Lịch Sử Chính Phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (1945-1954)

Sự ra đời của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gắn liền với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Sau khi Tuyên ngôn độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, ngày 2 tháng 9 năm 1945, chính quyền cách mạng chính thức được thành lập. Chính phủ lâm thời có nhiệm vụ điều hành đất nước trong giai đoạn chuyển tiếp, chuẩn bị cho việc bầu cử Quốc hội và ban hành Hiến pháp. Chính phủ lâm thời phải đối mặt với vô vàn khó khăn, từ nạn đói, nạn dốt đến sự chống phá của các thế lực thù địch và nguy cơ xâm lược từ bên ngoài.

Hồ Chí Minh không chỉ là người sáng lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mà còn là Chủ tịch Chính phủ lâm thời và sau này là Chủ tịch nước. Vai trò của Người là vô cùng quan trọng trong việc định hướng chính sách, giải quyết các vấn đề đối nội, đối ngoại, và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc. Tư tưởng của Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước pháp quyền, về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, là kim chỉ nam cho hoạt động của Chính phủ trong suốt giai đoạn 1945-1954.

Một trong những nhiệm vụ cấp bách nhất của Chính phủ là giải quyết nạn đói năm 1945, hậu quả của chính sách vơ vét của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Chính phủ đã phát động phong trào nhường cơm sẻ áo, kêu gọi nhân dân cả nước đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau. Đồng thời, Chính phủ cũng thực hiện các biện pháp khôi phục sản xuất nông nghiệp, ổn định chính sách kinh tế tài chính, phát hành tiền tệ mới, và xây dựng hệ thống ngân hàng.

Song song với việc giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội, Chính phủ cũng tập trung xây dựng chính quyền từ trung ương đến địa phương, củng cố lực lượng vũ trang, và tăng cường quốc phòng an ninh. Cuộc Tổng tuyển cử 1946 đã bầu ra Quốc hội khóa I, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc xây dựng nhà nước dân chủ. Chính phủ cũng ban hành Hiến pháp 1946, văn bản pháp lý quan trọng khẳng định các quyền tự do dân chủ của công dân.

Trong bối cảnh quốc tế phức tạp, Chính phủ đã thực hiện chính sách ngoại giao mềm dẻo, khôn khéo để tranh thủ sự ủng hộ của các nước trên thế giới, đồng thời đấu tranh bảo vệ nền độc lập. Việc ký kết Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Tạm ước 14/9/1946 với Pháp là những nỗ lực nhằm kéo dài thời gian hòa bình, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài.

Trong giai đoạn kháng chiến, cơ cấu tổ chức của Chính phủ có sự thay đổi để đáp ứng yêu cầu của cuộc chiến. Các bộ, ngành được sắp xếp lại, một số cơ quan mới được thành lập để phục vụ cho công tác kháng chiến. Chính phủ cũng chú trọng xây dựng hệ thống chính quyền địa phương vững mạnh, đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất từ trung ương đến cơ sở.

Chính phủ đã thực hiện nhiều chính sách kinh tế tài chính quan trọng để đảm bảo nguồn lực cho cuộc kháng chiến. Các chính sách như tăng gia sản xuất, tiết kiệm, phát hành công trái, và xây dựng nền kinh tế tự cung tự cấp đã góp phần quan trọng vào việc duy trì và phát triển kinh tế trong điều kiện chiến tranh.

Trong điều kiện chiến tranh, Chính phủ vẫn chú trọng phát triển văn hóa giáo dục và y tế. Các trường học được sơ tán đến vùng an toàn, chương trình giáo dục được điều chỉnh để phù hợp với tình hình kháng chiến. Công tác y tế được tăng cường để phục vụ thương bệnh binh và nhân dân.

Chiến thắng Điện Biên Phủ không chỉ là một chiến thắng quân sự mà còn là một chiến thắng chính trị, ngoại giao, và văn hóa. Chiến thắng này đã khẳng định sức mạnh của tinh thần đoàn kết dân tộc, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Hồ Chí Minh, và sự ủng hộ của bạn bè quốc tế.

Hiệp định Genève năm 1954 quy định Việt Nam tạm thời bị chia cắt thành hai miền, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới. Miền Bắc do Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quản lý, miền Nam do chính quyền Bảo Đại quản lý. Hiệp định cũng quy định trong vòng hai năm, Việt Nam sẽ tiến hành tổng tuyển cử tự do để thống nhất đất nước.

Chính sách đối nội của Chính phủ tập trung vào việc xây dựng nhà nước dân chủ, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, và phát triển kinh tế - xã hội. Các chính sách như cải cách ruộng đất, phát triển giáo dục, và xây dựng hệ thống y tế đã góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Chính sách đối ngoại của Chính phủ tập trung vào việc đấu tranh ngoại giao để bảo vệ nền độc lập, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế. Việc thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước xã hội chủ nghĩa và các nước dân tộc chủ nghĩa đã góp phần tăng cường vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Một trong những bài học quan trọng nhất là tầm quan trọng của đoàn kết dân tộc. Trong giai đoạn 1945-1954, nhân dân Việt Nam đã đoàn kết một lòng, vượt qua mọi khó khăn, thách thức để giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

Bài học về phát huy sức mạnh nội lực và tự lực tự cường cũng rất quan trọng. Trong điều kiện bị bao vây cấm vận, Việt Nam đã dựa vào sức mình để xây dựng và bảo vệ đất nước.