Luận Án Tiến Sĩ Về Kiểm Soát Hành Vi Lạm Dụng Vị Trí Thống Lĩnh Thị Trường Theo Pháp Luật Cạnh Tranh Ở Việt Nam

• Tác giả: Trần Thùy Linh
• Người hướng dẫn: PTS. Bùi Nguyên Khánh
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Kiểm Soát Lạm Dụng Vị Trí Thống Lĩnh Thị Trường Theo Pháp Luật Cạnh Tranh Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH TRONG LUẬN ÁN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Những điểm mới của luận án
• 2. PHẦN TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến kiểm soát hành vi lạm dụng của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.1.1. Những nghiên cứu về lý luận kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.1.2. Những nghiên cứu về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.1.3. Những nghiên cứu về xu hướng pháp luật và những giải pháp hoàn thiện pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.2. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu. Những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu
• 2.3. Cơ sở lý thuyết và câu hỏi nghiên cứu
• 2.3.1. Cơ sở lý thuyết
• 2.3.2. Câu hỏi và giả thiết nghiên cứu đặt ra khi nghiên cứu luận án
• 2.4. Kết luận phần tổng quan
• 3. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG VÀ PHÁP LUẬT KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG
• 3.1. Kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.1. Khái niệm, đặc điểm hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.2. Các công cụ kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.3. Pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.3.1. Khái niệm pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.3.2. Mục tiêu kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường của pháp luật cạnh tranh
• 3.1.3.3. Các cách tiếp cận về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.3.4. Các quy định pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.1.3.5. Mô hình kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường theo pháp luật cạnh tranh các nước
• 3.1.3.6. Kinh nghiệm của EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản
• 3.2. Kết luận chương 1
• 4. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI VIỆT NAM
• 4.1. Thực trạng pháp luật Việt Nam về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.2. Quy định về nhận diện doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.3. Quy định về xác định hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.4. Quy định về thẩm quyền, hình thức, thủ tục xử lý hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.5. Hậu quả pháp lý của hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.6. Thực tiễn thi hành pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường ở Việt Nam
• 4.6.1. Thực trạng lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường để hạn chế cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam
• 4.6.2. Thi hành pháp luật và kiểm soát hành vi lạm dụng của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường ở Việt Nam
• 4.6.3. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế trong việc thi hành pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.7. Kết luận chương 2
• 5. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT CẠNH TRANH VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM
• 5.1. Phương hướng hoàn thiện
• 5.1.1. Đáp ứng các yêu cầu trong xu thế hội nhập kinh tế, thích ứng với môi trường kinh doanh toàn cầu và phù hợp với các cam kết quốc tế
• 5.1.2. Xác định mối liên hệ giữa Luật Cạnh tranh và các Luật chuyên ngành, đảm bảo chính sách điều tiết ngành trong những lĩnh vực nhất định
• 5.1.3. Giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường ở Việt Nam
• 5.1.3.1. Hiện đại hóa phương pháp cân nhắc trong việc xây dựng các quy định về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 5.1.3.2. Hoàn thiện quy định về xác định thị trường liên quan
• 5.1.3.3. Hoàn thiện quy định về xác định vị trí thống lĩnh thị trường
• 5.1.3.4. Hoàn thiện quy định về xác định hành vi lạm dụng
• 5.1.3.5. Hoàn thiện quy định về các biện pháp xử lý hành vi lạm dụng
• 5.1.3.6. Hoàn thiện quy định về cơ chế thực thi
• 5.2. Kết luận
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

Lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường là hành vi mà doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh sử dụng quyền lực của mình để hạn chế cạnh tranh, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp khác. Theo pháp luật cạnh tranh, hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường mà còn làm giảm tính cạnh tranh lành mạnh. Việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh là cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự công bằng trong kinh doanh. Các quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam đã có những bước tiến trong việc xác định và xử lý các hành vi này, tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc thực thi và áp dụng. Đặc biệt, việc nhận diện doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh và xác định hành vi lạm dụng vẫn gặp nhiều khó khăn.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của lạm dụng vị trí thống lĩnh

Khái niệm lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường được hiểu là hành vi của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh sử dụng quyền lực của mình để thao túng thị trường, gây thiệt hại cho đối thủ cạnh tranh và người tiêu dùng. Đặc điểm của hành vi này thường bao gồm việc áp dụng giá cả không công bằng, hạn chế sản xuất, hoặc tạo ra rào cản gia nhập cho các doanh nghiệp khác. Theo quy định pháp luật, các hành vi này cần được phát hiện và xử lý kịp thời để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự cạnh tranh trong thị trường. Việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà còn cần sự hợp tác từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng.

II. Thực trạng pháp luật về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường tại Việt Nam

Thực trạng pháp luật về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường tại Việt Nam cho thấy nhiều điểm còn hạn chế. Mặc dù Luật Cạnh tranh đã được ban hành và có hiệu lực từ năm 2004, nhưng việc áp dụng các quy định này trong thực tiễn vẫn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, số lượng vụ việc được điều tra và xử lý còn thấp, cho thấy sự thiếu hiệu quả trong việc thực thi pháp luật. Các cơ quan quản lý như Cục Quản lý cạnh tranh cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để phát hiện và xử lý các hành vi lạm dụng. Hơn nữa, việc xác định doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh và hành vi lạm dụng cũng cần được làm rõ hơn trong các quy định pháp luật để tránh những lỗ hổng trong việc thực thi.

2.1. Quy định về nhận diện doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh

Quy định về nhận diện doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường là một trong những yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát lạm dụng. Theo pháp luật cạnh tranh, doanh nghiệp được coi là có vị trí thống lĩnh khi nắm giữ một phần thị trường lớn, có khả năng ảnh hưởng đến giá cả và điều kiện cung cấp hàng hóa. Tuy nhiên, việc xác định chính xác vị trí thống lĩnh vẫn còn nhiều tranh cãi và khó khăn trong thực tiễn. Các tiêu chí để xác định cần được làm rõ và cụ thể hóa hơn trong các văn bản pháp luật để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong việc thực thi.

III. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

Để hoàn thiện pháp luật về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Trước hết, cần nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp về pháp luật cạnh tranh và trách nhiệm của họ trong việc duy trì sự cạnh tranh lành mạnh. Thứ hai, cần cải thiện quy trình điều tra và xử lý các hành vi lạm dụng, đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Cuối cùng, việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực cạnh tranh cũng cần được tăng cường để học hỏi kinh nghiệm từ các nước phát triển, từ đó áp dụng vào thực tiễn tại Việt Nam. Những giải pháp này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát lạm dụng mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường.

3.1. Đề xuất các biện pháp cải cách pháp luật

Đề xuất các biện pháp cải cách pháp luật cần tập trung vào việc hoàn thiện các quy định về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh. Cần xây dựng các tiêu chí rõ ràng hơn để xác định hành vi lạm dụng, đồng thời tăng cường các biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với các doanh nghiệp vi phạm. Ngoài ra, cần có các chương trình đào tạo và nâng cao năng lực cho các cán bộ làm công tác quản lý cạnh tranh, giúp họ có đủ kiến thức và kỹ năng để thực thi pháp luật một cách hiệu quả. Việc này sẽ góp phần tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh và công bằng cho tất cả các doanh nghiệp.