I. Lịch sử phát triển cộng đồng
Lịch sử phát triển cộng đồng (PTCĐ) bắt đầu từ những năm 1940 tại các cựu thuộc địa của Anh. Tại Ghana, một người Anh đã khởi xướng ý tưởng giúp người dân tự cải thiện đời sống thông qua sự hợp tác giữa chính quyền và cộng đồng. Những vấn đề như nghèo đói, sản xuất kém, trình độ văn hóa thấp và sức khỏe kém đã thúc đẩy sự ra đời của PTCĐ. Kinh nghiệm này nhanh chóng lan rộng sang các cựu thuộc địa khác ở châu Á và châu Phi. Năm 1950, Liên Hợp Quốc công nhận khái niệm PTCĐ và khuyến khích các quốc gia áp dụng nó như một công cụ phát triển. Thập kỷ 1960-1970 được coi là giai đoạn phát triển đầu tiên với nhiều chương trình viện trợ quy mô lớn. Đến năm 1970, Liên Hợp Quốc đã đánh giá thập kỷ phát triển và rút ra nhiều phương hướng quan trọng, trong đó nhấn mạnh sự tham gia của quần chúng là yếu tố cơ bản. Sự chuyển biến xã hội và việc củng cố tổ chức của người dân cũng được coi là rất quan trọng trong quá trình này.
1.1. Diễn tiến lịch sử
Diễn tiến của lịch sử phát triển cộng đồng cho thấy sự lan tỏa của các mô hình PTCĐ từ Ghana sang các quốc gia khác. Các chương trình viện trợ lớn trong thập kỷ 1960-1970 đã tạo ra những thay đổi tích cực trong nhiều cộng đồng. Tuy nhiên, sự tham gia của người dân trong các chương trình này là yếu tố quyết định cho sự thành công. Từ thập kỷ 80 đến nay, PTCĐ đã trở nên phổ biến hơn tại Việt Nam thông qua các chương trình viện trợ phát triển. Mặc dù PTCĐ vẫn còn là một lĩnh vực mới mẻ tại Việt Nam, nhưng nó đã được giảng dạy tại một số trường đại học, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng đối với lĩnh vực này.
II. Cơ sở lý thuyết phát triển cộng đồng
Cơ sở lý thuyết của phát triển cộng đồng bao gồm nhiều nguyên lý quan trọng. PTCĐ được định nghĩa là quá trình tăng trưởng kinh tế và xã hội nhằm hoàn thiện các giá trị chân, thiện, mỹ. Theo Liên Hợp Quốc, PTCĐ là sự kết hợp giữa nỗ lực của người dân và chính quyền để cải thiện điều kiện sống. Các nguyên lý của PTCĐ bao gồm tính tương đối, tính đa dạng và tính bền vững. Những nguyên lý này nhấn mạnh rằng phát triển không thể được nhìn nhận một cách tuyệt đối mà cần phải xem xét trong bối cảnh cụ thể của từng cộng đồng. Triết lý tham dự cũng đóng vai trò quan trọng, yêu cầu sự hợp tác của tất cả các lực lượng xã hội để đạt được sự phát triển bền vững.
2.1. Nguyên lý phát triển
Nguyên lý của phát triển cộng đồng dựa trên các khía cạnh như tính tương đối, tính đa dạng và tính bền vững. Tính tương đối nhấn mạnh rằng không có một mô hình phát triển nào là hoàn hảo cho tất cả các cộng đồng. Tính đa dạng cho thấy rằng mỗi cộng đồng có những đặc điểm riêng biệt cần được tôn trọng. Tính bền vững nhấn mạnh rằng phát triển phải đảm bảo sự tồn tại lâu dài của cộng đồng. Những nguyên lý này không chỉ là lý thuyết mà còn là cơ sở cho các hoạt động thực tiễn trong PTCĐ, giúp các cộng đồng tự quản lý và phát triển một cách hiệu quả.
III. Quan điểm và mục tiêu của phát triển cộng đồng
Các quan điểm về phát triển cộng đồng nhấn mạnh sự tham gia của người dân và sự tự quản của cộng đồng. Phát triển phải bắt nguồn từ nhu cầu thực tế của người dân và không thể áp đặt từ bên ngoài. Mục tiêu chính của PTCĐ là cải thiện chất lượng sống của cộng đồng, tạo sự bình đẳng trong tham gia và củng cố các tổ chức xã hội. Để đạt được những mục tiêu này, cần có sự hỗ trợ từ bên ngoài nhưng phải đảm bảo rằng cộng đồng là trung tâm của mọi hoạt động phát triển.
3.1. Mục tiêu phát triển
Mục tiêu của phát triển cộng đồng bao gồm việc nâng cao chất lượng sống, tạo sự bình đẳng trong tham gia và củng cố các thiết chế xã hội. Để đạt được điều này, cần có sự tham gia tối đa của người dân vào quá trình phát triển. Các chương trình PTCĐ cần được thiết kế để khuyến khích sự tự lực của cộng đồng, giúp họ nhận thức rõ về nhu cầu và khả năng của mình. Mục tiêu cuối cùng là giúp cộng đồng có thể tự giải quyết các vấn đề của mình và phát triển bền vững.
