Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới cơ chế tài chính và xã hội hóa giáo dục, việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp công lập trở nên cấp thiết. Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa, một đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực đào tạo nghề, đã và đang đối mặt với nhiều thách thức trong tổ chức công tác kế toán. Từ năm 2017 đến 2019, trường đã thực hiện các hoạt động kế toán theo cơ chế tài chính mới, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều bất cập như thiếu đội ngũ nhân viên kế toán chuyên nghiệp, thông tin kế toán chủ yếu mang tính báo cáo hành chính, chưa đáp ứng được yêu cầu phân tích tài chính và quản lý kinh phí hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và phục vụ sự nghiệp giáo dục đào tạo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào thực trạng tổ chức công tác kế toán tại trường trong giai đoạn 2017-2019, với trọng tâm là các hoạt động kế toán liên quan đến quản lý tài chính, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập: Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP, đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, được Nhà nước giao nhiệm vụ và cấp kinh phí theo dự toán.

  • Nguyên tắc tổ chức công tác kế toán: Tổ chức công tác kế toán phải tuân thủ Luật Kế toán 2015, đảm bảo tính khách quan, chính xác, kịp thời, phù hợp với đặc điểm hoạt động và trình độ nhân sự, đồng thời phải tiết kiệm và hiệu quả.

  • Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Ba mô hình chính gồm kế toán tập trung, kế toán phân tán và mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán, được lựa chọn dựa trên quy mô, đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị.

  • Hệ thống chứng từ, tài khoản và sổ sách kế toán: Áp dụng theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, hệ thống tài khoản kế toán được phân loại rõ ràng, chứng từ kế toán phải đảm bảo tính hợp pháp, hợp lệ, sổ sách kế toán được tổ chức theo các hình thức Nhật ký chung, Nhật ký - Sổ cái, chứng từ ghi sổ hoặc trên máy vi tính.

  • Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Sử dụng phần mềm kế toán tuân thủ quy định pháp luật, xây dựng hệ thống mã hóa đối tượng quản lý, áp dụng chữ ký số trong giao dịch điện tử nhằm nâng cao hiệu quả và độ chính xác của công tác kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo quyết toán tài chính của Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa giai đoạn 2017-2019, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Kế toán 2015, Nghị định 16/2015/NĐ-CP, Thông tư 107/2017/TT-BTC, cùng các tài liệu chuyên ngành và giáo trình kế toán.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích định tính và định lượng để đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán, bao gồm phân tích hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin. Phân tích so sánh các số liệu tài chính qua các năm nhằm xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, với việc thu thập và phân tích số liệu tài chính, khảo sát thực trạng tổ chức công tác kế toán tại trường, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp với điều kiện thực tế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn hạn chế: Trường áp dụng mô hình kế toán tập trung với một phòng kế toán duy nhất, dẫn đến việc kiểm tra, giám sát tại chỗ chưa hiệu quả, thông tin kế toán không kịp thời phục vụ quản lý. Số liệu cho thấy tỷ lệ nhân viên kế toán chuyên nghiệp chưa đạt mức tối ưu, ảnh hưởng đến chất lượng công tác kế toán.

  2. Hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán chưa đồng bộ: Mặc dù tuân thủ các quy định của Luật Kế toán và Thông tư 107, nhưng việc thiết kế và luân chuyển chứng từ kế toán còn chưa khoa học, gây khó khăn trong kiểm tra và xử lý số liệu. Hệ thống tài khoản kế toán chưa được bổ sung chi tiết phù hợp với đặc thù hoạt động của trường, làm giảm hiệu quả quản lý tài chính.

  3. Hình thức kế toán chủ yếu là Nhật ký chung và trên máy vi tính: Trường đã áp dụng phần mềm kế toán theo quy định, tuy nhiên việc sử dụng phần mềm còn hạn chế do trình độ nhân viên kế toán chưa đồng đều, dẫn đến việc cập nhật số liệu chưa kịp thời và chính xác. Tỷ lệ sử dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán chưa đạt mức mong muốn.

  4. Công tác kiểm tra kế toán chưa được chú trọng đúng mức: Việc kiểm tra, giám sát các nghiệp vụ kinh tế tài chính còn mang tính hình thức, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót, dẫn đến rủi ro trong quản lý tài chính. Báo cáo kiểm tra kế toán chưa được lập đầy đủ và chi tiết theo yêu cầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa xây dựng được đội ngũ nhân viên kế toán chuyên nghiệp, thiếu sự phân công công việc hợp lý trong bộ máy kế toán, cũng như chưa tận dụng hiệu quả công nghệ thông tin. So với các đơn vị sự nghiệp công lập khác trong ngành giáo dục đào tạo, Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa còn chậm trong việc áp dụng mô hình kế toán phân tán hoặc kết hợp, dẫn đến hạn chế trong việc cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho lãnh đạo.

Việc tổ chức công tác kế toán chưa phù hợp với đặc điểm hoạt động và quy mô của trường cũng làm giảm hiệu quả quản lý tài chính. Các biểu đồ so sánh số liệu thu chi ngân sách và nguồn thu sự nghiệp qua các năm 2017-2019 cho thấy sự biến động không ổn định, phản ánh sự thiếu đồng bộ trong quản lý tài chính. Bảng tổng hợp số liệu kiểm tra kế toán cũng cho thấy tỷ lệ phát hiện sai sót còn thấp, cần tăng cường công tác kiểm tra.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, góp phần thực hiện tốt chức năng đào tạo và phát triển của trường trong bối cảnh tự chủ tài chính hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy kế toán theo mô hình kết hợp tập trung và phân tán: Phân công rõ ràng các phần hành kế toán tại các bộ phận trực thuộc để tăng cường kiểm tra, giám sát tại chỗ, đồng thời duy trì phòng kế toán trung tâm để tổng hợp và báo cáo. Mục tiêu nâng cao hiệu quả cung cấp thông tin kế toán kịp thời trong vòng 12 tháng, do Ban Giám hiệu và phòng Tài chính - Kế toán chủ trì thực hiện.

  2. Hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán: Thiết kế lại mẫu chứng từ kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của trường, xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết hơn để phản ánh chính xác các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Thời gian thực hiện dự kiến 6 tháng, do phòng Kế toán phối hợp với chuyên gia tư vấn kế toán thực hiện.

  3. Nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán: Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán, tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng sử dụng phần mềm cho nhân viên kế toán, áp dụng chữ ký số trong giao dịch điện tử để tăng tính bảo mật và hiệu quả. Kế hoạch triển khai trong 9 tháng, do phòng CNTT và phòng Kế toán phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán: Xây dựng quy trình kiểm tra kế toán chặt chẽ, phân công nhân sự chuyên trách kiểm tra định kỳ và đột xuất, lập báo cáo kiểm tra chi tiết để phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót. Thời gian thực hiện liên tục, bắt đầu ngay trong năm tài chính tiếp theo, do Ban Giám hiệu và phòng Kiểm tra nội bộ phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp công lập: Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán, từ đó có cơ sở xây dựng và hoàn thiện bộ máy kế toán phù hợp với đặc điểm đơn vị, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Nhân viên và cán bộ kế toán trong các trường nghề và đơn vị sự nghiệp: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin, giúp nâng cao năng lực nghiệp vụ và hiệu quả công tác.

  3. Chuyên gia tư vấn và giảng viên ngành kế toán, quản lý tài chính: Là tài liệu tham khảo hữu ích để giảng dạy, nghiên cứu và tư vấn về tổ chức công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục đào tạo.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và giáo dục: Hỗ trợ đánh giá thực trạng và xây dựng chính sách, hướng dẫn về tổ chức công tác kế toán, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp công lập?
    Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán giúp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, phục vụ quản lý hiệu quả nguồn kinh phí, đảm bảo tuân thủ pháp luật và tăng cường trách nhiệm giải trình. Ví dụ, tại Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa, việc hoàn thiện kế toán giúp cải thiện quản lý ngân sách và nguồn thu sự nghiệp.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán nào phù hợp với đơn vị sự nghiệp công lập?
    Mô hình kết hợp vừa tập trung vừa phân tán được đánh giá phù hợp với các đơn vị có quy mô vừa và lớn, giúp cân bằng giữa kiểm soát tập trung và giám sát tại chỗ. Trường hợp nghiên cứu cho thấy mô hình này giúp cung cấp thông tin kịp thời và chính xác hơn.

  3. Làm thế nào để nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán?
    Đầu tư phần mềm kế toán phù hợp, đào tạo nhân viên sử dụng thành thạo, áp dụng chữ ký số và xây dựng hệ thống mã hóa đối tượng quản lý là các giải pháp thiết thực. Tại trường nghiên cứu, việc này giúp giảm sai sót và tăng tốc độ xử lý số liệu.

  4. Công tác kiểm tra kế toán có vai trò gì trong đơn vị sự nghiệp?
    Kiểm tra kế toán giúp phát hiện sai sót, đảm bảo tính hợp pháp và chính xác của các nghiệp vụ tài chính, thúc đẩy việc chấp hành chế độ kế toán và quản lý tài chính hiệu quả. Ví dụ, kiểm tra định kỳ tại trường đã giúp phát hiện các sai sót trong quản lý chi tiêu ngân sách.

  5. Làm thế nào để xây dựng hệ thống chứng từ và tài khoản kế toán hiệu quả?
    Cần thiết kế mẫu chứng từ phù hợp với đặc thù hoạt động, tuân thủ quy định pháp luật, đồng thời xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết, phản ánh đầy đủ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Việc này giúp tăng tính minh bạch và dễ dàng kiểm tra, đối chiếu số liệu.

Kết luận

  • Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại Trường Trung cấp nghề Thương mại Du lịch Thanh Hóa là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong bối cảnh tự chủ tài chính.
  • Nghiên cứu đã phân tích và hệ thống hóa cơ sở lý luận, đồng thời đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán tại trường trong giai đoạn 2017-2019.
  • Các hạn chế chính bao gồm mô hình tổ chức bộ máy kế toán chưa phù hợp, hệ thống chứng từ và tài khoản chưa đồng bộ, ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế và công tác kiểm tra kế toán chưa hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như tổ chức lại bộ máy kế toán, hoàn thiện hệ thống chứng từ và tài khoản, nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường công tác kiểm tra kế toán.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng để nâng cao chất lượng công tác kế toán, góp phần phát triển bền vững đơn vị và phục vụ tốt hơn cho sự nghiệp giáo dục đào tạo.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập của bạn!