Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Định, ngành y tế đã có nhiều bước tiến quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Phù Mỹ, một đơn vị sự nghiệp công lập có thu, đóng vai trò thiết yếu trong hệ thống y tế địa phương. Từ năm 2016 đến 2018, hoạt động thu chi của TTYT huyện Phù Mỹ có nhiều biến động, đòi hỏi công tác kế toán phải được tổ chức khoa học, hiệu quả để quản lý tài chính minh bạch, tránh thất thoát. Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, các đơn vị sự nghiệp công lập được giao quyền tự chủ tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức công tác kế toán phù hợp với cơ chế mới.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại TTYT huyện Phù Mỹ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đáp ứng yêu cầu của Thông tư 107/2017/TT-BTC về chế độ kế toán hành chính sự nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động kế toán tại TTYT huyện Phù Mỹ trong năm 2018, với trọng tâm là tổ chức chứng từ, hệ thống tài khoản, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao chất lượng công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập có thu, góp phần thúc đẩy quản lý tài chính hiệu quả, minh bạch, đồng thời hỗ trợ quá trình tự chủ tài chính theo quy định của Nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập có thu, bao gồm:

  • Lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập có thu: Đơn vị do Nhà nước thành lập, cung cấp dịch vụ công, có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp nhưng không nhằm mục tiêu lợi nhuận, chịu sự quản lý theo cơ chế tự chủ tài chính (Nghị định 16/2015/NĐ-CP).

  • Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán: Đảm bảo tính khoa học, hợp lý, tuân thủ pháp luật kế toán, phù hợp đặc điểm đơn vị, tiết kiệm chi phí và hiệu quả trong quản lý tài chính.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm mô hình tập trung, phân tán và kết hợp, phù hợp với quy mô, phạm vi hoạt động và trình độ nhân sự của đơn vị.

  • Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp theo Thông tư 107/2017/TT-BTC: Quy định hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách, báo cáo tài chính và kiểm tra kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập.

  • Kế toán quản trị: Hệ thống báo cáo phục vụ quản lý nội bộ, hỗ trợ ra quyết định tài chính, điều hành hoạt động hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành, sổ sách kế toán, báo cáo tài chính của TTYT huyện Phù Mỹ giai đoạn 2016-2018, các giáo trình và tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Phỏng vấn chuyên sâu Ban giám đốc và nhân viên phòng Tài chính kế toán TTYT huyện Phù Mỹ, sử dụng phiếu câu hỏi phỏng vấn tập trung vào thực trạng tổ chức công tác kế toán.

  • Cỡ mẫu: 140 phiếu khảo sát và phỏng vấn được thực hiện nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu.

  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, so sánh, đối chiếu số liệu kế toán, đánh giá thực trạng, xác định tồn tại và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung vào năm 2018, với khảo sát và phân tích dữ liệu từ năm 2016 đến 2018 để đánh giá xu hướng và hiệu quả tổ chức công tác kế toán.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức chứng từ kế toán chưa đồng bộ và thiếu linh hoạt: Mặc dù TTYT huyện Phù Mỹ áp dụng hệ thống chứng từ theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, nhưng việc thiết kế và luân chuyển chứng từ còn nhiều bất cập, gây chậm trễ trong xử lý nghiệp vụ. Khoảng 30% chứng từ chưa được kiểm tra kỹ trước khi ghi sổ, ảnh hưởng đến tính chính xác của số liệu.

  2. Hệ thống tài khoản kế toán chưa được chi tiết hóa phù hợp với đặc thù hoạt động: TTYT sử dụng hệ thống tài khoản cấp 2 theo quy định, nhưng chưa khai thác tối đa các tài khoản chi tiết cấp 3, 4 để quản lý chi tiết các khoản thu, chi. Điều này làm giảm khả năng kiểm soát và phân tích tài chính nội bộ.

  3. Sổ sách kế toán và báo cáo tài chính chưa phản ánh kịp thời và đầy đủ: Tỷ lệ báo cáo tài chính nộp đúng hạn đạt khoảng 85%, còn tồn tại tình trạng chậm trễ do quy trình ghi sổ và tổng hợp số liệu chưa hiệu quả. Báo cáo quản trị nội bộ chưa được xây dựng đầy đủ, hạn chế khả năng ra quyết định nhanh chóng.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế: Mặc dù có phần mềm kế toán, nhưng việc khai thác và quản lý dữ liệu chưa đồng bộ, chưa có hệ thống bảo mật và phân quyền rõ ràng. Khoảng 40% nhân viên kế toán chưa được đào tạo đầy đủ về phần mềm, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do sự chuyển đổi từ chế độ kế toán cũ sang Thông tư 107/2017/TT-BTC chưa được đồng bộ, thiếu sự đầu tư về nhân lực và công nghệ. So với một số đơn vị sự nghiệp công lập khác trong tỉnh, TTYT huyện Phù Mỹ có mức độ ứng dụng công nghệ thông tin thấp hơn khoảng 15%, dẫn đến hiệu quả quản lý tài chính chưa cao.

Việc chưa chi tiết hóa hệ thống tài khoản kế toán làm hạn chế khả năng phân tích chi tiết các khoản thu, chi, ảnh hưởng đến việc xây dựng dự toán và kiểm soát chi tiêu. Báo cáo tài chính và báo cáo quản trị chưa kịp thời làm giảm khả năng phản ứng nhanh với các biến động tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn, bảng phân tích chi tiết các khoản thu chi theo tài khoản, và sơ đồ luân chuyển chứng từ kế toán để minh họa quy trình hiện tại và điểm nghẽn.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc tổ chức công tác kế toán khoa học, đồng bộ, phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính và yêu cầu quản lý hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức chứng từ kế toán: Xây dựng quy trình luân chuyển chứng từ rõ ràng, kiểm tra chặt chẽ trước khi ghi sổ, thiết kế mẫu chứng từ phù hợp đặc thù hoạt động. Mục tiêu giảm tỷ lệ chứng từ sai sót xuống dưới 5% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính kế toán phối hợp Ban giám đốc.

  2. Chi tiết hóa hệ thống tài khoản kế toán: Mở rộng và mã hóa tài khoản chi tiết cấp 3, 4 để quản lý chính xác các khoản thu, chi, đặc biệt là các khoản thu dịch vụ y tế. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Kế toán trưởng và chuyên gia tư vấn kế toán.

  3. Nâng cao chất lượng sổ sách và báo cáo tài chính: Áp dụng hình thức kế toán Nhật ký chung trên phần mềm kế toán, đảm bảo báo cáo tài chính nộp đúng hạn 100% trong năm tiếp theo. Xây dựng hệ thống báo cáo quản trị nội bộ phục vụ lãnh đạo. Chủ thể: Phòng Tài chính kế toán.

  4. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán, xây dựng hệ thống bảo mật, phân quyền truy cập rõ ràng. Tổ chức đào tạo nâng cao năng lực sử dụng phần mềm cho 100% nhân viên kế toán trong 9 tháng. Chủ thể: Ban giám đốc phối hợp phòng CNTT.

  5. Tổ chức bộ máy kế toán hợp lý: Xây dựng mô hình bộ máy kế toán kết hợp giữa tập trung và phân tán phù hợp với quy mô và phạm vi hoạt động của TTYT huyện Phù Mỹ. Phân công nhiệm vụ rõ ràng, tăng cường kiểm tra, giám sát công tác kế toán. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể: Ban giám đốc và kế toán trưởng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập có thu: Nhận diện các vấn đề tổ chức công tác kế toán, áp dụng giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

  2. Nhân viên phòng Tài chính kế toán các cơ sở y tế: Nắm bắt kiến thức về tổ chức chứng từ, hệ thống tài khoản, sổ sách và báo cáo tài chính theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, cải thiện kỹ năng nghiệp vụ kế toán.

  3. Chuyên gia tư vấn và giảng viên đào tạo kế toán công: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo thực tiễn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập có thu, phục vụ giảng dạy và tư vấn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và y tế: Tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập có thu lại quan trọng?
    Công tác kế toán giúp quản lý, kiểm soát nguồn tài chính, đảm bảo sử dụng hiệu quả, minh bạch, tránh thất thoát, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính theo quy định của Nhà nước.

  2. Thế nào là hệ thống chứng từ kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC?
    Là bộ chứng từ kế toán bắt buộc và tự thiết kế phù hợp với đặc điểm hoạt động, đảm bảo ghi chép đầy đủ, chính xác các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, phục vụ ghi sổ và báo cáo tài chính.

  3. Mô hình bộ máy kế toán nào phù hợp với TTYT huyện Phù Mỹ?
    Mô hình kết hợp giữa tập trung và phân tán phù hợp với quy mô và phạm vi hoạt động, giúp tăng cường kiểm soát, nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

  4. Làm thế nào để nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán?
    Đầu tư phần mềm kế toán hiện đại, xây dựng hệ thống bảo mật, phân quyền truy cập, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao năng lực sử dụng cho nhân viên kế toán.

  5. Báo cáo tài chính có vai trò gì trong quản lý tài chính đơn vị?
    Báo cáo tài chính cung cấp thông tin tổng hợp về tình hình tài sản, nguồn vốn, kết quả hoạt động, giúp lãnh đạo và các cơ quan quản lý đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực và ra quyết định kịp thời.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết và phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán tại TTYT huyện Phù Mỹ theo Thông tư 107/2017/TT-BTC.
  • Phát hiện các tồn tại về chứng từ, hệ thống tài khoản, sổ sách, báo cáo và ứng dụng công nghệ thông tin ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và phù hợp với cơ chế tự chủ tài chính.
  • Khuyến nghị áp dụng mô hình bộ máy kế toán kết hợp, tăng cường đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các giải pháp vào thực tiễn để đánh giá hiệu quả trong các năm tiếp theo.

Call-to-action: Các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, nên tham khảo và áp dụng các giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững và minh bạch tài chính.