Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và sự phát triển không ngừng của ngành xây dựng, việc quản lý chi phí thi công xây dựng công trình trở thành một yếu tố then chốt quyết định hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp xây dựng. Theo ước tính, chi phí xây lắp chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá thành sản phẩm xây dựng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của doanh nghiệp. Tại Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Cấp thoát nước (WASECO), việc kiểm soát chi phí thi công còn nhiều hạn chế, dẫn đến rủi ro về chất lượng công trình và hiệu quả kinh tế. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý chi phí thi công xây dựng tại WASECO trong giai đoạn 2014-2016, với mục tiêu phân tích các yếu tố ảnh hưởng, đánh giá hiệu quả quản lý chi phí và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng công trình. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào các đội xây dựng trực thuộc công ty, đặc biệt là dự án thủy lợi Phước Hòa, nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc cải tiến công tác quản lý chi phí, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của WASECO trong ngành xây dựng cấp thoát nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí trong xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết chi phí xây dựng: Phân tích chi phí trực tiếp (vật liệu, nhân công, máy thi công), chi phí chung (quản lý, điều hành, phục vụ thi công) và chi phí hạng mục chung (nhà tạm, công tác không xác định khối lượng). Lý thuyết này giúp xác định cấu trúc chi phí và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí xây dựng.

  • Mô hình tam giác quản lý dự án: Tập trung vào ba yếu tố then chốt là chi phí, tiến độ và chất lượng công trình, nhằm đảm bảo cân bằng và tối ưu hóa các yếu tố này trong quá trình thi công.

  • Phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM): Công cụ kiểm soát chi phí và tiến độ dự án, giúp đánh giá hiệu quả thực hiện dự án thông qua các chỉ số như SPI (Schedule Performance Index) và CPI (Cost Performance Index), từ đó cảnh báo sớm các rủi ro và đề xuất biện pháp điều chỉnh.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình, chi phí trực tiếp, chi phí chung, chi phí hạng mục chung, rủi ro thi công, và quản lý chi phí thi công xây dựng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra kết hợp phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý và nhân viên tại WASECO, thu thập số liệu thực tế từ các dự án thi công trong giai đoạn 2014-2016, đặc biệt là dự án thủy lợi Phước Hòa. Cỡ mẫu gồm các đội xây dựng trực thuộc công ty với tổng số liệu tài chính và nhân lực được thống kê chi tiết.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả và phân tích biến động chi phí, kết hợp với đánh giá định tính về các yếu tố ảnh hưởng và rủi ro trong quản lý chi phí. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu đến đề xuất giải pháp hoàn thiện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu chi phí thi công tại WASECO: Chi phí vật liệu chiếm khoảng 45-50% tổng chi phí thi công, chi phí nhân công chiếm 25-30%, chi phí máy thi công và chi phí chung chiếm phần còn lại. Tỷ lệ chi phí chung có xu hướng tăng nhẹ qua các năm, từ 15% năm 2014 lên 18% năm 2016.

  2. Hiệu quả quản lý chi phí còn hạn chế: Qua phân tích dự án thủy lợi Phước Hòa, chỉ số CPI trung bình đạt 0,85, cho thấy chi phí thực tế vượt ngân sách dự toán khoảng 15%. Chỉ số SPI trung bình là 0,9, phản ánh tiến độ thi công chậm hơn kế hoạch 10%.

  3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí thi công: Bao gồm biến động giá vật liệu xây dựng, năng suất lao động chưa ổn định, hiệu quả sử dụng máy thi công thấp, và các rủi ro do điều kiện thời tiết, địa hình phức tạp. Ngoài ra, công tác lập dự toán và quản lý hợp đồng còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến sai lệch chi phí.

  4. Nguồn nhân lực và trang thiết bị: Năng lực đội ngũ cán bộ công nhân viên chưa đồng đều, trang thiết bị máy móc còn lạc hậu, ảnh hưởng đến năng suất và chi phí thi công. Tỷ lệ thiết bị hiện đại chiếm khoảng 40% tổng số máy móc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc vượt chi phí và chậm tiến độ là do sự biến động không lường trước của giá vật liệu và chi phí vận chuyển, cùng với việc quản lý nguồn nhân lực và thiết bị chưa hiệu quả. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam, nơi mà công tác quản lý chi phí còn nhiều bất cập.

Việc áp dụng phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM) tại WASECO chưa được triển khai đầy đủ, dẫn đến thiếu công cụ cảnh báo sớm và điều chỉnh kịp thời. Biểu đồ phân tích CPI và SPI có thể được sử dụng để minh họa rõ ràng mức độ hiệu quả quản lý chi phí và tiến độ, giúp nhà quản lý nhận diện các điểm nghẽn và rủi ro.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống quản lý chi phí, từ khâu lập dự toán, quản lý hợp đồng, đến kiểm soát chi phí thực tế và phân tích biến động chi phí nhằm nâng cao hiệu quả thi công và giảm thiểu rủi ro tài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý chi phí thi công: Tổ chức lại bộ máy quản lý chi phí tại các đội xây dựng, phân công rõ trách nhiệm và tăng cường phối hợp giữa các phòng ban. Mục tiêu giảm tỷ lệ chi phí chung xuống dưới 15% trong vòng 2 năm, do Ban Giám đốc WASECO chủ trì thực hiện.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và trang thiết bị: Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ công nhân viên, đồng thời đầu tư mua sắm, nâng cấp máy móc thiết bị hiện đại, tăng tỷ lệ thiết bị mới lên 60% trong 3 năm tới. Phòng Nhân sự và Kỹ thuật phối hợp triển khai.

  3. Hoàn thiện công tác lập dự toán và quản lý hợp đồng xây dựng: Áp dụng các phần mềm quản lý dự toán hiện đại, xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí phát sinh, đảm bảo giá hợp đồng phản ánh sát thực tế. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Phòng Kế hoạch - Kỹ thuật đảm nhiệm.

  4. Phân tích và kiểm soát biến động chi phí: Thiết lập hệ thống báo cáo định kỳ về biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công, từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời. Mục tiêu giảm thiểu sai lệch chi phí xuống dưới 5% trong các dự án mới. Ban Quản lý dự án và Phòng Tài chính phối hợp thực hiện.

  5. Quản lý rủi ro thi công xây dựng: Xây dựng kế hoạch phòng ngừa rủi ro liên quan đến thời tiết, thị trường vật liệu và chính sách pháp luật, đồng thời áp dụng phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM) để theo dõi tiến độ và chi phí dự án. Thời gian triển khai trong 18 tháng, do Ban Điều hành dự án chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án tại các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ cơ cấu chi phí thi công, các nhân tố ảnh hưởng và phương pháp quản lý chi phí hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực quản lý và ra quyết định.

  2. Chuyên viên kế hoạch, kỹ thuật và tài chính trong ngành xây dựng: Cung cấp kiến thức về lập dự toán, quản lý hợp đồng và phân tích biến động chi phí, hỗ trợ công tác lập kế hoạch và kiểm soát chi phí chính xác hơn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng, Kinh tế xây dựng: Là tài liệu tham khảo thực tiễn phong phú về quản lý chi phí thi công xây dựng, kết hợp lý thuyết và ứng dụng thực tế tại doanh nghiệp.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức tư vấn xây dựng: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả quản lý chi phí trong các dự án xây dựng, từ đó đề xuất chính sách và giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng công trình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng có vai trò như thế nào trong doanh nghiệp?
    Quản lý chi phí giúp kiểm soát và điều chỉnh các khoản chi tiêu trong quá trình thi công, đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, chất lượng và trong phạm vi ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí thi công xây dựng?
    Chi phí vật liệu, nhân công và máy thi công là ba yếu tố chính. Ngoài ra, biến động giá thị trường, năng suất lao động, hiệu quả sử dụng thiết bị và các rủi ro về thời tiết, địa hình cũng ảnh hưởng đáng kể đến chi phí.

  3. Phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM) giúp gì cho quản lý dự án xây dựng?
    EVM kết hợp kiểm soát chi phí và tiến độ dự án, giúp đánh giá hiệu quả thực hiện qua các chỉ số CPI và SPI, cảnh báo sớm các rủi ro vượt chi phí hoặc chậm tiến độ, từ đó hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định điều chỉnh kịp thời.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí tại các doanh nghiệp xây dựng?
    Cần hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý, nâng cao năng lực nguồn nhân lực, áp dụng công nghệ và phần mềm quản lý hiện đại, kiểm soát chặt chẽ dự toán và hợp đồng, đồng thời phân tích biến động chi phí và quản lý rủi ro hiệu quả.

  5. Tại sao việc quản lý chi phí nhà tạm và chi phí chung lại quan trọng?
    Chi phí nhà tạm và chi phí chung là các khoản chi phí gián tiếp nhưng chiếm tỷ trọng không nhỏ trong tổng chi phí thi công. Quản lý tốt các khoản này giúp giảm lãng phí, tối ưu hóa nguồn lực và đảm bảo chi phí dự án nằm trong kế hoạch.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích chi tiết cơ cấu và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí thi công xây dựng tại WASECO, đặc biệt qua dự án thủy lợi Phước Hòa, chỉ ra những hạn chế trong quản lý chi phí hiện tại.
  • Áp dụng mô hình tam giác quản lý dự án và phương pháp quản lý giá trị thu được (EVM) giúp đánh giá hiệu quả chi phí và tiến độ, từ đó cảnh báo rủi ro và đề xuất biện pháp điều chỉnh kịp thời.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao năng lực nhân lực và trang thiết bị, cải tiến công tác lập dự toán, quản lý hợp đồng và kiểm soát biến động chi phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản lý chi phí tại WASECO, đồng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp xây dựng và nhà quản lý dự án.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong vòng 2-3 năm tới để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp trong thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng công trình.