Tổng quan nghiên cứu

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là nguồn thu quan trọng và ổn định cho ngân sách nhà nước, góp phần thực hiện công bằng xã hội và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Tại Chi Cục Thuế thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, số thu thuế TNCN giai đoạn 2015-2017 luôn tăng trưởng với tốc độ bình quân trên 10% mỗi năm, tuy nhiên năm 2017 không đạt dự toán thu do tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu và những hạn chế trong chính sách thuế cũng như công tác quản lý thuế. Luận văn tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý thu thuế TNCN tại Chi Cục Thuế Mỹ Tho, đánh giá các tồn tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế đến năm 2025. Nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp từ Chi Cục Thuế và niên giám thống kê địa phương, kết hợp khảo sát sơ cấp với 120 mẫu gồm cán bộ thuế và doanh nghiệp trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nguồn thu ngân sách, đảm bảo công bằng xã hội và hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết về thuế và quản lý thuế: Thuế là khoản đóng góp bắt buộc của cá nhân, tổ chức cho Nhà nước nhằm thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội. Quản lý thuế là hoạt động hành chính nhà nước nhằm đảm bảo thu thuế đầy đủ, kịp thời và đúng luật.
  • Lý thuyết thuế thu nhập cá nhân (TNCN): Thuế TNCN là thuế trực thu đánh vào thu nhập thực nhận của cá nhân, có tính nhạy cảm cao và được tính theo biểu thuế lũy tiến nhằm đảm bảo công bằng xã hội.
  • Mô hình quản lý thuế theo chức năng: Bộ máy quản lý thuế được tổ chức theo 4 chức năng chính gồm tuyên truyền hỗ trợ, kê khai kế toán, đôn đốc thu nợ và cưỡng chế, thanh tra kiểm tra.
  • Khái niệm và nguyên tắc quản lý thuế: Quản lý thuế phải công khai, minh bạch, bình đẳng, bảo đảm quyền lợi người nộp thuế và áp dụng cơ chế quản lý rủi ro.

Các khái niệm chính bao gồm: thuế TNCN, quản lý thuế, mã số thuế, kê khai thuế, quyết toán thuế, thanh tra thuế, hoàn thuế, khiếu nại tố cáo.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp thu thập từ Chi Cục Thuế Mỹ Tho, niên giám thống kê thành phố Mỹ Tho, các tài liệu khoa học trong và ngoài nước. Số liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 30 cán bộ thuế và 90 doanh nghiệp, người nộp thuế trên địa bàn.
  • Phương pháp chọn mẫu: Cán bộ thuế được chọn mẫu ngẫu nhiên, doanh nghiệp và người nộp thuế chọn mẫu thuận tiện, đảm bảo đại diện các loại hình doanh nghiệp (tư nhân, TNHH, cổ phần) và quy mô (nhỏ, vừa, lớn).
  • Phương pháp thu thập số liệu: Phỏng vấn bán cấu trúc kết hợp bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp tại các doanh nghiệp.
  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả, so sánh theo chiều dọc và ngang, phân tổ thống kê, phân tích chuyên gia. Các phương pháp này giúp đánh giá thực trạng, xác định tồn tại và đề xuất giải pháp phù hợp.
  • Timeline nghiên cứu: Số liệu thứ cấp giai đoạn 2015-2017, khảo sát sơ cấp năm 2018, đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số thu thuế TNCN: Giai đoạn 2015-2017, Chi Cục Thuế Mỹ Tho hoàn thành vượt mức dự toán thu ngân sách, tốc độ tăng thu bình quân trên 10% mỗi năm. Năm 2014 đạt 102,99%, năm 2015 đạt 156,47%, năm 2016 đạt 108,73%, tuy nhiên năm 2017 chỉ đạt 87,07% dự toán do tác động kinh tế vĩ mô.
  2. Cơ sở vật chất và bộ máy quản lý: Đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật tương đối đồng bộ, bộ máy quản lý thuế theo mô hình chức năng được cải cách, hoạt động hiệu quả, đủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ.
  3. Công tác quản lý thuế TNCN: Đáp ứng yêu cầu chính sách thuế và Luật Quản lý thuế, bao quát nguồn thu trên địa bàn. Thuế TNCN chiếm tỷ trọng cao trong tổng thu ngân sách, góp phần cân đối thu chi địa phương.
  4. Tồn tại trong quản lý thuế: Công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế còn hạn chế, tình trạng tùy tiện trong đăng ký kê khai thuế, thất thu thuế và nợ đọng thuế phổ biến. Kiểm tra thuế chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, năng lực một bộ phận công chức thuế còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tồn tại chủ yếu do sự phức tạp trong chính sách thuế, hạn chế trong công tác tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế, cũng như năng lực cán bộ thuế chưa đồng đều. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác trong tỉnh Tiền Giang, tình trạng nợ đọng thuế và thất thu thuế cũng là vấn đề chung, phản ánh nhu cầu cải cách đồng bộ về chính sách và quản lý. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế đã được triển khai nhưng chưa phát huy tối đa hiệu quả do hạn chế về cơ sở hạ tầng và trình độ cán bộ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số thu thuế TNCN theo năm và bảng đánh giá các chỉ tiêu quản lý thuế như tỷ lệ nợ thuế, số lượng hồ sơ kê khai đúng hạn, mức độ hài lòng của người nộp thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế: Triển khai các chương trình tập huấn, phổ biến chính sách thuế đến doanh nghiệp và người dân, sử dụng đa dạng kênh truyền thông, đảm bảo nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế. Thời gian thực hiện: 2019-2022. Chủ thể: Chi Cục Thuế phối hợp với các cơ quan truyền thông địa phương.
  2. Nâng cao năng lực cán bộ thuế: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thuế, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ thuế. Thời gian: 2019-2021. Chủ thể: Tổng cục Thuế, Chi Cục Thuế Mỹ Tho.
  3. Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin quản lý thuế: Đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, phát triển phần mềm quản lý thuế hiện đại, tích hợp dữ liệu để quản lý chặt chẽ đăng ký, kê khai, nộp thuế và kiểm tra thuế. Thời gian: 2019-2023. Chủ thể: Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế.
  4. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm: Xây dựng kế hoạch kiểm tra trọng điểm, áp dụng cơ chế quản lý rủi ro, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nhằm giảm thất thu và nợ đọng thuế. Thời gian: 2019-2025. Chủ thể: Chi Cục Thuế Mỹ Tho.
  5. Cải cách thủ tục hành chính thuế: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, đơn giản hóa thủ tục đăng ký, kê khai, nộp thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế. Thời gian: 2019-2022. Chủ thể: Tổng cục Thuế, Chi Cục Thuế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý thuế và công chức ngành thuế: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về thực trạng và giải pháp quản lý thuế TNCN, cải thiện hiệu quả công tác quản lý thuế tại địa phương.
  2. Các nhà hoạch định chính sách tài chính, thuế: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chính sách thuế, hoàn thiện hệ thống pháp luật thuế phù hợp với thực tiễn địa phương.
  3. Doanh nghiệp và người nộp thuế cá nhân: Hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và quy trình thực hiện các thủ tục thuế, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế.
  4. Giảng viên, sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo bổ ích về công tác quản lý thuế TNCN, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng quản lý thuế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân lại quan trọng?
    Thuế TNCN là nguồn thu chủ yếu cho ngân sách nhà nước, góp phần đảm bảo công bằng xã hội và điều tiết kinh tế vĩ mô. Quản lý thuế hiệu quả giúp tăng thu ngân sách, giảm thất thu và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người nộp thuế.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý thuế TNCN tại Mỹ Tho là gì?
    Khó khăn gồm công tác tuyên truyền hỗ trợ chưa hiệu quả, tình trạng kê khai thuế tùy tiện, thất thu và nợ đọng thuế phổ biến, năng lực cán bộ thuế chưa đồng đều, và hệ thống công nghệ thông tin chưa hoàn thiện.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp, khảo sát phỏng vấn, phân tích thống kê mô tả, so sánh, phân tổ và thu thập ý kiến chuyên gia để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý thuế?
    Các giải pháp gồm tăng cường tuyên truyền, nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra thanh tra, cải cách thủ tục hành chính thuế.

  5. Ai là đối tượng chính chịu ảnh hưởng từ các giải pháp này?
    Đối tượng chính là cán bộ thuế, doanh nghiệp và người nộp thuế cá nhân trên địa bàn Mỹ Tho, cùng các cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến công tác thuế.

Kết luận

  • Thuế thu nhập cá nhân tại Chi Cục Thuế Mỹ Tho giai đoạn 2015-2017 tăng trưởng ổn định, đóng góp quan trọng vào ngân sách địa phương.
  • Công tác quản lý thuế đã có nhiều cải tiến về bộ máy và cơ sở vật chất, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về tuyên truyền, kiểm tra và năng lực cán bộ.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế gồm chính sách pháp luật, môi trường kinh tế, ý thức người nộp thuế, năng lực cán bộ và công nghệ thông tin.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế TNCN đến năm 2025, tập trung vào tuyên truyền, đào tạo, công nghệ và kiểm tra.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và người nộp thuế trong việc hoàn thiện công tác quản lý thuế, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển.