I. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình nghiên cứu thuật ngữ quản trị chiến lược (QTCL) trên thế giới và tại Việt Nam. Nghiên cứu về thuật ngữ đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ những công trình lý luận đến ứng dụng thực tiễn. Đặc biệt, việc nghiên cứu thuật ngữ QTCL đã trở nên phổ biến từ những năm 1990, với sự đóng góp của nhiều nhà nghiên cứu nổi tiếng. Các công trình này không chỉ miêu tả đặc điểm của hệ thuật ngữ mà còn đối chiếu giữa các ngôn ngữ khác nhau, nhằm tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt. Cơ sở lý luận về thuật ngữ QTCL được xây dựng từ các khái niệm cơ bản trong ngôn ngữ học, giúp xác định rõ ràng các yếu tố cấu tạo và định danh thuật ngữ. Việc nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn mang lại giá trị thực tiễn cho việc biên soạn từ điển thuật ngữ QTCL Anh-Việt.
1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới về thuật ngữ
Nghiên cứu về thuật ngữ trên thế giới đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực quản trị chiến lược. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuật ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn phản ánh tư duy và văn hóa của từng quốc gia. Việc đối chiếu thuật ngữ giữa các ngôn ngữ giúp làm rõ những khác biệt trong cách tiếp cận và hiểu biết về quản trị chiến lược. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng thuật ngữ QTCL có sự phát triển đa dạng, từ các thuật ngữ cơ bản đến các thuật ngữ phức tạp, phản ánh sự thay đổi trong môi trường kinh doanh toàn cầu.
1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam về thuật ngữ
Tại Việt Nam, nghiên cứu về thuật ngữ QTCL còn khá mới mẻ. Mặc dù đã có một số công trình nghiên cứu, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về đối chiếu thuật ngữ QTCL giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Các nghiên cứu hiện có chủ yếu tập trung vào việc mô tả và phân loại thuật ngữ mà chưa đi sâu vào việc phân tích các yếu tố ngữ nghĩa và cấu trúc của thuật ngữ. Điều này tạo ra một khoảng trống trong nghiên cứu, cần được lấp đầy bằng các công trình nghiên cứu có hệ thống và bài bản hơn.
II. Đối chiếu thuật ngữ quản trị chiến lược Anh Việt
Chương này tập trung vào việc đối chiếu các thuật ngữ QTCL giữa tiếng Anh và tiếng Việt, nhằm làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt trong đặc điểm cấu tạo và định danh. Việc phân tích này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cách thức hình thành thuật ngữ mà còn phản ánh sự khác biệt trong tư duy quản trị giữa hai nền văn hóa. Các thuật ngữ được phân loại theo các tiêu chí như cấu trúc ngữ nghĩa, phương thức định danh và các mô hình ẩn dụ ý niệm. Kết quả phân tích cho thấy rằng, mặc dù có nhiều thuật ngữ tương đồng, nhưng cũng tồn tại nhiều khác biệt đáng kể trong cách sử dụng và hiểu biết về các thuật ngữ này.
2.1. Đối chiếu đặc điểm cấu tạo
Đặc điểm cấu tạo của thuật ngữ QTCL trong tiếng Anh và tiếng Việt cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Trong khi tiếng Anh thường sử dụng các thuật ngữ phức tạp với nhiều thành tố, tiếng Việt lại có xu hướng đơn giản hóa và sử dụng các thuật ngữ ngắn gọn hơn. Việc phân tích cấu tạo giúp xác định các yếu tố tạo nên thuật ngữ, từ đó làm rõ cách thức hình thành và phát triển của chúng trong từng ngôn ngữ. Điều này không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn hỗ trợ cho việc biên soạn từ điển thuật ngữ QTCL Anh-Việt.
2.2. Đối chiếu đặc điểm định danh
Đặc điểm định danh của thuật ngữ QTCL cũng cho thấy sự khác biệt trong cách thức biểu thị và sử dụng. Các thuật ngữ trong tiếng Anh thường mang tính chất chuyên môn cao, trong khi đó, tiếng Việt lại có xu hướng sử dụng các thuật ngữ dễ hiểu hơn cho người đọc. Việc phân tích này giúp làm rõ cách thức mà các thuật ngữ được định danh và sử dụng trong thực tiễn, từ đó tạo ra cơ sở cho việc phát triển các tài liệu giảng dạy và nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị chiến lược.
III. Ẩn dụ ý niệm trong thuật ngữ quản trị chiến lược Anh Việt
Chương này khám phá vai trò của ẩn dụ ý niệm trong việc hình thành và sử dụng thuật ngữ QTCL. Ẩn dụ không chỉ là một công cụ ngôn ngữ mà còn phản ánh cách thức tư duy và hiểu biết về quản trị chiến lược trong từng nền văn hóa. Việc phân tích các miền nguồn ẩn dụ giúp làm rõ cách thức mà các khái niệm được hình thành và phát triển trong ngôn ngữ. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, ẩn dụ có vai trò quan trọng trong việc định hình các thuật ngữ và giúp người sử dụng dễ dàng tiếp cận và hiểu biết về các khái niệm phức tạp trong quản trị chiến lược.
3.1. Khái quát về ẩn dụ ý niệm
Ẩn dụ ý niệm là một khái niệm quan trọng trong ngôn ngữ học, giúp giải thích cách thức mà con người hiểu và diễn đạt các khái niệm trừu tượng thông qua các hình ảnh cụ thể. Trong lĩnh vực quản trị chiến lược, ẩn dụ ý niệm giúp làm rõ các khái niệm phức tạp và tạo ra sự kết nối giữa các ý tưởng khác nhau. Việc phân tích ẩn dụ trong thuật ngữ QTCL không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cách thức hình thành thuật ngữ mà còn phản ánh sự khác biệt trong tư duy quản trị giữa các nền văn hóa.
3.2. Đối chiếu ẩn dụ ý niệm trong thuật ngữ
Việc đối chiếu ẩn dụ ý niệm trong thuật ngữ QTCL giữa tiếng Anh và tiếng Việt cho thấy sự khác biệt trong cách thức sử dụng và hiểu biết về các khái niệm. Các miền nguồn ẩn dụ như quân sự, xây dựng, và thể thao được sử dụng phổ biến trong cả hai ngôn ngữ, nhưng cách thức biểu thị và ý nghĩa của chúng có thể khác nhau. Phân tích này không chỉ giúp làm rõ cách thức mà các khái niệm được hình thành mà còn tạo ra cơ sở cho việc phát triển các tài liệu giảng dạy và nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị chiến lược.
