Khóa Luận Tốt Nghiệp: Quyền và Nghĩa Vụ Nhân Thân Giữa Cha Mẹ và Con Theo Luật Hôn Nhân và Gia Đình 2014

• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Hôn Nhân Và Gia Đình
• Đề tài: Khóa Luận Tốt Nghiệp Quyền Và Nghĩa Vụ Nhân Thân Giữa Cha Mẹ Và Con Theo Luật Hôn Nhân Và Gia Đình 2014
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ NHÂN THÂN GIỮA CHA MẸ VÀ CON
• 1.1. Khái niệm, đặc điểm của quyền và nghĩa vụ nhân thân của cha mẹ và con
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG QUY ĐỊNH VỀ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ NHÂN THÂN GIỮA CHA MẸ VÀ CON THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2014
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ NHÂN THÂN GIỮA CHA MẸ VÀ CON VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT KÝ HIỆU VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

I. Nền tảng pháp lý về quyền và nghĩa vụ nhân thân cha mẹ và con

Quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con là một chế định pháp lý trung tâm, được quy định chi tiết trong Luật HNGĐ 2014. Đây không chỉ là những quy tắc pháp lý mà còn là sự thể chế hóa các giá trị đạo đức, truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam. Mối quan hệ nhân thân này bao gồm các lợi ích tinh thần, tình yêu thương, và sự gắn bó không thể quy đổi thành tiền, không thể chuyển giao. Nó phát sinh từ quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng, tạo nên một sự ràng buộc bền vững, lâu dài. Việc pháp luật quy định cụ thể về các quyền này nhằm tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc để bảo vệ quyền lợi của trẻ em, đồng thời xác định rõ trách nhiệm của cha mẹ. Theo đó, các quy định này là cơ sở để các chủ thể tự xác định hành vi của mình, ngăn ngừa xung đột và là căn cứ để cơ quan nhà nước giải quyết các tranh chấp phát sinh. Sự ra đời của Luật HNGĐ 2014 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hài hòa hóa pháp luật quốc gia với các công ước quốc tế về quyền con người, đặc biệt là Công ước về Quyền trẻ em. Các quy định không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ mà còn hướng đến việc tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của con cái về thể chất, trí tuệ và đạo đức. Mối quan hệ này có tính chất tác động qua lại: quyền của cha mẹ là nghĩa vụ của con và ngược lại, tạo ra một sự cân bằng và gắn kết chặt chẽ. Việc hiểu rõ nền tảng này là bước đầu tiên để xây dựng một gia đình hạnh phúc, tuân thủ pháp luật và duy trì trật tự xã hội.

1.1. Khái niệm và đặc điểm cốt lõi của quan hệ nhân thân

Theo khoa học pháp lý, quan hệ nhân thân giữa cha mẹ và con là tổng hợp các quy định pháp luật về những quyền và nghĩa vụ gắn liền với đời sống riêng tư, không mang nội dung kinh tế. Các quyền này bao gồm quyền được yêu thương, chăm sóc, giáo dục và được xác định họ, tên, dân tộc. Đặc điểm nổi bật của loại quan hệ này là tính chất phi tài sản, không thể định giá bằng tiền và không thể chuyển giao cho người khác. Chẳng hạn, nghĩa vụ nuôi dưỡng và yêu thương con là trách nhiệm không thể ủy thác. Một đặc điểm quan trọng khác là tính gắn kết vĩnh viễn với một chủ thể nhất định, không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân của cha mẹ. Dù con sinh ra trong hay ngoài giá thú, các quyền và nghĩa vụ này vẫn được pháp luật bảo vệ một cách bình đẳng. Cuối cùng, mối quan hệ này mang tính tương hỗ, hai chiều. Quyền của con là bổn phận làm con phải thực hiện đối với cha mẹ, và ngược lại, tạo thành một vòng tròn trách nhiệm và tình cảm thiêng liêng.

1.2. Sự cần thiết của Luật HNGĐ 2014 trong việc điều chỉnh

Việc ban hành và thực thi Luật HNGĐ 2014 là một yêu cầu tất yếu khách quan trong bối cảnh xã hội hiện đại. Thứ nhất, luật pháp tạo cơ sở pháp lý vững chắc để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, đặc biệt là trẻ em - đối tượng dễ bị tổn thương. Nó đảm bảo mọi đứa trẻ đều có quyền được chăm sóc và phát triển toàn diện. Thứ hai, các quy định này giúp duy trì và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của gia đình Việt Nam, ngăn chặn sự xuống cấp về đạo đức do tác động của kinh tế thị trường. Thứ ba, đây là công cụ pháp lý để giải quyết các tranh chấp phát sinh, từ việc xác định cha mẹ cho con đến các vấn đề về cấp dưỡng, thăm nom sau ly hôn. Việc quy định rõ ràng giúp Tòa án và các cơ quan chức năng có căn cứ để đưa ra các phán quyết công bằng, hợp lý, bảo vệ tốt nhất lợi ích của các bên. Cuối cùng, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật này còn thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các công ước quốc tế về quyền con người.

II. Báo động thực trạng vi phạm nghĩa vụ nhân thân cha mẹ và con

Mặc dù khung pháp lý đã tương đối hoàn thiện, thực tiễn áp dụng các quy định về quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con vẫn còn nhiều thách thức và tồn tại đáng báo động. Tình trạng bạo lực gia đình, đặc biệt là cha mẹ bạo hành con cái, vẫn diễn ra phức tạp dưới nhiều hình thức, từ thể chất đến tinh thần. Nhiều vụ việc thương tâm đã xảy ra, gây rúng động dư luận, cho thấy một bộ phận cha mẹ vẫn còn quan niệm sai lầm 'thương cho roi cho vọt' và lạm dụng quyền để trừng phạt con một cách tàn nhẫn. Ngược lại, tình trạng con cái bất hiếu, ngược đãi cha mẹ già yếu cũng không phải là hiếm, thể hiện sự suy đồi đạo đức nghiêm trọng. Bên cạnh đó, các tranh chấp sau ly hôn liên quan đến nghĩa vụ nuôi dưỡng và quyền thăm nom con thường rất căng thẳng và kéo dài. Nhiều trường hợp, bên không trực tiếp nuôi con cố tình trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, gây khó khăn cho bên còn lại và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của đứa trẻ. Việc ngăn cản quyền thăm nom cũng là một hành vi vi phạm phổ biến, xuất phát từ mâu thuẫn cá nhân của cha mẹ nhưng lại tước đi quyền được hưởng tình thương đầy đủ của con. Những thực trạng này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có những biện pháp can thiệp quyết liệt và hiệu quả hơn.

2.1. Phân tích tình trạng bạo lực và lạm quyền của cha mẹ

Bạo lực và lạm dụng trách nhiệm của cha mẹ là một trong những vấn đề nhức nhối nhất. Thống kê từ Cục Trẻ em cho thấy một tỷ lệ đáng báo động các vụ bạo hành trẻ em do chính người thân trong gia đình gây ra. Các hành vi này không chỉ bao gồm đánh đập thể chất mà còn cả bạo hành tinh thần như chửi mắng, hạ nhục, so sánh, tạo áp lực học tập quá mức. Vụ án bé V.A bị mẹ kế bạo hành đến tử vong là một minh chứng đau lòng cho thấy sự lạm quyền và tàn nhẫn có thể dẫn đến hậu quả bi thảm nhất. Nguyên nhân sâu xa xuất phát từ nhận thức lệch lạc về phương pháp giáo dục, áp lực kinh tế, mâu thuẫn gia đình và sự thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc của người lớn. Hành vi này vi phạm nghiêm trọng quyền lợi của trẻ em, gây ra những tổn thương sâu sắc về thể chất và tâm lý, ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách và tương lai của các em. Pháp luật cần có những chế tài đủ sức răn đe để ngăn chặn tình trạng này.

2.2. Vướng mắc trong nghĩa vụ cấp dưỡng và quyền thăm nom con

Sau khi ly hôn, nghĩa vụ nuôi dưỡng con chung thường trở thành một điểm nóng tranh chấp. Thực tế cho thấy, nhiều người có nghĩa vụ cấp dưỡng đã cố tình trốn tránh trách nhiệm bằng nhiều cách như khai báo thu nhập thấp, không hợp tác với cơ quan thi hành án, hoặc chuyển nơi ở để né tránh. Điều này đặt gánh nặng tài chính lên người trực tiếp nuôi con và ảnh hưởng trực tiếp đến điều kiện sống, học tập của đứa trẻ. Bên cạnh đó, quyền thăm nom con cũng thường bị bên trực tiếp nuôi con gây khó dễ, cản trở. Họ sử dụng đứa con như một công cụ để trả thù hoặc gây áp lực cho người cũ. Những hành vi này không chỉ vi phạm phán quyết của Tòa án mà còn vi phạm quyền được hưởng sự chăm sóc của cả cha và mẹ của đứa trẻ. Việc giải quyết những vướng mắc này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan thi hành án và một cơ chế pháp lý rõ ràng hơn để xử lý các hành vi cố tình không chấp hành.

III. Hướng dẫn chi tiết nghĩa vụ và quyền của cha mẹ với con

Để đảm bảo một môi trường phát triển tốt nhất cho con cái, Luật HNGĐ 2014 đã quy định rất cụ thể về nghĩa vụ và quyền của cha mẹ. Đây là những quy định mang tính ràng buộc pháp lý, đòi hỏi các bậc phụ huynh phải nghiêm túc thực hiện. Trọng tâm của các quy định này là đặt lợi ích của con lên hàng đầu. Cha mẹ không chỉ có nghĩa vụ cung cấp vật chất thông qua việc nuôi dưỡng, mà còn phải có trách nhiệm to lớn trong việc giáo dục, hình thành nhân cách và bảo vệ con khỏi các tác động tiêu cực. Quyền của cha mẹ đi liền với trách nhiệm, không phải là một đặc quyền tuyệt đối để áp đặt hay lạm dụng. Cụ thể, cha mẹ có quyền quyết định những vấn đề quan trọng của con như quyền đặt tên cho con, xác định dân tộc cho con, nhưng đồng thời phải tôn trọng ý kiến của con khi con đã có đủ nhận thức. Luật pháp cũng nghiêm cấm các hành vi phân biệt đối xử giữa các con, lạm dụng sức lao động hoặc xúi giục con làm việc trái pháp luật. Việc hiểu và thực hành đúng các quy định này không chỉ giúp cha mẹ hoàn thành tốt vai trò của mình mà còn xây dựng một mối quan hệ nhân thân lành mạnh, yêu thương và tôn trọng trong gia đình.

3.1. Nghĩa vụ nuôi dưỡng chăm sóc và giáo dục con cái

Theo Điều 69 và Điều 71 của Luật HNGĐ 2014, cha mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau trong việc thương yêu, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con. Nghĩa vụ nuôi dưỡng bao gồm việc đảm bảo các điều kiện sống cần thiết cho sự phát triển của con. Đối với quyền được chăm sóc, pháp luật nhấn mạnh đến việc tạo ra một môi trường gia đình đầm ấm, hòa thuận. Về quyền được giáo dục, cha mẹ phải chăm lo và tạo điều kiện cho con học tập, định hướng nghề nghiệp và tôn trọng lựa chọn của con. Đặc biệt, cha mẹ phải làm gương tốt cho con về mọi mặt. Nghĩa vụ này áp dụng đối với con chưa thành niên và cả con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động. Trong trường hợp ly hôn, người không trực tiếp nuôi con vẫn phải thực hiện nghĩa vụ này thông qua việc cấp dưỡng.

3.2. Quyền đại diện theo pháp luật cho con chưa thành niên

Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật cho con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, theo quy định tại Điều 73 Luật HNGĐ 2014. Quyền đại diện này cho phép cha mẹ nhân danh con thực hiện các giao dịch dân sự nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu. Đối với các giao dịch quan trọng liên quan đến tài sản có giá trị lớn của con (như bất động sản), pháp luật yêu cầu phải có sự thỏa thuận của cả cha và mẹ. Đây là một cơ chế quan trọng để bảo vệ tài sản và quyền lợi của trẻ em, ngăn ngừa việc một bên cha hoặc mẹ tự ý định đoạt tài sản của con. Cha mẹ phải chịu trách nhiệm liên đới về việc thực hiện các giao dịch này. Quyền đại diện này cũng gắn liền với nghĩa vụ giám hộ, đòi hỏi cha mẹ phải quản lý tài sản của con một cách trung thực, vì lợi ích tốt nhất của con.

3.3. Các trường hợp cha mẹ bị hạn chế quyền đối với con

Pháp luật không coi quyền của cha mẹ là tuyệt đối. Điều 85 Luật HNGĐ 2014 quy định các trường hợp Tòa án có thể ra quyết định hạn chế quyền của cha mẹ đối với quyền của con chưa thành niên. Các trường hợp này bao gồm: bị kết án về tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của con; vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc; phá tán tài sản của con; có lối sống đồi trụy; hoặc xúi giục, ép buộc con làm điều trái pháp luật. Khi bị hạn chế quyền, cha mẹ sẽ không được trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc, quản lý tài sản hay đại diện cho con. Đây là một chế tài nghiêm khắc nhưng cần thiết để bảo vệ con khỏi những người cha, người mẹ không đủ tư cách, đảm bảo cho con được sống trong môi trường an toàn và lành mạnh.

IV. Top quyền và nghĩa vụ của con được pháp luật Việt Nam bảo vệ

Song song với trách nhiệm của cha mẹ, Luật HNGĐ 2014 cũng quy định rõ ràng về nghĩa vụ và quyền của con. Các quy định này không chỉ đảm bảo cho con được hưởng những điều kiện phát triển tốt nhất mà còn giáo dục con về bổn phận làm con đối với gia đình. Quyền của con được xây dựng dựa trên nguyên tắc lợi ích tốt nhất của trẻ em, phù hợp với các chuẩn mực quốc tế. Con có quyền được sống trong một môi trường yêu thương, an toàn, được đáp ứng các nhu cầu cơ bản về vật chất và tinh thần. Đồng thời, pháp luật cũng nhấn mạnh nghĩa vụ của con cái, đặc biệt là khi đã trưởng thành, phải có trách nhiệm ngược lại với cha mẹ, thể hiện đạo lý 'uống nước nhớ nguồn' của dân tộc. Sự cân bằng giữa quyền và nghĩa vụ này tạo nên sự hài hòa trong quan hệ nhân thân gia đình, là nền tảng cho sự bền vững của xã hội. Việc hiểu rõ các quyền lợi và bổn phận này giúp con cái tự bảo vệ mình khi cần thiết, đồng thời ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với những người đã sinh thành và nuôi dưỡng mình.

4.1. Quyền được chăm sóc yêu thương và tôn trọng ý kiến

Theo Điều 70 Luật HNGĐ 2014, một trong những quyền cơ bản nhất của con là quyền được chăm sóc, yêu thương và tôn trọng từ cha mẹ. Con có quyền được sống chung với cha mẹ, được cha mẹ bảo vệ và giáo dục. Pháp luật đặc biệt nhấn mạnh việc cha mẹ phải tôn trọng ý kiến của con trong những vấn đề liên quan đến cuộc sống của con, phù hợp với lứa tuổi và mức độ phát triển. Điều này thể hiện sự tiến bộ trong tư duy pháp luật, công nhận trẻ em là một chủ thể có suy nghĩ và nguyện vọng riêng, chứ không phải là đối tượng chịu sự áp đặt hoàn toàn từ cha mẹ. Quyền này là nền tảng để con phát triển một cách tự tin, lành mạnh về tâm lý và hình thành nhân cách độc lập.

4.2. Bổn phận làm con Hiếu thảo và phụng dưỡng cha mẹ

Bên cạnh các quyền lợi, bổn phận làm con là một nghĩa vụ pháp lý và đạo đức quan trọng. Con có nghĩa vụ yêu quý, kính trọng, biết ơn và hiếu thảo với cha mẹ. Đặc biệt, nghĩa vụ của con đã thành niên là phải chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ, nhất là khi cha mẹ già yếu, ốm đau hoặc mất năng lực hành vi dân sự. Đây là sự thể chế hóa truyền thống đạo hiếu tốt đẹp của dân tộc. Trong trường hợp gia đình có nhiều con, tất cả các con đều có trách nhiệm ngang nhau trong việc phụng dưỡng cha mẹ. Hành vi trốn tránh, bỏ mặc cha mẹ già yếu không chỉ bị xã hội lên án mà còn có thể bị xử lý theo pháp luật, thể hiện sự nghiêm minh của nhà nước trong việc bảo vệ người cao tuổi.

4.3. Phân tích quyền về họ tên và xác định dân tộc cho con

Quyền có họ, tên và dân tộc là những quyền nhân thân cơ bản, gắn liền với mỗi cá nhân từ khi sinh ra. Luật HNGĐ 2014 và Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ về việc xác định các yếu tố này. Cha mẹ có quyền đặt tên cho con và xác định họ cho con theo thỏa thuận. Trong việc xác định dân tộc cho con, nếu cha mẹ thuộc hai dân tộc khác nhau, dân tộc của con sẽ được xác định theo thỏa thuận của họ. Các quy định này nhằm đảm bảo mọi đứa trẻ sinh ra đều có lai lịch rõ ràng, là cơ sở để được hưởng các quyền công dân khác. Việc đăng ký khai sinh kịp thời là trách nhiệm của cha mẹ để chính thức hóa các quyền nhân thân này cho con.

V. Thực tiễn áp dụng quyền nhân thân qua các vụ án nổi bật

Việc áp dụng các quy định về quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con trong thực tiễn xét xử của Tòa án đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần bảo vệ quyền lợi của trẻ em và ổn định trật tự xã hội. Các thống kê cho thấy, tỷ lệ trẻ em được đăng ký khai sinh đúng hạn đạt mức rất cao, thể hiện sự nâng cao trong nhận thức của người dân và hiệu quả quản lý của nhà nước. Trong các vụ án ly hôn, Tòa án ngày càng chú trọng hơn đến việc lấy ý kiến, nguyện vọng của trẻ từ đủ 07 tuổi trở lên để quyết định giao con cho ai trực tiếp nuôi dưỡng. Nguyên tắc 'lợi ích tốt nhất của con' luôn được đặt lên hàng đầu. Ví dụ, trong nhiều vụ án, Tòa đã quyết định thay đổi người trực tiếp nuôi con khi người đang nuôi có hành vi bạo lực hoặc không đảm bảo điều kiện chăm sóc. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, thực tiễn cũng bộc lộ nhiều vướng mắc, đặc biệt trong việc thi hành án liên quan đến cấp dưỡng và thăm nom con. Nhiều bản án có hiệu lực nhưng không được thi hành triệt để do sự thiếu hợp tác của đương sự, gây ảnh hưởng lâu dài đến quyền lợi của các bên.

5.1. Thành tựu đạt được trong bảo vệ quyền lợi của trẻ em

Một trong những thành tựu nổi bật là việc đảm bảo quyền lợi của trẻ em trong các thủ tục hành chính và tư pháp. Theo Tổng cục Thống kê, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi được đăng ký khai sinh đã đạt 98,8%, vượt mục tiêu đề ra. Điều này đảm bảo hầu hết trẻ em đều có giấy tờ pháp lý cơ bản để được hưởng các quyền về y tế, giáo dục. Trong lĩnh vực giáo dục, việc huy động trẻ 5 tuổi đến trường đạt kết quả tốt, cho thấy cha mẹ đã nhận thức rõ hơn về quyền được giáo dục của con. Các cơ quan bảo vệ trẻ em, các tổng đài như 111 đã hoạt động hiệu quả hơn trong việc tiếp nhận và can thiệp các vụ việc bạo hành, xâm hại trẻ em. Những kết quả này cho thấy sự nỗ lực chung của toàn xã hội trong việc tạo ra một môi trường sống an toàn và phát triển cho thế hệ tương lai.

5.2. Vai trò của Tòa án trong giải quyết tranh chấp nuôi con

Tòa án đóng vai trò trung tâm trong việc giải quyết các tranh chấp về quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con, đặc biệt là sau ly hôn. Qua nghiên cứu các vụ án, có thể thấy Tòa án luôn xem xét một cách toàn diện các yếu tố như điều kiện vật chất, tinh thần, đạo đức của cha mẹ để đưa ra quyết định. Như trong vụ án chị Hoàng Thị T yêu cầu thay đổi người nuôi con, Tòa án đã căn cứ vào việc người cha thường xuyên uống rượu, có hành vi bạo lực và nguyện vọng của chính đứa trẻ để chấp nhận yêu cầu, giao con cho người mẹ. Điều này thể hiện sự cẩn trọng và nhân văn của cơ quan xét xử. Tuy nhiên, việc thu thập chứng cứ để chứng minh một bên không đủ điều kiện nuôi con đôi khi gặp khó khăn, đòi hỏi Tòa án phải xác minh kỹ lưỡng để đảm bảo phán quyết là khách quan và chính xác nhất.

VI. Giải pháp hoàn thiện luật để nâng cao hiệu quả thực thi

Để khắc phục những tồn tại và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con, việc hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường các biện pháp tổ chức thực hiện là vô cùng cấp thiết. Về mặt lập pháp, cần có những hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn cho một số quy định còn mang tính định tính, gây khó khăn trong áp dụng như 'lối sống đồi trụy' hay 'vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ'. Cần bổ sung các chế tài mạnh mẽ hơn đối với hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, chẳng hạn như áp dụng lãi suất chậm trả. Về mặt thực thi, cần nâng cao năng lực và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ tại các cơ quan tư pháp, đặc biệt là cơ quan thi hành án dân sự. Tăng cường công tác thanh tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong cộng đồng cần được đẩy mạnh hơn nữa. Việc kết hợp đồng bộ các giải pháp này sẽ góp phần đưa Luật HNGĐ 2014 thực sự đi vào cuộc sống, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của mỗi thành viên trong gia đình, xây dựng xã hội công bằng và văn minh.

6.1. Kiến nghị sửa đổi bổ sung các quy định còn bất cập

Để pháp luật được áp dụng thống nhất và hiệu quả, cần sửa đổi, bổ sung một số quy định. Thứ nhất, cần có văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể các căn cứ hạn chế quyền của cha mẹ được quy định tại Điều 85 Luật HNGĐ 2014 để tránh việc áp dụng tùy tiện. Thứ hai, cần nghiên cứu bổ sung chế tài đối với hành vi chậm thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng để tăng tính răn đe. Thứ ba, cần làm rõ căn cứ xác định mối quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng giữa cha dượng, mẹ kế và con riêng để giải quyết các tranh chấp phát sinh một cách công bằng. Cuối cùng, cần xem xét việc bổ sung quy định về 'Hạn chế quyền của con đối với cha mẹ' trong những trường hợp con cái có hành vi vi phạm nghiêm trọng bổn phận làm con, nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bậc cha mẹ.

6.2. Tăng cường tuyên truyền giáo dục và vai trò của xã hội

Pháp luật sẽ chỉ thực sự hiệu quả khi được người dân hiểu và tự giác chấp hành. Do đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về Hôn nhân và Gia đình bằng nhiều hình thức đa dạng, dễ tiếp cận. Cần xóa bỏ các quan niệm lạc hậu như 'thương cho roi cho vọt', thay vào đó là lan tỏa các phương pháp giáo dục tích cực, không bạo lực. Phát huy vai trò của các tổ chức xã hội như Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, các trung tâm tư vấn, trợ giúp pháp lý trong việc hòa giải, tư vấn và hỗ trợ các gia đình. Nhà trường cần lồng ghép giáo dục về quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa cha mẹ và con vào chương trình học để nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ. Sự chung tay của cả cộng đồng sẽ tạo ra một mạng lưới bảo vệ vững chắc cho mọi thành viên trong gia đình.