Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Từ năm 2008 đến 2015, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng, đã triển khai chương trình xây dựng NTM với nhiều chủ trương, chính sách cụ thể. Huyện có diện tích tự nhiên khoảng 11.490 ha, dân số gần 40.000 hộ, với điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông nghiệp và công nghiệp. Tuy nhiên, trước năm 2008, An Lão còn nhiều khó khăn như hạ tầng kỹ thuật yếu kém, sản xuất nông nghiệp manh mún, hiệu quả thấp, và đời sống người dân chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ vai trò lãnh đạo của Đảng bộ huyện An Lão trong xây dựng NTM giai đoạn 2008-2015, phân tích những thành tựu, hạn chế và rút ra bài học kinh nghiệm. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện An Lão, trong bối cảnh các chủ trương của Trung ương, thành phố Hải Phòng và huyện được triển khai đồng bộ. Ý nghĩa nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách phát triển nông thôn, đồng thời làm tài liệu tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nông nghiệp, nông dân, nông thôn: Nhấn mạnh vai trò trung tâm của nông dân và phát triển nông nghiệp bền vững trong sự nghiệp cách mạng.
  • Lý thuyết phát triển nông thôn mới: Xây dựng NTM là một cuộc cách mạng toàn diện, bao gồm phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, hạ tầng kỹ thuật và hệ thống chính trị cơ sở.
  • Mô hình quản lý và lãnh đạo của Đảng trong phát triển nông thôn: Tập trung vào vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện của Đảng bộ các cấp, đặc biệt là cấp huyện.
  • Các khái niệm chính: Nông thôn mới, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, dồn điền đổi thửa, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, tổ chức sản xuất hợp tác.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng nguồn tư liệu phong phú gồm các văn kiện Đại hội Đảng các cấp, nghị quyết, chỉ thị của Trung ương, thành phố Hải Phòng và huyện An Lão; báo cáo, thống kê kinh tế - xã hội; các tài liệu lưu trữ của huyện; các công trình nghiên cứu liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp lịch sử, phân tích, tổng hợp, so sánh và thống kê để làm rõ quá trình lãnh đạo, triển khai và kết quả xây dựng NTM.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung nghiên cứu toàn bộ 15 xã và 2 thị trấn của huyện An Lão trong giai đoạn 2008-2015, với trọng tâm là xã điểm An Thắng.
  • Timeline nghiên cứu: Từ năm 2008 (khi Nghị quyết số 26-NQ/TW được ban hành) đến năm 2015 (kết thúc nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ VI), có sử dụng tư liệu trước năm 2008 để làm rõ bối cảnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoàn thành quy hoạch xây dựng NTM: Đến tháng 3/2013, 100% số xã (15/15) của huyện An Lão đã phê duyệt đồ án quy hoạch xây dựng NTM, vượt kế hoạch thành phố giao. Xã điểm An Thắng hoàn thành sớm vào tháng 11/2011. Việc này tạo tiền đề quan trọng cho các bước tiếp theo trong xây dựng NTM.

  2. Công tác dồn điền đổi thửa đạt kết quả cao: Tính đến năm 2014, diện tích dồn điền đổi thửa đạt 10.239,48 ha, chiếm 96,1% kế hoạch huyện và 98% kế hoạch thành phố. Số thửa ruộng bình quân giảm từ 10-15 thửa/hộ xuống còn 1-2 thửa/hộ, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ giới hóa và sản xuất tập trung.

  3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tích cực: Năng suất lúa năm 2014 đạt 64,7 tạ/ha, tăng 3,7 tạ/ha so với năm 2010; năng suất ngô đạt 57,9 tạ/ha; khoai lang 88,5 tạ/ha; lạc 29 tạ/ha. Tỷ trọng chăn nuôi trong nông nghiệp tăng từ 42,5% năm 2005 lên 45,7% năm 2007. Các mô hình sản xuất hàng hóa lớn, như bưởi, nhãn, rau an toàn được phát triển tại nhiều xã.

  4. Hạ tầng kinh tế - xã hội được cải thiện rõ rệt: Đường giao thông nông thôn được bê tông hóa 100% các tuyến liên xã, 75% trường học đạt chuẩn quốc gia, 100% xã có điện phục vụ sản xuất và sinh hoạt, 98% hộ dân sử dụng nước sạch hợp vệ sinh. Công tác y tế, giáo dục, văn hóa được nâng cao, góp phần cải thiện đời sống người dân.

Thảo luận kết quả

Việc hoàn thành quy hoạch xây dựng NTM đúng tiến độ thể hiện sự chỉ đạo quyết liệt và phối hợp hiệu quả giữa các cấp chính quyền và đơn vị tư vấn. Kết quả dồn điền đổi thửa đã khắc phục tình trạng manh mún, phân tán đất đai, tạo điều kiện cho sản xuất tập trung và ứng dụng công nghệ cao, phù hợp với xu hướng phát triển nông nghiệp hiện đại.

Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng đa dạng hóa cây trồng, vật nuôi và phát triển các mô hình sản xuất hàng hóa lớn đã nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và tăng thu nhập cho người dân. So với các nghiên cứu về xây dựng NTM ở các địa phương khác, An Lão có sự phát triển đồng bộ giữa kinh tế và hạ tầng xã hội, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững.

Tuy nhiên, một số khó khăn vẫn còn như trình độ lao động chưa cao, quản lý đất đai và môi trường cần được cải thiện, và việc phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị chưa thực sự bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng năng suất cây trồng, bảng thống kê tỷ lệ xã đạt các tiêu chí NTM qua các năm, giúp minh họa rõ nét tiến trình và hiệu quả thực hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ, nông dân: Tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật, quản lý sản xuất và ứng dụng công nghệ cao nhằm nâng cao trình độ lao động, góp phần tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Thời gian thực hiện: 2024-2026. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các trung tâm khuyến nông, đào tạo nghề.

  2. Phát triển liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị: Khuyến khích hình thành các hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tạo sự bền vững và nâng cao sức cạnh tranh. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các tổ chức kinh tế địa phương.

  3. Đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và bảo vệ môi trường: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống giao thông nội đồng, thủy lợi, xử lý rác thải và nước thải, bảo vệ môi trường sinh thái nông thôn. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn.

  4. Đẩy mạnh công tác quy hoạch và quản lý đất đai: Hoàn thiện quy hoạch sử dụng đất, tăng cường quản lý, tránh tình trạng phân tán, lãng phí tài nguyên đất đai. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện, UBND các xã.

  5. Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân: Nâng cao nhận thức về vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM, phát huy dân chủ cơ sở, tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban Tuyên giáo Huyện ủy, các đoàn thể chính trị - xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ vai trò lãnh đạo của Đảng trong xây dựng NTM, từ đó nâng cao hiệu quả chỉ đạo, điều hành phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành Lịch sử Đảng, Kinh tế nông nghiệp, Phát triển nông thôn: Cung cấp tư liệu thực tiễn phong phú, phương pháp nghiên cứu và phân tích chính sách xây dựng NTM.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và hợp tác xã nông nghiệp: Tham khảo kinh nghiệm tổ chức sản xuất, vận động nhân dân tham gia xây dựng NTM, phát triển kinh tế nông thôn.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, phát triển hạ tầng: Hiểu rõ tiềm năng, lợi thế và các chính sách hỗ trợ của địa phương để đầu tư hiệu quả, góp phần phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xây dựng nông thôn mới là gì và tại sao quan trọng?
    Xây dựng NTM là quá trình phát triển toàn diện kinh tế, xã hội, hạ tầng và văn hóa ở nông thôn nhằm nâng cao đời sống người dân. Đây là nhiệm vụ chiến lược giúp thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và thành thị, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

  2. Vai trò của Đảng bộ huyện An Lão trong xây dựng NTM như thế nào?
    Đảng bộ huyện An Lão đã lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, xây dựng kế hoạch, thành lập Ban chỉ đạo, tổ chức tuyên truyền và kiểm tra giám sát, đảm bảo tiến độ và chất lượng thực hiện chương trình xây dựng NTM.

  3. Những khó khăn chính trong xây dựng NTM ở An Lão là gì?
    Khó khăn gồm trình độ lao động thấp, sản xuất manh mún, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, quản lý đất đai và môi trường còn hạn chế, cũng như nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng đầy đủ.

  4. Công tác dồn điền đổi thửa có ý nghĩa gì?
    Dồn điền đổi thửa giúp giảm số lượng thửa ruộng nhỏ lẻ, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ giới hóa, sản xuất tập trung, nâng cao hiệu quả sản xuất và thu hút đầu tư công nghệ cao.

  5. Làm thế nào để phát triển bền vững chương trình xây dựng NTM?
    Cần tăng cường đào tạo nhân lực, phát triển liên kết sản xuất, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, quản lý tốt tài nguyên và môi trường, đồng thời phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM.

Kết luận

  • Đảng bộ huyện An Lão đã lãnh đạo xây dựng NTM từ năm 2008 đến 2015 đạt nhiều thành tựu quan trọng về quy hoạch, dồn điền đổi thửa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển hạ tầng xã hội.
  • Việc hoàn thành 100% quy hoạch xây dựng NTM và đạt gần 96% kế hoạch dồn điền đổi thửa tạo nền tảng vững chắc cho phát triển nông nghiệp hiện đại.
  • Thu nhập và đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và ổn định xã hội.
  • Hạn chế về trình độ lao động, quản lý đất đai và môi trường cần được khắc phục để phát triển bền vững hơn.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng NTM, đồng thời kêu gọi các cấp, ngành và cộng đồng tiếp tục chung tay phát triển nông thôn huyện An Lão trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và tổ chức liên quan cần triển khai các giải pháp đề xuất, tăng cường giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo chương trình xây dựng NTM đạt hiệu quả cao, góp phần phát triển kinh tế - xã hội huyện An Lão bền vững.