Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2023, công tác thực hiện pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập (KSTSTN) của người có chức vụ, quyền hạn (CVQH) tại Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh Tây Ninh đã được triển khai với nhiều kết quả tích cực. Theo báo cáo, tỷ lệ người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập đạt 100% qua các năm, với tổng số khoảng 55-56 người thuộc các nhóm chức vụ khác nhau. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, việc thực hiện pháp luật này vẫn còn tồn tại một số hạn chế như tính hình thức trong kê khai, khó khăn trong xác minh tài sản, thu nhập và việc ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về KSTSTN của người có CVQH tại BHXH tỉnh Tây Ninh, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động KSTSTN trong giai đoạn 2021-2023 tại BHXH tỉnh Tây Ninh, một cơ quan có đặc thù quản lý quỹ BHXH, BHTN, BHYT và có vai trò quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN).

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm của người có CVQH, đồng thời hỗ trợ công tác PCTN tại địa phương. Việc kiểm soát tài sản, thu nhập không chỉ giúp phát hiện, ngăn chặn hành vi tham nhũng mà còn xây dựng nền hành chính công trong sạch, liêm chính, tăng cường niềm tin của nhân dân vào bộ máy nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, bao gồm:

  • Lý thuyết pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập: Pháp luật được hiểu là hệ thống các quy định do Nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh hành vi của các chủ thể, trong đó có các quy định về kê khai, công khai, xác minh và xử lý vi phạm liên quan đến tài sản, thu nhập của người có CVQH.

  • Mô hình thực hiện pháp luật: Thực hiện pháp luật được thể hiện qua bốn hình thức chính là tuân thủ, chấp hành, áp dụng và sử dụng pháp luật. Trong đó, việc tuân thủ và chấp hành pháp luật về KSTSTN là nền tảng để đảm bảo hiệu quả công tác kiểm soát.

  • Khái niệm chính: Bao gồm "người có chức vụ, quyền hạn" theo quy định tại Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018; "tài sản" và "thu nhập" được hiểu theo Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật liên quan; "kiểm soát tài sản, thu nhập" là hoạt động nhằm phát hiện, ngăn chặn hành vi tham nhũng thông qua việc theo dõi biến động tài sản, thu nhập.

  • Yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật: Chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội, hệ thống pháp luật, nhận thức và trách nhiệm của các chủ thể thực hiện pháp luật, cùng các yếu tố khác như vị trí địa lý, công nghệ thông tin và dư luận xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo kết quả triển khai công tác KSTSTN của BHXH tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2021-2023, các văn bản pháp luật hiện hành, tài liệu nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, cùng các cuộc trao đổi, phỏng vấn với cán bộ quản lý tại BHXH tỉnh.

  • Phương pháp phân tích: Kết hợp các phương pháp hệ thống, phân tích, bình luận, so sánh, tổng hợp và thống kê để làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật. Phương pháp lịch sử và nghiên cứu tài liệu được sử dụng để xây dựng khung lý thuyết. Phân tích số liệu thống kê về kê khai, công khai, xác minh và xử lý vi phạm được thực hiện nhằm đánh giá hiệu quả thực hiện pháp luật.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập tại BHXH tỉnh Tây Ninh, khoảng 55-56 người qua các năm. Việc lựa chọn toàn bộ đối tượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong đánh giá thực trạng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu và thực trạng trong giai đoạn 2021-2023, đồng thời đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo từ 2024 trở đi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ kê khai tài sản, thu nhập đạt 100% qua các năm 2021-2023 với tổng số người kê khai dao động từ 55 đến 56 người, thể hiện ý thức trách nhiệm cao của người có nghĩa vụ kê khai tại BHXH tỉnh Tây Ninh.

  2. Việc công khai bản kê khai tài sản, thu nhập được thực hiện đầy đủ, với 100% bản kê khai được công khai tại các cuộc họp hoặc niêm yết tại cơ quan, đảm bảo tính minh bạch trong nội bộ cơ quan.

  3. Chưa có trường hợp xác minh tài sản, thu nhập tại BHXH tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn nghiên cứu, do cơ quan chưa nằm trong danh sách các đối tượng được xác minh theo kế hoạch của Thanh tra tỉnh. Tuy nhiên, công tác phối hợp với các cơ quan chức năng được duy trì tốt.

  4. Chưa phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật về KSTSTN tại BHXH tỉnh Tây Ninh, không có trường hợp khiếu nại, tố cáo hay xử lý kỷ luật liên quan đến công tác kê khai, xác minh tài sản, thu nhập.

Thảo luận kết quả

Việc đạt tỷ lệ kê khai 100% cho thấy sự nghiêm túc và quyết tâm của BHXH tỉnh Tây Ninh trong việc thực hiện pháp luật về KSTSTN. Tuy nhiên, kết quả này chủ yếu phản ánh về mặt số lượng, chưa đánh giá được chất lượng và tính trung thực của các bản kê khai. Việc chưa có trường hợp xác minh và xử lý vi phạm có thể do BHXH tỉnh chưa nằm trong diện ưu tiên xác minh hoặc do công tác kiểm soát còn mang tính hình thức.

Việc công khai bản kê khai chủ yếu diễn ra trong nội bộ cơ quan, chưa thực sự mở rộng cho sự giám sát của người dân và các tổ chức xã hội, hạn chế vai trò phản biện xã hội trong công tác PCTN. Ngoài ra, việc sử dụng hồ sơ giấy truyền thống trong quản lý bản kê khai gây khó khăn trong việc tổng hợp, tra cứu và xác minh thông tin, làm giảm hiệu quả công tác kiểm soát.

So với các nghiên cứu trong ngành luật hành chính và phòng chống tham nhũng, kết quả nghiên cứu tại BHXH tỉnh Tây Ninh phù hợp với xu hướng chung về việc thực hiện pháp luật KSTSTN còn nhiều thách thức về mặt kỹ thuật và nhận thức. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin là những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong thời gian tới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ kê khai, công khai qua các năm, bảng tổng hợp số lượng người kê khai theo nhóm chức vụ, và sơ đồ quy trình thực hiện công tác KSTSTN tại BHXH tỉnh Tây Ninh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý kê khai tài sản, thu nhập: Xây dựng hệ thống kê khai trực tuyến, cơ sở dữ liệu tập trung để quản lý, theo dõi biến động tài sản, thu nhập một cách hiệu quả, giảm thiểu thủ tục giấy tờ, nâng cao tính minh bạch và khả năng truy xuất thông tin. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể thực hiện: BHXH tỉnh phối hợp với các cơ quan công nghệ thông tin.

  2. Nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ thực hiện công tác KSTSTN: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về pháp luật phòng chống tham nhũng, kỹ năng xác minh tài sản, thu nhập và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo công tác kiểm soát được thực hiện chính xác, khách quan. Thời gian thực hiện: thường xuyên hàng năm. Chủ thể thực hiện: BHXH tỉnh phối hợp với Học viện Hành chính và các cơ quan chuyên môn.

  3. Hoàn thiện quy trình, biểu mẫu kê khai tài sản, thu nhập: Rà soát, sửa đổi các biểu mẫu kê khai để phân biệt rõ tài sản riêng, tài sản chung của gia đình, đồng thời đơn giản hóa các nội dung kê khai nhằm giảm bớt sự rườm rà, tăng tính khả thi và chính xác trong kê khai. Thời gian thực hiện: 2024. Chủ thể thực hiện: BHXH tỉnh phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về phòng chống tham nhũng.

  4. Mở rộng công khai bản kê khai tài sản, thu nhập ra bên ngoài cơ quan: Tăng cường công khai minh bạch thông tin tài sản, thu nhập của người có CVQH trên các phương tiện truyền thông, tạo điều kiện cho xã hội và người dân giám sát, góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống tham nhũng. Thời gian thực hiện: 2024-2026. Chủ thể thực hiện: BHXH tỉnh phối hợp với UBND tỉnh và các cơ quan truyền thông.

  5. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác xác minh và xử lý vi phạm: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa BHXH tỉnh, Thanh tra tỉnh, cơ quan công an và các đơn vị liên quan để kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về KSTSTN. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và liên tục. Chủ thể thực hiện: BHXH tỉnh, Thanh tra tỉnh, các cơ quan chức năng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan nhà nước: Nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong việc thực hiện pháp luật về KSTSTN, từ đó góp phần xây dựng nền hành chính công trong sạch, liêm chính.

  2. Các nhà quản lý và lãnh đạo cơ quan hành chính: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng và hoàn thiện quy trình, chính sách nội bộ về kiểm soát tài sản, thu nhập, tăng cường công tác giám sát và phòng chống tham nhũng.

  3. Các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên ngành Luật Hiến pháp, Luật Hành chính và Quản trị công: Khai thác luận văn như một nguồn tài liệu khoa học có hệ thống về thực hiện pháp luật KSTSTN, phục vụ cho nghiên cứu chuyên sâu và giảng dạy.

  4. Cơ quan thanh tra, kiểm tra, phòng chống tham nhũng: Tham khảo để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, xác minh tài sản, thu nhập của người có CVQH, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp với thực tiễn địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn có vai trò gì trong phòng chống tham nhũng?
    Pháp luật này giúp phát hiện, ngăn chặn hành vi tham nhũng thông qua việc theo dõi biến động tài sản, thu nhập của người có CVQH, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để xử lý vi phạm và thu hồi tài sản tham nhũng, góp phần xây dựng nền hành chính trong sạch, liêm chính.

  2. Ai là người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập theo quy định?
    Theo Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018, người có nghĩa vụ kê khai bao gồm cán bộ, công chức, viên chức giữ chức vụ từ Phó trưởng phòng trở lên, sĩ quan công an, quân đội, người đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp và các đối tượng khác theo quy định.

  3. Quy trình kê khai tài sản, thu nhập được thực hiện như thế nào tại BHXH tỉnh Tây Ninh?
    Quy trình gồm lập danh sách người có nghĩa vụ kê khai, phát mẫu kê khai, người có nghĩa vụ kê khai thực hiện kê khai và nộp bản kê khai, cơ quan quản lý tiếp nhận, lưu trữ và công khai bản kê khai theo quy định, đảm bảo đúng thời gian và thủ tục.

  4. Những khó khăn chính trong việc thực hiện pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập tại BHXH tỉnh Tây Ninh là gì?
    Bao gồm tính hình thức trong kê khai, khó khăn trong xác minh nguồn gốc tài sản, thu nhập, việc quản lý hồ sơ giấy truyền thống gây khó khăn trong tổng hợp và tra cứu, cùng với hạn chế trong công khai minh bạch ra bên ngoài cơ quan.

  5. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập?
    Các giải pháp gồm ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý kê khai, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện biểu mẫu kê khai, mở rộng công khai minh bạch, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong xác minh và xử lý vi phạm.

Kết luận

  • Thực hiện pháp luật về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn tại BHXH tỉnh Tây Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt là tỷ lệ kê khai đạt 100% trong giai đoạn 2021-2023.
  • Việc công khai bản kê khai được thực hiện đầy đủ trong nội bộ cơ quan, tuy nhiên chưa mở rộng ra giám sát xã hội bên ngoài.
  • Chưa có trường hợp xác minh và xử lý vi phạm pháp luật về KSTSTN tại BHXH tỉnh trong giai đoạn nghiên cứu, phản ánh công tác kiểm soát còn mang tính hình thức.
  • Hạn chế chính là việc quản lý hồ sơ giấy truyền thống, khó khăn trong xác minh tài sản, thu nhập và thiếu ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình và mở rộng công khai minh bạch nhằm nâng cao hiệu quả công tác KSTSTN trong thời gian tới.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất từ năm 2024, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và hoàn thiện công tác kiểm soát tài sản, thu nhập tại BHXH tỉnh Tây Ninh.

Call-to-action: Các cơ quan, tổ chức liên quan cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả phòng chống tham nhũng thông qua kiểm soát tài sản, thu nhập.