Khảo Sát Đặc Điểm Động Mạch Cảnh Trong Liên Quan Đến Xoang Bướm Trên CT Scan

• Tác giả: Nguyễn Thị Thục Như
• Người hướng dẫn: TS.BS Nguyễn Hữu Dũng
• Trường học: Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tai Mũi Họng
• Đề tài: Khảo Sát Đặc Điểm Động Mạch Cảnh Trong Liên Quan Đến Xoang Bướm Trên CT Scan
• Loại tài liệu: Luận Văn Bác Sĩ Nội Trú
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. GIẢI PHẪU HỌC XOANG BƯỚM
• 1.1.1. Phôi thai học
• 1.1.2. Giải phẫu học
• 1.2. GIẢI PHẪU ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN XOANG BƯỚM
• 1.3. CT-SCAN TRONG KHẢO SÁT XOANG BƯỚM
• 1.4. PHẪU THUẬT TIẾP CẬN XOANG BƯỚM
• 1.5. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
• 2.3. PHƯƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU
• 2.4. THU NHẬP CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• 2.5. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA MẪU NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Phân bố mẫu theo tuổi
• 3.1.2. Phân bố mẫu theo giới tính
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA XOANG BƯỚM
• 3.2.1. Thông khí của xoang bướm
• 3.2.2. Đặc điểm thông khí mỏm yên trước
• 3.2.3. Kích thước xoang bướm
• 3.2.4. Đặc điểm vách liên xoang bướm
• 3.3. ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN XOANG BƯỚM
• 3.3.1. Lồi động mạch cảnh trong vào lòng xoang
• 3.3.2. Khoảng cách từ lồi động mạch cảnh trong đến lỗ thông xoang bướm
• 3.3.3. Góc từ lỗ thông xoang bướm đến lồi động mạch cảnh trong
• 3.3.4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA VÁCH LIÊN XOANG BƯỚM VÀ ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM MẪU NGHIÊN CỨU
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA XOANG BƯỚM
• 4.2.1. Thông khí của xoang bướm
• 4.2.2. Đặc điểm thông khí mỏm yên trước
• 4.2.3. Kích thước xoang bướm
• 4.2.4. Đặc điểm vách liên xoang bướm
• 4.3. ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG ĐOẠN LIÊN QUAN XOANG BƯỚM
• 4.3.1. Đặc điểm động mạch cảnh trong
• 4.3.2. Mối tương quan giữa lồi động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang bướm và thông khí mỏm yên trước
• 4.3.3. Khoảng cách từ lồi động mạch cảnh trong đến lỗ thông xoang bướm
• 4.3.4. MỐI LIÊN QUAN GIỮA VÁCH LIÊN XOANG BƯỚM VỚI ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG
• 4.4. ỨNG DỤNG LÂM SÀNG CỦA ĐẶC ĐIỂM ĐỘNG MẠCH CẢNH TRONG TRÊN CT-SCAN TRONG PHẪU THUẬT XOANG BƯỚM
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Về Động Mạch Cảnh Trong và Xoang Bướm

Phẫu thuật xoang bướm ngày càng phát triển, đặc biệt trong các phẫu thuật nội soi mũi xoang chức năng (FESS). Để đạt kết quả tốt và giảm thiểu tai biến, phẫu thuật viên cần nắm vững giải phẫu mũi xoang, nhất là các biến thể liên quan đến vách liên xoang bướm và động mạch cảnh trong. Sự ra đời của CT scan đa lát cắt giúp chẩn đoán chính xác và hỗ trợ phẫu thuật nội soi bằng cách đánh giá rõ các mốc giải phẫu. CT scan mũi xoang đóng vai trò quan trọng, giúp phẫu thuật viên có cái nhìn tổng quan trước mổ, hạn chế biến chứng và giải quyết tốt các bệnh tích trong xoang. Nghiên cứu về mối liên quan giữa vách liên xoang bướm và động mạch cảnh trong vẫn còn nhiều kết quả khác nhau, do đó cần có thêm nhiều nghiên cứu để làm rõ vấn đề này.

1.1. Giải Phẫu Động Mạch Cảnh Trong và Liên Quan Xoang Bướm

Động mạch cảnh trong (ICA) là một mạch máu quan trọng cung cấp máu cho não. Đoạn liên quan đến xoang bướm là đoạn xoang tĩnh mạch hang, nơi động mạch có thể lồi vào lòng xoang với nhiều mức độ khác nhau. Vị trí và hình thái của động mạch cảnh trong ở đoạn này rất quan trọng trong phẫu thuật xoang bướm để tránh tổn thương mạch máu. Các biến thể giải phẫu của động mạch cảnh trong cần được xác định rõ ràng trên CT scan trước khi phẫu thuật.

1.2. Giải Phẫu Xoang Bướm Cấu Trúc và Các Biến Thể

Xoang bướm là một xoang cạnh mũi nằm sâu trong khối xương sọ mặt. Cấu trúc của xoang bướm khá phức tạp với nhiều biến thể về kích thước, hình dạng và mức độ thông khí. Vách liên xoang bướm có thể lệch, có nhiều vách phụ hoặc không có vách. Thành ngoài của xoang bướm liên quan đến xoang tĩnh mạch hang, nơi có động mạch cảnh trong và các dây thần kinh quan trọng. Các biến thể của xoang bướm cần được đánh giá kỹ lưỡng trên CT scan để tránh biến chứng trong phẫu thuật.

II. Thách Thức Trong Phẫu Thuật Xoang Bướm Nguy Cơ Tiềm Ẩn

Phẫu thuật xoang bướm tiềm ẩn nhiều nguy cơ do vị trí giải phẫu phức tạp và liên quan mật thiết với các cấu trúc quan trọng như động mạch cảnh trong, thần kinh thị giác và tuyến yên. Tổn thương động mạch cảnh trong có thể gây chảy máu ồ ạt, thậm chí tử vong. Các thao tác phẫu thuật trong lòng xoang hoặc chấn thương hàm mặt đụng chạm đến vách liên xoang có thể gây tổn thương đến động mạch này. Do đó, việc đánh giá đầy đủ và chính xác vách liên xoang bướm, mối liên quan của nó với động mạch cảnh trong trước mổ là rất quan trọng.

2.1. Biến Chứng Chảy Máu Động Mạch Cảnh Trong và Xoang Bướm

Chảy máu là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất trong phẫu thuật xoang bướm. Tổn thương động mạch cảnh trong có thể gây chảy máu khó cầm, đe dọa tính mạng bệnh nhân. Nguy cơ này tăng cao khi có các biến thể giải phẫu như động mạch cảnh trong lồi vào lòng xoang hoặc vách liên xoang bám vào động mạch. Việc sử dụng CT scan để đánh giá trước mổ giúp phẫu thuật viên nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn và có kế hoạch phẫu thuật phù hợp.

2.2. Tổn Thương Thần Kinh Thị Giác và Các Cấu Trúc Lân Cận

Ngoài động mạch cảnh trong, phẫu thuật xoang bướm còn có nguy cơ gây tổn thương thần kinh thị giác, tuyến yên và các cấu trúc lân cận khác. Các biến thể giải phẫu của xoang bướm, chẳng hạn như tế bào Onodi, có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thần kinh thị giác. Việc sử dụng CT scan để xác định vị trí và mối liên quan của các cấu trúc này giúp phẫu thuật viên tránh được các biến chứng không mong muốn.

III. CT Scan Mũi Xoang Phương Pháp Đánh Giá Động Mạch Cảnh Trong

CT scan mũi xoang là một công cụ chẩn đoán hình ảnh quan trọng trong đánh giá xoang bướm và các cấu trúc lân cận, đặc biệt là động mạch cảnh trong. CT scan giúp xác định các biến thể giải phẫu, mức độ thông khí của xoang bướm, vị trí và hình thái của động mạch cảnh trong, cũng như mối liên quan giữa vách liên xoang và động mạch. Thông tin từ CT scan giúp phẫu thuật viên lập kế hoạch phẫu thuật chi tiết và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

3.1. Kỹ Thuật CT Scan Đa Lát Cắt và Độ Phân Giải Hình Ảnh

CT scan đa lát cắt (MDCT) cung cấp hình ảnh chi tiết và chính xác về cấu trúc xoang bướm và động mạch cảnh trong. Độ phân giải cao của hình ảnh CT scan cho phép phẫu thuật viên đánh giá rõ các biến thể giải phẫu nhỏ và mối liên quan giữa các cấu trúc. Kỹ thuật tái tạo hình ảnh 3D từ CT scan giúp phẫu thuật viên có cái nhìn tổng quan về giải phẫu trước mổ.

3.2. Đánh Giá Thông Khí Xoang Bướm và Lồi Động Mạch Cảnh Trong

CT scan giúp đánh giá mức độ thông khí của xoang bướm, từ đó xác định các dạng thông khí khác nhau như thông bào dạng kén, trước yên bướm, yên bướm và sau yên bướm. CT scan cũng giúp xác định mức độ lồi của động mạch cảnh trong vào lòng xoang, cũng như sự hiện diện của hở xương động mạch. Các thông tin này rất quan trọng trong việc lập kế hoạch phẫu thuật và giảm thiểu nguy cơ tổn thương động mạch.

IV. Nghiên Cứu Về Đặc Điểm Động Mạch Cảnh Trong Trên CT Scan

Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để khảo sát đặc điểm động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang bướm trên CT scan. Các nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tỷ lệ các biến thể giải phẫu, mối liên quan giữa vách liên xoang và động mạch, cũng như ảnh hưởng của các biến thể này đến nguy cơ biến chứng trong phẫu thuật. Kết quả của các nghiên cứu này cung cấp thông tin quan trọng cho phẫu thuật viên và giúp cải thiện kết quả phẫu thuật.

4.1. Tỷ Lệ Lồi Động Mạch Cảnh Trong và Hở Xương Trên CT Scan

Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lồi động mạch cảnh trong vào lòng xoang bướm và hở xương động mạch khác nhau giữa các quần thể và phương pháp nghiên cứu. Tuy nhiên, các nghiên cứu đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá kỹ lưỡng CT scan để xác định các biến thể này trước khi phẫu thuật. Việc bỏ sót các biến thể này có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

4.2. Mối Liên Quan Giữa Vách Liên Xoang và Động Mạch Cảnh Trong

Mối liên quan giữa vách liên xoang và động mạch cảnh trong là một yếu tố quan trọng cần được đánh giá trên CT scan. Các nghiên cứu cho thấy vách liên xoang có thể bám vào động mạch cảnh trong, làm tăng nguy cơ tổn thương động mạch trong phẫu thuật. Việc xác định vị trí và hướng đi của vách liên xoang giúp phẫu thuật viên tránh được các biến chứng không mong muốn.

V. Ứng Dụng Lâm Sàng Giảm Nguy Cơ Trong Phẫu Thuật Xoang Bướm

Việc khảo sát đặc điểm động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang bướm trên CT scan có ý nghĩa quan trọng trong ứng dụng lâm sàng, giúp phẫu thuật viên lập kế hoạch phẫu thuật chi tiết, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện kết quả phẫu thuật. Thông tin từ CT scan giúp phẫu thuật viên lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp, tránh các thao tác xâm lấn vào động mạch cảnh trong và các cấu trúc lân cận.

5.1. Lập Kế Hoạch Phẫu Thuật Dựa Trên Hình Ảnh CT Scan

Hình ảnh CT scan cung cấp thông tin chi tiết về giải phẫu xoang bướm và động mạch cảnh trong, giúp phẫu thuật viên lập kế hoạch phẫu thuật chi tiết. Kế hoạch phẫu thuật cần bao gồm việc xác định các mốc giải phẫu quan trọng, đánh giá các biến thể giải phẫu, lựa chọn đường vào xoang bướm phù hợp và dự đoán các nguy cơ tiềm ẩn.

5.2. Kỹ Thuật Phẫu Thuật An Toàn Tránh Tổn Thương Động Mạch Cảnh Trong

Dựa trên thông tin từ CT scan, phẫu thuật viên có thể áp dụng các kỹ thuật phẫu thuật an toàn để tránh tổn thương động mạch cảnh trong. Các kỹ thuật này bao gồm việc sử dụng dụng cụ phẫu thuật phù hợp, thao tác cẩn thận và chính xác, tránh các thao tác xâm lấn vào động mạch và các cấu trúc lân cận. Trong trường hợp có các biến thể giải phẫu phức tạp, phẫu thuật viên có thể cần sử dụng các kỹ thuật phẫu thuật đặc biệt hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia khác.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Về Động Mạch Cảnh Trong

Nghiên cứu về đặc điểm động mạch cảnh trong đoạn liên quan xoang bướm trên CT scan có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện kết quả phẫu thuật xoang bướm và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp đánh giá CT scan chính xác hơn, xác định các yếu tố nguy cơ gây biến chứng và phát triển các kỹ thuật phẫu thuật an toàn hơn.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Đánh Giá CT Scan Trước Phẫu Thuật

Việc đánh giá kỹ lưỡng CT scan trước phẫu thuật là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả của phẫu thuật xoang bướm. Phẫu thuật viên cần có kiến thức sâu rộng về giải phẫu xoang bướm và động mạch cảnh trong, cũng như kỹ năng đọc và phân tích hình ảnh CT scan.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Cải Thiện An Toàn Phẫu Thuật

Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp đánh giá CT scan chính xác hơn, xác định các yếu tố nguy cơ gây biến chứng và phát triển các kỹ thuật phẫu thuật an toàn hơn. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu về hiệu quả của các kỹ thuật phẫu thuật khác nhau trong việc giảm thiểu nguy cơ tổn thương động mạch cảnh trong.