I. Tổng quan về nghiên cứu thuật ngữ phòng cháy chữa cháy
Luận án tiến sĩ 'Đối chiếu thuật ngữ phòng cháy chữa cháy Anh - Việt' tập trung vào việc phân tích và so sánh hệ thống thuật ngữ trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy (PCCC) giữa hai ngôn ngữ Anh và Việt. Nghiên cứu này nhằm xác định sự tương đồng và khác biệt về cấu tạo, định danh, và phương thức tạo lập thuật ngữ. Thuật ngữ phòng cháy chữa cháy đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn hóa và phát triển ngành PCCC, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Luận án cũng đề cập đến tình hình nghiên cứu thuật ngữ trên thế giới và ở Việt Nam, đồng thời đưa ra các cơ sở lý luận về thuật ngữ học và ngôn ngữ học đối chiếu.
1.1. Tình hình nghiên cứu thuật ngữ PCCC
Nghiên cứu thuật ngữ phòng cháy chữa cháy trên thế giới và ở Việt Nam cho thấy sự thiếu hụt các công trình chuyên sâu trong lĩnh vực này. Ở Việt Nam, hầu hết các thuật ngữ PCCC được chuyển dịch hoặc vay mượn từ tiếng nước ngoài như tiếng Anh, Pháp, và Nga, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong định nghĩa và sử dụng. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc chuẩn hóa thuật ngữ PCCC tiếng Việt để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong giao tiếp chuyên ngành.
1.2. Cơ sở lý luận về thuật ngữ học
Luận án dựa trên các lý thuyết về thuật ngữ học, bao gồm khái niệm định danh, quy trình định danh, và nguyên tắc định danh. Ngoài ra, nghiên cứu cũng áp dụng phương pháp so sánh đối chiếu để phân tích sự tương đồng và khác biệt giữa thuật ngữ PCCC tiếng Anh và tiếng Việt. Các phương pháp này giúp xác định các đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của thuật ngữ, từ đó đề xuất hướng chuẩn hóa phù hợp.
II. Đối chiếu đặc điểm cấu tạo thuật ngữ PCCC Anh Việt
Chương này tập trung vào việc đối chiếu đặc điểm cấu tạo của thuật ngữ phòng cháy chữa cháy trong tiếng Anh và tiếng Việt. Nghiên cứu phân tích phương thức cấu tạo, số lượng yếu tố cấu tạo, và mô hình cấu tạo của các thuật ngữ. Kết quả cho thấy sự tương đồng và khác biệt trong cách thức hình thành thuật ngữ giữa hai ngôn ngữ. Thuật ngữ PCCC tiếng Anh thường có cấu tạo đa yếu tố và sử dụng nhiều từ viết tắt, trong khi tiếng Việt có xu hướng sử dụng từ ngữ bản ngữ và tiếp nhận thuật ngữ nước ngoài.
2.1. Phương thức cấu tạo thuật ngữ PCCC
Nghiên cứu chỉ ra rằng thuật ngữ PCCC tiếng Anh thường được tạo lập thông qua phương thức thuật ngữ hóa từ ngữ thông thường, tiếp nhận từ các ngành khoa học khác, và sử dụng từ viết tắt. Trong khi đó, tiếng Việt chủ yếu dựa vào ngôn ngữ bản ngữ và tiếp nhận thuật ngữ nước ngoài. Sự khác biệt này phản ánh đặc điểm ngôn ngữ và văn hóa của mỗi quốc gia.
2.2. Mô hình cấu tạo thuật ngữ PCCC
Các mô hình cấu tạo của thuật ngữ PCCC trong tiếng Anh và tiếng Việt được phân tích chi tiết. Tiếng Anh có xu hướng sử dụng các mô hình cấu tạo phức tạp với nhiều yếu tố, trong khi tiếng Việt thường đơn giản hóa và sử dụng các từ ngữ dễ hiểu. Sự khác biệt này cần được xem xét trong quá trình chuẩn hóa thuật ngữ PCCC tiếng Việt.
III. Đối chiếu phương thức tạo lập và đặc điểm định danh thuật ngữ PCCC
Chương này tập trung vào việc đối chiếu phương thức tạo lập và đặc điểm định danh của thuật ngữ phòng cháy chữa cháy trong tiếng Anh và tiếng Việt. Nghiên cứu phân tích các phương thức tạo lập thuật ngữ, bao gồm thuật ngữ hóa từ ngữ thông thường, tiếp nhận thuật ngữ nước ngoài, và dựa trên cơ sở ngữ liệu vốn có. Đồng thời, nghiên cứu cũng đối chiếu đặc điểm định danh của thuật ngữ PCCC theo kiểu ngữ nghĩa và cách thức biểu thị.
3.1. Phương thức tạo lập thuật ngữ PCCC
Các phương thức tạo lập thuật ngữ PCCC trong tiếng Anh và tiếng Việt được phân tích chi tiết. Tiếng Anh thường sử dụng phương thức thuật ngữ hóa từ ngữ thông thường và tiếp nhận thuật ngữ từ các ngành khoa học khác. Trong khi đó, tiếng Việt chủ yếu dựa vào ngôn ngữ bản ngữ và tiếp nhận thuật ngữ nước ngoài. Sự khác biệt này phản ánh đặc điểm ngôn ngữ và văn hóa của mỗi quốc gia.
3.2. Đặc điểm định danh thuật ngữ PCCC
Nghiên cứu đối chiếu đặc điểm định danh của thuật ngữ PCCC trong tiếng Anh và tiếng Việt theo kiểu ngữ nghĩa và cách thức biểu thị. Kết quả cho thấy sự tương đồng và khác biệt trong cách thức định danh, từ đó đề xuất hướng chuẩn hóa thuật ngữ PCCC tiếng Việt để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong giao tiếp chuyên ngành.
IV. Đề xuất phương hướng xây dựng và chuẩn hóa thuật ngữ PCCC tiếng Việt
Chương này đề xuất các phương hướng xây dựng và chuẩn hóa thuật ngữ phòng cháy chữa cháy tiếng Việt dựa trên kết quả nghiên cứu đối chiếu. Các đề xuất bao gồm việc khảo sát thực trạng sử dụng thuật ngữ PCCC tiếng Việt, xây dựng hệ thống thuật ngữ chuẩn, và đưa ra các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả sử dụng thuật ngữ trong lực lượng PCCC và đào tạo chuyên ngành.
4.1. Khảo sát thực trạng sử dụng thuật ngữ PCCC
Nghiên cứu khảo sát thực trạng sử dụng thuật ngữ PCCC tiếng Việt trong lực lượng PCCC và đào tạo chuyên ngành. Kết quả cho thấy sự thiếu thống nhất và chưa chuẩn hóa trong việc sử dụng thuật ngữ, dẫn đến khó khăn trong giao tiếp và đào tạo. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng và chuẩn hóa hệ thống thuật ngữ PCCC tiếng Việt.
4.2. Đề xuất xây dựng và chuẩn hóa thuật ngữ PCCC
Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận án đề xuất các giải pháp cụ thể để xây dựng và chuẩn hóa thuật ngữ PCCC tiếng Việt. Các đề xuất bao gồm việc thống nhất định nghĩa, sử dụng từ ngữ bản ngữ, và tiếp nhận thuật ngữ nước ngoài một cách có hệ thống. Những giải pháp này nhằm đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong việc sử dụng thuật ngữ PCCC tiếng Việt.
