Luận án tiến sĩ nghiên cứu về án lệ hình sự ở Việt Nam hiện nay

• Tác giả: Nguyễn Thanh Mận
• Người hướng dẫn: PGS. TS. Trần Văn Độ
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng Hình sự
• Đề tài: Án lệ hình sự ở Việt Nam hiện nay
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU VỀ ÁN LỆ HÌNH SỰ
• 0.1. Tình hình nghiên cứu
• 0.2. Nhận xét về tình hình nghiên cứu
• 0.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
• 0.4. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁN LỆ HÌNH SỰ, XÂY DỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ
• 0.4.1. Khái niệm, bản chất, đặc điểm và vai trò của án lệ hình sự
• 0.4.2. Khái niệm, đặc điểm và những nguyên tắc xây dựng án lệ hình sự
• 0.4.3. Khái niệm, đặc điểm và các nguyên tắc áp dụng án lệ hình sự
• 0.5. THỰC TIỄN XÂY DỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ Ở VIỆT NAM
• 0.5.1. Thực tiễn xây dựng và áp dụng án lệ hình sự
• 0.5.2. Đánh giá thực tiễn xây dựng và áp dụng án lệ hình sự
• 0.6. YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÂY DỰNG VÀ ÁP DỤNG ÁN LỆ HÌNH SỰ Ở VIỆT NAM
• 0.6.1. Yêu cầu xây dựng, phát triển án lệ hình sự
• 0.6.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng, áp dụng án lệ hình sự
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.2.1. Mục đích nghiên cứu
• 1.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 1.4.1. Phương pháp luận
• 1.4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
• 1.5.1. Thứ nhất
• 1.5.2. Thứ hai
• 1.5.3. Thứ ba
• 1.5.4. Thứ tư
• 1.6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
• 1.6.1. Ý nghĩa lý luận
• 1.6.2. Ý nghĩa thực tiễn

I. Tính cấp thiết của đề tài

Án lệ hình sự đã trở thành một phần quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Việc thừa nhận án lệ hình sự không chỉ là một bước tiến trong cải cách tư pháp mà còn là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Án lệ hình sự giúp đảm bảo tính thống nhất trong việc áp dụng pháp luật, từ đó nâng cao hiệu quả xét xử. Theo Nghị quyết số 48-NQ/TW, việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật là một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu. Án lệ hình sự, với vai trò là nguồn luật, có khả năng khắc phục những lỗ hổng của luật thành văn, tạo ra sự minh bạch và ổn định trong các phán quyết của Tòa án. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các loại hình tội phạm ngày càng phức tạp và tinh vi. Việc nghiên cứu và áp dụng án lệ hình sự không chỉ giúp giải quyết các vụ án mà còn góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phục vụ cho công lý và bảo vệ quyền lợi của công dân.

II. Những vấn đề lý luận về án lệ hình sự

Khái niệm và bản chất của án lệ hình sự cần được làm rõ để có thể áp dụng hiệu quả trong thực tiễn. Án lệ hình sự không chỉ đơn thuần là những quyết định của Tòa án mà còn là những nguyên tắc, quy tắc pháp lý được hình thành từ các bản án. Đặc điểm của án lệ hình sự bao gồm tính khả thi, tính minh bạch và tính ổn định. Việc xây dựng và áp dụng án lệ hình sự cần tuân thủ các nguyên tắc nhất định, nhằm đảm bảo rằng các vụ án tương tự được xử lý một cách đồng nhất. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng xét xử mà còn tạo ra sự tin tưởng từ phía người dân đối với hệ thống tư pháp. Việc nghiên cứu lý luận về án lệ hình sự cũng giúp xác định rõ vai trò của nó trong việc bảo vệ quyền con người và quyền tự do, dân chủ của công dân.

III. Thực tiễn xây dựng và áp dụng án lệ hình sự ở Việt Nam

Thực tiễn cho thấy, việc xây dựng và áp dụng án lệ hình sự ở Việt Nam còn nhiều hạn chế. Mặc dù đã có một số án lệ hình sự được công bố, nhưng số lượng này vẫn còn quá ít so với nhu cầu thực tiễn. Việc áp dụng án lệ hình sự trong xét xử chưa được thực hiện một cách đồng bộ và thống nhất. Nhiều vụ án có cùng hành vi, tình tiết tương tự nhưng lại bị xử lý khác nhau, dẫn đến sự bất bình đẳng trong việc áp dụng pháp luật. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện quy trình xây dựng và áp dụng án lệ hình sự. Cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng và số lượng án lệ hình sự, từ đó đảm bảo tính thống nhất và công bằng trong xét xử.

IV. Yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng và áp dụng án lệ hình sự

Để nâng cao chất lượng xây dựng và áp dụng án lệ hình sự, cần thiết phải có một hệ thống tiêu chí rõ ràng cho việc lựa chọn và công bố án lệ hình sự. Các giải pháp bao gồm việc tăng cường đào tạo cho các thẩm phán về án lệ hình sự, xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá việc áp dụng án lệ hình sự trong thực tiễn. Ngoài ra, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tư pháp và các tổ chức nghiên cứu để đảm bảo rằng các án lệ hình sự được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận vững chắc và thực tiễn phong phú. Việc này không chỉ giúp nâng cao chất lượng xét xử mà còn góp phần xây dựng niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp.