I. Cơ sở lý luận và tổng quan nghiên cứu
Chương này trình bày cơ sở lý luận về tăng trưởng kinh tế và hạ tầng giao thông vận tải, đồng thời tổng quan các nghiên cứu liên quan. Các khái niệm cơ bản về tăng trưởng kinh tế và vốn đầu tư được phân tích, nhấn mạnh vai trò của hạ tầng giao thông trong thúc đẩy phát triển kinh tế. Các nghiên cứu trước đây về tác động kinh tế của hạ tầng giao thông được tổng hợp, từ đó xây dựng khung phân tích cho luận án.
1.1. Khái niệm tăng trưởng kinh tế và vốn đầu tư
Tăng trưởng kinh tế được định nghĩa là sự gia tăng giá trị hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế, thường đo lường bằng GDP. Vốn đầu tư là yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là đầu tư vào hạ tầng giao thông. Các phương pháp tính GDP bao gồm phương pháp sản xuất, phương pháp thu nhập và phương pháp chi tiêu, mỗi phương pháp có cách tiếp cận khác nhau để đo lường giá trị kinh tế.
1.2. Tổng quan nghiên cứu về hạ tầng giao thông
Các nghiên cứu trước đây về tác động của hạ tầng giao thông đến phát triển kinh tế được tổng hợp. Nghiên cứu của Dương Bích Tiến (1998) chỉ ra thực trạng hạ tầng giao thông Việt Nam còn nhiều hạn chế. Các nghiên cứu gần đây như của Ngô Anh Tín (2017) và Bùi Thị Hoàng Lan (2012) tập trung vào tác động kinh tế của giao thông đường bộ tại các khu vực cụ thể. Tuy nhiên, các nghiên cứu này chưa phân tích đầy đủ các yếu tố của hạ tầng giao thông như đường sắt, đường thủy, và đường hàng không.
II. Thực trạng hạ tầng giao thông vận tải Việt Nam
Chương này phân tích thực trạng hạ tầng giao thông vận tải tại Việt Nam giai đoạn 2010-2017. Các chính sách phát triển hạ tầng giao thông được trình bày, cùng với thực trạng đầu tư và hiệu quả của các dự án giao thông. Các vấn đề như tắc nghẽn giao thông, quá tải hạ tầng, và sự chênh lệch phát triển giữa các khu vực được đề cập.
2.1. Chính sách phát triển hạ tầng giao thông
Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách nhằm phát triển hạ tầng giao thông, bao gồm các dự án BOT và đầu tư vào đường cao tốc. Các dự án như cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương đã góp phần cải thiện hạ tầng giao thông. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như tắc nghẽn giao thông tại các thành phố lớn và sự chênh lệch phát triển giữa các khu vực.
2.2. Thực trạng đầu tư và hiệu quả
Đầu tư vào hạ tầng giao thông đã tăng đáng kể trong giai đoạn 2010-2017, với tổng vốn đầu tư lên đến hàng tỷ USD. Tuy nhiên, hiệu quả của các dự án giao thông còn hạn chế, đặc biệt là tại các khu vực miền núi và vùng sâu, vùng xa. Các vấn đề như quá tải hạ tầng và tắc nghẽn giao thông vẫn là thách thức lớn đối với phát triển kinh tế.
III. Tác động của hạ tầng giao thông vận tải đến tăng trưởng kinh tế
Chương này phân tích tác động của hạ tầng giao thông vận tải đến tăng trưởng kinh tế thông qua các mô hình kinh tế lượng. Các yếu tố như vốn đầu tư giao thông, mật độ đường cao tốc, và các loại hình vốn đầu tư được đánh giá. Kết quả cho thấy hạ tầng giao thông có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là tại các khu vực có cơ cấu đầu tư cao.
3.1. Tác động của vốn đầu tư giao thông
Vốn đầu tư giao thông có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế, với tác động lan tỏa không gian lớn hơn tác động trực tiếp. Các khu vực có cơ cấu đầu tư cao như Miền Bắc và Miền Nam có tác động lớn hơn so với Miền Trung. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc đầu tư đồng bộ vào hạ tầng giao thông.
3.2. Tác động của mật độ đường cao tốc
Mật độ đường cao tốc có tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là tại các khu vực có quy mô lớn. Tác động lan tỏa không gian của đường cao tốc lớn hơn tác động trực tiếp, gợi ý định hướng phát triển mạnh mẽ đường cao tốc trên toàn quốc.
