I. Tính cấp thiết của đề tài
Đề tài nghiên cứu về khung hình phạt tối thiểu trong luận văn thạc sĩ tại Hà Nội mang tính cấp thiết cao. Trong bối cảnh pháp luật hình sự Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện, việc xác định hình phạt tối thiểu là một trong những vấn đề quan trọng. Quy định này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của bị cáo mà còn phản ánh tính nhân đạo của pháp luật. Theo Điều 50 Bộ luật Hình sự 2015, các yếu tố như tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, và các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là những căn cứ để Hội đồng xét xử quyết định hình phạt. Việc áp dụng đúng quy định này sẽ đảm bảo sự công bằng và hợp lý trong xét xử. Từ đó, việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định về quyết định hình phạt dưới mức tối thiểu là cần thiết nhằm bảo vệ quyền lợi cho người phạm tội và nâng cao hiệu quả của hệ thống tư pháp.
II. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nghiên cứu về quyết định hình phạt dưới mức tối thiểu đã được nhiều tác giả đề cập trong các công trình khoa học. Các nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào việc phân tích các quy định pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng tại các địa phương khác nhau. Tuy nhiên, chưa có nhiều công trình nghiên cứu sâu sắc về thực tiễn áp dụng tại Hà Nội. Các tác giả như ThS. Đinh Văn Quế và Dương Tuyết Miên đã có những đóng góp quan trọng trong việc làm rõ các quy định về hình phạt và quyết định hình phạt. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về khung hình phạt tối thiểu vẫn còn thiếu sót, đặc biệt là trong bối cảnh thực tiễn áp dụng tại Hà Nội. Do đó, việc nghiên cứu và phân tích thực tiễn áp dụng quy định này là cần thiết để đưa ra những kiến nghị hoàn thiện pháp luật hình sự.
III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu này là đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định về quyết định hình phạt dưới mức tối thiểu của khung hình phạt. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm phân tích các quy định pháp luật hiện hành, đánh giá thực tiễn áp dụng tại Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2016 - 2020, và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng quy định này. Việc làm rõ các điều kiện và phạm vi áp dụng sẽ giúp đảm bảo quyền lợi cho bị cáo và nâng cao tính công bằng trong xét xử. Nghiên cứu cũng sẽ xem xét các yếu tố như tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự để từ đó đưa ra những kiến nghị cụ thể cho việc hoàn thiện pháp luật hình sự.
IV. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận của nghiên cứu dựa trên các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với các quy định của pháp luật hình sự Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích, so sánh, tổng hợp và lịch sử, nhằm làm rõ các quy định về quyết định hình phạt dưới mức tối thiểu. Việc áp dụng các phương pháp này sẽ giúp đánh giá thực tiễn áp dụng quy định này tại Hà Nội, từ đó đưa ra những kiến nghị hoàn thiện. Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc phân tích các bản án hình sự sơ thẩm và phúc thẩm để có cái nhìn tổng quan về thực tiễn áp dụng quy định này.
V. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Nghiên cứu về khung hình phạt tối thiểu có ý nghĩa lý luận quan trọng trong việc hoàn thiện pháp luật hình sự. Việc xây dựng khái niệm và quy định rõ ràng về quyết định hình phạt dưới mức tối thiểu sẽ giúp thống nhất trong áp dụng pháp luật. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này là cung cấp cơ sở cho các cơ quan tư pháp trong việc áp dụng quy định này một cách công bằng và hợp lý. Đồng thời, nghiên cứu cũng sẽ góp phần nâng cao nhận thức về quyền lợi của người phạm tội, từ đó thúc đẩy việc thực hiện các chính sách hình sự nhân đạo hơn.
