I. Tổng Quan Hội LHPN Việt Nam An Sinh Xã Hội Hiện Nay
Đảm bảo an sinh xã hội (ASXH) là yếu tố then chốt cho sự ổn định và phát triển của Việt Nam. Nó giúp hiện thực hóa các quyền xã hội của người dân. Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng xây dựng và thực hiện các chính sách ASXH, coi đây là mục tiêu và động lực để ổn định chính trị, xã hội, và phát triển kinh tế bền vững. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (LHPN) đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ASXH, đặc biệt cho phụ nữ, một đối tượng dễ bị tổn thương. Hội LHPN tăng cường đào tạo nghề, giới thiệu việc làm, tuyên truyền về bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT), và hỗ trợ các dịch vụ xã hội cơ bản. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức, như công tác phối hợp chưa hiệu quả, nhận thức về BHXH còn hạn chế, và việc làm chưa ổn định. Đề tài "Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam với vấn đề đảm bảo an sinh xã hội" được nghiên cứu để góp phần giải quyết những vấn đề này.
1.1. Tính Cấp Thiết của Đề Tài Nghiên Cứu An Sinh Xã Hội
Đảm bảo an sinh xã hội là yêu cầu và điều kiện cần thiết của sự ổn định và phát triển đất nước, góp phần thực hiện hóa các quyền xã hội của mọi người dân. Xác định tầm quan trọng của việc đảm bảo ASXH, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách ASXH, coi đây vừa là mục tiêu vừa là động lực để ổn định chính trị, xã hội, phát triển kinh tế bền vững. Thực hiện đảm bảo ASXH được xem là điều kiện để đảm bảo định hướng xã hội chủ nghĩa cho sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Nhờ đó trong công cuộc đổi mới, nước ta đã đạt nhiều thành tựu quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội: tốc độ tăng trưởng khá cao, tỷ lệ giảm nghèo nhanh, hệ thống chính sách ASXH từng bước được hoàn thiện… Bên cạnh những thành tựu vẫn còn tồn tại không ít khó khăn như chuyển dịch cơ cấu lao động chậm, chất lượng việc làm không cao, đời sống của một bộ phận dân cư còn khó khăn, giảm nghèo nhanh nhưng chưa thật sự bền vững, độ bao phủ của hệ thống ASXH còn thấp…
1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Vai Trò Hội LHPN về ASXH
Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa kiến thức về an sinh xã hội, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện ASXH, và rút ra bài học từ kinh nghiệm quốc tế. Nghiên cứu cũng tập trung vào thực trạng đảm bảo ASXH ở Việt Nam và vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong công tác này. Phân tích ưu điểm, hạn chế và chỉ rõ nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện đảm bảo ASXH. Quan điểm của Đảng/Nhà nước về đảm bảo ASXH. Đề xuất giải pháp nâng cao vai trò và hoạt động của Hội LHPN Việt Nam đối với vấn đề đảm bảo ASXH.
II. Khái Niệm Bản Chất An Sinh Xã Hội Góc Nhìn Hội LHPN
An sinh xã hội (ASXH) là sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên không may gặp hoàn cảnh khó khăn. Nó bao gồm đảm bảo thu nhập và các điều kiện thiết yếu khác khi cá nhân hoặc cộng đồng bị giảm hoặc mất thu nhập do mất khả năng lao động hoặc mất việc làm. ASXH cũng dành cho các đối tượng yếu thế như trẻ mồ côi và người già neo đơn. Bản chất của ASXH thể hiện ở việc bảo vệ quyền con người, thể hiện chủ nghĩa nhân đạo, và truyền thống đoàn kết. Nó là công cụ để phân phối lại thu nhập, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, và tạo ra một xã hội công bằng hơn. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và thực hiện các chính sách ASXH.
2.1. Định Nghĩa An Sinh Xã Hội Theo Liên Hợp Quốc ILO
Liên Hợp quốc tiếp cận ASXH trên quyền của người dân. Điều 25 Hiến chương Liên Hợp quốc năm 1948 quy định “Mọi người dân và hộ gia đình đều có quyền có một mức tối thiểu về sức khỏe và các phúc lợi xã hội bao gồm ăn, mặc, chăm sóc y tế (bao gồm cả thai sản), dịch vụ xã hội thiết yếu và có quyền được an sinh khi có các biến cố về việc làm, ốm đau, tàn tật, góa phụ, tuổi già … hoặc các trường hợp bất khả kháng khác…”. Còn Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cho rằng “ASXH là một sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của mình thông qua một số biện pháp được áp dụng rộng rãi để đương đầu với những khó khăn, các cú sốc về kinh tế và xã hội làm mất hoặc suy giảm nghiêm trọng thu nhập do ốm đau, thai sản, thương tật do lao động, mất sức lao động hoặc từ vong. Cung cấp chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình nạn nhân có trẻ em”.
2.2. Bản Chất Nhân Văn của An Sinh Xã Hội Việt Nam
Bản chất ASXH được thể hiện từ những khía cạnh sau: - ASXH là biểu hiện của quyền con người đã được Liên Hợp quốc thừa nhận và được cụ thể hóa bởi luật pháp và chính sách của Nhà nước. ASXH tạo ra nhiều tầng lớp bảo vệ cho mọi thành viên trong cộng đồng khi gặp phải những biến cố, rủi ro trong cuộc sống. Tùy thuộc vào mỗi nước và từng thời kỳ khác nhau thì có các tầng lớp bảo vệ khác nhau, phù hợp với điều kiện của mỗi nước. Ba tầng lớp chủ yếu mà các nước tập trung triển khai: + Tầng lớp thứ nhất: Thường che chắn bảo vệ cho người lao động và gia đình họ. + Tầng lớp thứ hai: Bảo vệ cho những đối tượng được ưu tiên. + Tầng lớp thứ ba: Che chắn, bảo vệ cho mọi thành viên trong xã hội.
2.3. Vai Trò Phân Phối Thu Nhập của An Sinh Xã Hội
Trên bình diện của cả xã hội, ASXH được xem như một công cụ nhằm phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong cộng đồng và thực hiện phân phối lại theo chiều ngang và chiều dọc. Phân phối lại thu nhập theo chiều ngang tức là sự phân phối lại giữa những người khỏe mạnh với những người ốm đau, tàn tật; giữa nam và nữ; giữa người có việc và người thất nghiệp, giữa người chưa có con hoặc ít con với những người đông con….Sự phân phối lại theo chiều ngang chỉ được thực hiện trong phạm vi hẹp giữa những người có quyền được hưởng trợ cấp. Phân phối lại theo chiều dọc được hiểu là sự phân phối lại giữa những người giàu với người nghèo, người không có thu nhập. Phân phối lại theo chiều dọc thực hiện qua hai cách: trực tiếp thông qua thuế, kiểm soát giá. hoặc gián tiếp qua trợ cấp lương thực, cung cấp các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế, nhà ở … Việc phân phối lại thu nhập theo chiều dọc được thực hiện phạm vi rộng, mang lại ý nghĩa lớn đối với xã hội.
III. Hệ Thống Chính Sách An Sinh Xã Hội Vai Trò LHPN
Hệ thống chính sách an sinh xã hội (ASXH) ở Việt Nam bao gồm bảo hiểm xã hội (BHXH), cứu trợ xã hội, ưu đãi xã hội, và các quỹ dự phòng. Ngoài ra, còn có các chương trình xóa đói giảm nghèo, trợ giúp trẻ em, người già, và trẻ mồ côi. Hệ thống ASXH Việt Nam có bốn trụ cột chính: việc làm và đảm bảo thu nhập, bảo hiểm, trợ giúp xã hội cho các nhóm đặc thù, và dịch vụ xã hội cơ bản. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tham gia vào tất cả các trụ cột này, từ việc tạo việc làm cho phụ nữ đến việc tuyên truyền và vận động tham gia BHXH và BHYT.
3.1. Các Trụ Cột Chính của Hệ Thống ASXH Việt Nam
Ở Việt Nam, hệ thống ASXH bao gồm 4 trụ cột chính: - Việc làm, đảm bảo thu nhập tối thiểu và giảm nghèo; - Bảo hiểm; - Trợ giúp xã hội cho các nhóm đặc thù; - Dịch vụ xã hội cơ bản.1: Hệ thống ASXH ở Việt Nam HỆ THỐNG ASXH VIỆT NAM BẢO TRỢ DỊCH VỤ XÃ VIỆC LÀM, ĐẢM BẢO THU NHẬP TỐI HIỂM GIÚP XÃ HỘI CƠ BẢN THIỂU VÀ GIẢM NGHÈO HỘI GIÁO DỤC TẠO VIỆC BHXH BẮT LÀM BUỘC TRỢ GIÚP XÃ HỘI THƢỜNG XUYÊN Y TẾ BHXH TỰ GIẢM NGHÈO NGUYỆN TRỢ GIÚP XÃ HỘI ĐỘT NHÀ Ở XUẤT BHTN NƢỚC SẠCH BHYT THÔNG TIN BẢO HIỂM VI MÔ Nguồn: Báo cáo phát triển hệ thống ASXH Việt Nam đến năm 2020.
3.2. Vai Trò của BHXH trong Hệ Thống An Sinh Xã Hội
BHXH là mô ̣t trong những loa ̣i hin ̀ h bảo hiể m ra đời khá sớm và đế n nay đã đươ ̣c thực hiê ̣n ở tấ t cả các nước trên thế giới . BHXH đươ ̣c xem là mô ̣t trong những chính sách xã hô ̣i cơ bản nhấ t của mỗi quố c gia , là lưới đầu tiên và q uan trọng nhất của hệ thống ASXH , góp phần điều tiết các chính sách khác trong hệ thố ng ASXH. BHXH còn thể hiê ̣n văn minh tiề m lực và sức ma ̣nh kinh tế cũng như khả năng quản lý của quốc gia đó . BHXH là quá trin ̀ h san sẻ rủ i ro và tài chin ́ h giữa những người tham gia BHXH theo quy đinh ̣ của pháp luâ ̣t .
IV. Hội LHPN Việt Nam Thực Hiện Chính Sách An Sinh Xã Hội
Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (LHPN) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội (ASXH) ở Việt Nam. Hội tham gia xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách về bảo hiểm, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo, trợ giúp xã hội, và cung cấp các dịch vụ xã hội. Hội LHPN cũng tích cực tham gia vào công tác tư vấn pháp luật, nâng cao năng lực cho phụ nữ, và hỗ trợ khởi nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế cần khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội trong lĩnh vực ASXH.
4.1. Tham Gia Xây Dựng Chính Sách ASXH của Hội LHPN
Tình hình tham gia xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách ASXH của Hội LHPN Việt Nam . Tham gia và tổ chức thực hiện các chính sách về bảo hiểm. Tham gia tổ chức thực hiê ̣n chính sách ta ̣o viê ̣c làm và XĐGN . Tham gia tổ chức và thực hiê ̣n trơ ̣ giúp xã hô ̣i . Tham gia tổ chứ c thực hiê ̣n các dich ̣ vu ̣ xã hô ̣i . Đánh giá chung về kết quả, hạn chế và nguyên nhân hạn chế .
4.2. Hỗ Trợ Việc Làm Phát Triển Kinh Tế cho Phụ Nữ
Hội LHPN Việt Nam chỉ đạo các cấp Hội tăng cường đào tạo nghề, giới thiệu việc làm và tạo việc làm cho phụ nữ, phối hợp với BHXH Việt Nam tuyên truyền về chế độ BHXH, BHYT cho phụ nữ nghèo, tổ chức thực hiện các hoạt động trợ giúp xã hội, hỗ trợ các dịch vụ xã hội cơ bản. Nhờ đó trong những năm qua, đời sống của Hội viên phụ nữ được nâng lên rõ rệt. Nhiều chị em được qua đào tạo nghề, thi đua sản xuất, mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, mở rộng ngành nghề, góp phần quan trọng vào phát triển nông nghiệp, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông nông mới, góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.
V. Giải Pháp Nâng Cao Vai Trò Hội LHPN về An Sinh Xã Hội
Để nâng cao vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (LHPN) trong việc đảm bảo an sinh xã hội (ASXH), cần có các giải pháp đồng bộ. Cần đẩy mạnh chất lượng hoạch định chính sách ASXH, tổ chức thực hiện hiệu quả các chính sách, và tăng cường sự phối hợp với các bộ, ngành liên quan. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của phụ nữ về ASXH và tạo điều kiện để họ tham gia vào các hoạt động ASXH. Các giải pháp này cần phù hợp với quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách ASXH.
5.1. Hoàn Thiện Chính Sách ASXH Phù Hợp với LHPN
Giải pháp đẩy mạnh chất lượng hoạch định chính sách ASXH . Giải pháp nhằm tổ chức thực hiện hiệu quả chính sách ASXH . Với Bộ Chính trị, Ban Bí thư . Với Chính phủ .101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .104 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng phát triể n châu Á ASXH An sinh xã hô ̣i BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHTM Bảo hiểm thương mại BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BLGĐ Bạo lực gia đình CHXHCN Cô ̣ng hòa xã hô ̣i chủ nghiã CLB Câu la ̣c bô ̣ CSDN Cơ sở da ̣y nghề DTTS Dân tô ̣c thiể u số ĐBKK Đặc biệt khó khăn HNGĐ Hôn nhân gia đình ILO Tổ chức Lao đô ̣ng Quố c tế KCN Khu công nghiê ̣p LHPN Liên hiê ̣p phu ̣ nữ MTQG Chương trình mục tiêu quốc KHHGĐ Kế hoa ̣ch hóa gia đình PN-TE Phụ nữ-trẻ em TCVM Tài chính vi mô TNHH Trách nhiệm hữu hạn TYM Tổ chức TCVM TNHH MTV Tin ̀ h thương VSMT vệ sinh môi trường VNAH Viê ̣t Nam anh hùng UNFPA Quỹ dân số Liên Hợp quốc XĐGN Xóa đói giảm nghèo WB Ngân hàng thế giới
5.2. Tăng Cường Năng Lực Nhận Thức về ASXH cho Phụ Nữ
Cụ thể, công tác phối hợp với BHXH Việt Nam tuyên truyền thực hiện chin ́ h sách BHXH chưa hiệu quả khiến một bộ phận phụ nữ chưa nhận thức đầy đủ về tính thiết thực của việc tham gia BHXH, công tác đào tạo nghề còn ha ̣n chế , vấ n đề tạo việc chưa đảm bảo tính ổn định lâu dài … Xác định nhiệm vụ đảm bảo ASXH là một trong những nhiệm vụ chính của Hội LHPN Việt Nam góp phần thực hiện Chương trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước, nên đề tài “Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam với vấn đề đảm bảo an sinh xã hội”đã được tác giả chọn để nghiên cứu.
