mại đến hoạt động kinh doanh gia công xuất khẩu của doanh nghiệp
• 2.8. Thực trạng công tác hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 2.9. Thực trạng tham mưu xây dựng, ban hành các văn bản pháp quy để hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 2.10. Thực trạng tổ chức bộ máy và đào tạo cán bộ thực thi các biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 2.11. Thực trạng hoạt động thông tin tuyên truyền, hướng dẫn phổ biến các văn bản pháp lý, văn bản hành chính trong hoạt động gia công xuất khẩu tới các chủ thể có liên quan
• 2.12. Thực trạng kiểm tra, giám sát, kiểm soát, thanh tra hải quan và xử lý vi phạm nhằm hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 2.13. Thực trạng hoạt động hợp tác hải quan, phối hợp cùng các bên có liên quan trong nước và quốc tế của Tổng cục hải quan
• 2.14. Đánh giá các biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu tại Việt Nam
• 2.15. Đánh giá tính hiệu lực của các biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 2.16. Đánh giá tính khả thi của biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 2.17. Đánh giá tính công khai, minh bạch của biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 2.18. Đánh giá tính phù hợp của biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 2.19. Đánh giá chung về biện pháp hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 2.20. Một số kết quả đạt được
• 2.21. Một số hạn chế
• 2.22. Nguyên nhân những hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ HẠN CHẾ GIAN LẬN THƯƠNG MẠI TRONG HOẠT ĐỘNG GIA CÔNG XUẤT KHẨU
• 3.1. ĐỐI VỚI TỔNG CỤC HẢI QUAN
• 3.2. Bối cảnh tình hình gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu thời gian tới
• 3.3. Mục tiêu chiến lược phát triển và chiến lược hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động GCXK của Tổng cục hải quan
• 3.4. Mục tiêu chiến lược phát triển của Tổng cục hải quan
• 3.5. Mục tiêu hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động GCXK của Tổng cục hải quan
• 3.6. Nguyên tắc giải pháp nhằm hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động GCXK đối với Tổng cục hải quan
• 3.6.1. Đảm bảo đúng pháp luật
• 3.6.2. Đảm bảo tính khả thi
• 3.6.3. Đảm bảo tính hiệu quả
• 3.7. Giải pháp nhằm hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu đối với Tổng cục hải quan giúp thúc đẩy hoạt động gia công phát triển
• 3.8. Nhóm giải pháp tham mưu xây dựng văn bản pháp lý, ban hành các văn bản hành chính nhằm hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu
• 3.9. Nhóm giải pháp trong tổ chức bộ máy và đào tạo nhân lực tham gia thực thi hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 3.10. Giải pháp tổ chức bộ máy, xây dựng nguồn nhân lực làm công tác hạn chế GLTM của Tổng cục hải quan
• 3.11. Nhóm giải pháp hoàn thiện hoạt động tuyên truyền thông tin, hướng dẫn phổ biến các văn bản chính sách trong hoạt động gia công xuất khẩu của Tổng cục Hải quan
• 3.12. Giải pháp tăng cường hoạt động hợp tác hải quan, phối hợp cùng các bên có liên quan trong nước và quốc tế
• 3.13. Kiến nghị đối với các cơ quan có thẩm quyền có liên quan
• 3.13.1. Đối với Quốc hội và Chính phủ
• 3.13.2. Đối với Bộ Tài chính
• 3.13.3. Đối với hiệp hội, hội ngành nghề liên quan
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Gian lận thương mại trong gia công xuất khẩu

Gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nền kinh tế và uy tín của Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp lợi dụng chính sách ưu đãi về thuế và thủ tục hải quan thông thoáng để thực hiện các hành vi gian lận như khai sai định mức, tái xuất không đúng chủng loại, và bán nguyên phụ liệu vào thị trường nội địa không khai báo. Những hành vi này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn tạo ra sự bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh. Tổng cục Hải quan đã ghi nhận sự gia tăng số vụ gian lận từ năm 2016 đến 2020, phản ánh mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

1.1. Hình thức gian lận phổ biến

Các hình thức gian lận phổ biến bao gồm khai khống nguyên phụ liệu, tái xuất không đúng chủng loại, và tiêu hủy nguyên phụ liệu để tẩu tán. Những thủ đoạn này được thực hiện một cách tinh vi, khiến cơ quan hải quan khó phát hiện và kiểm soát. Việc không thông báo hợp đồng gia công và định mức sản phẩm cũng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thực hiện gian lận.

1.2. Tác động của gian lận thương mại

Gian lận thương mại gây ra nhiều tác động tiêu cực, bao gồm bóp méo môi trường cạnh tranh, giảm uy tín hàng xuất khẩu, và hạn chế sự phát triển thương mại. Các doanh nghiệp chân chính bị thiệt hại do sự bất bình đẳng trong kinh doanh, trong khi các doanh nghiệp gian lận được hưởng lợi. Điều này cũng ảnh hưởng đến hoạt động thu hút đầu tư nước ngoài và lợi ích kinh tế của đất nước.

II. Giải pháp chống gian lận thương mại

Để hạn chế gian lận thương mại trong hoạt động gia công xuất khẩu, Tổng cục Hải quan đã đề xuất nhiều giải pháp toàn diện. Các giải pháp này tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống pháp lý, tăng cường giám sát, và nâng cao năng lực của cán bộ hải quan. Việc áp dụng công nghệ thông tin và hợp tác quốc tế cũng được coi là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý.

2.1. Hoàn thiện hệ thống pháp lý

Một trong những giải pháp quan trọng là hoàn thiện hệ thống pháp lý liên quan đến hoạt động gia công xuất khẩu. Việc ban hành các văn bản pháp quy mới và sửa đổi các quy định hiện hành sẽ giúp tạo ra khung pháp lý chặt chẽ, hạn chế các kẽ hở mà doanh nghiệp có thể lợi dụng. Đồng thời, việc tăng cường thực thi pháp luật cũng là yếu tố then chốt trong việc ngăn chặn gian lận.

2.2. Tăng cường giám sát và kiểm soát

Tổng cục Hải quan cần tăng cường giám sát và kiểm soát hoạt động gia công xuất khẩu thông qua việc áp dụng công nghệ thông tin và hệ thống kiểm soát hiện đại. Việc sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu và giám sát từ xa sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu gian lận. Ngoài ra, việc hợp tác với các cơ quan quốc tế cũng giúp nâng cao hiệu quả quản lý và ngăn chặn các hành vi gian lận xuyên biên giới.

III. Quản lý xuất khẩu và chính sách hải quan

Quản lý xuất khẩu và chính sách hải quan đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế gian lận thương mại. Việc đơn giản hóa thủ tục hải quan và tăng cường minh bạch trong quy trình quản lý sẽ giúp tạo môi trường kinh doanh công bằng và thuận lợi cho các doanh nghiệp. Đồng thời, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và xử lý vi phạm cũng là yếu tố then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả quản lý.

3.1. Đơn giản hóa thủ tục hải quan

Việc đơn giản hóa thủ tục hải quan không chỉ giúp tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp mà còn giảm thiểu cơ hội gian lận. Các quy trình minh bạch và dễ hiểu sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật một cách dễ dàng hơn. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hải quan cũng giúp tăng cường hiệu quả và giảm thiểu sai sót.

3.2. Tăng cường minh bạch và công khai

Đảm bảo minh bạch và công khai trong quy trình quản lý là yếu tố quan trọng trong việc hạn chế gian lận thương mại. Việc công khai thông tin về các quy định và quy trình hải quan sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ và tuân thủ pháp luật. Đồng thời, việc tăng cường giám sát và kiểm tra cũng giúp phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.