BQ GIAO DỊCH VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Theo Điều 15 của Hiệp định thực hiện Điều 7 Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (Hiệp định trị giá GATT/WTO), giá tính thuế hàng nhập khẩu là trị giá hàng phục vụ cho mục đích đánh thuế đối với hàng nhập khẩu. Theo quy định tại điểm 1, mục II, chương I, Thông tư số 118/2003/TT-BTC, giá tính thuế đối với hàng nhập khẩu là trị giá của hàng dùng để tính thuế nhập khẩu, được xác định đến cửa khẩu nhập đầu tiên. Khái niệm này nhấn mạnh đến mục đích sử dụng của trị giá hàng hóa trong việc tính thuế và thời điểm xác định trị giá. Giá tính thuế cần được xác định rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong hoạt động thương mại.

Giá tính thuế là một trong những yếu tố cơ bản cấu thành hệ thống thuế quan của một quốc gia. Nó không những quan trọng đối với công tác tính thuế và thu thuế đối với hàng nhập khẩu nhằm đảm bảo nguồn thu cho NSNN, bảo hộ sản xuất trong nước, mà còn giữ vai trò to lớn, mang ý nghĩa về nhiều mặt đối với sự phát triển thương mại quốc tế, cũng như đối với công tác thống kê kim ngạch XNK, chế độ cấp phép và áp dụng chế độ ưu đãi trong chính sách thương mại của nhà nước. Giá tính thuế là căn cứ để tính thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thu chênh lệch giá hàng nhập khẩu.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu minh bạch trong quy trình xác định giá hải quan. Doanh nghiệp thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin về cơ sở dữ liệu giá, quy trình kiểm tra giá, và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định giá tính thuế. Điều này tạo ra sự không chắc chắn và tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Chính phủ cần tăng cường công khai, minh bạch thông tin để cải thiện môi trường kinh doanh.

Gian lận khai báo trị giá hải quan là một vấn đề nhức nhối, gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước. Các hình thức gian lận phổ biến bao gồm khai thấp giá, khai sai chủng loại hàng hóa, và sử dụng các hóa đơn, chứng từ giả mạo. Để đối phó với tình trạng này, cần tăng cường kiểm tra, giám sát, và áp dụng các biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần xây dựng cơ sở dữ liệu giá đáng tin cậy để phát hiện các trường hợp khai báo trị giá bất thường.

Việc ưu tiên sử dụng giá giao dịch hàng nhập khẩu là phù hợp với nguyên tắc của GATT/WTO và giúp tăng tính minh bạch, công bằng. Tuy nhiên, cần có cơ chế kiểm tra, xác minh tính trung thực của giá giao dịch, tránh tình trạng khai khống, khai ảo. Đồng thời, cần hướng dẫn chi tiết cho doanh nghiệp về cách cung cấp chứng từ chứng minh giá nhập khẩu để đảm bảo tính hợp lệ.

Nâng cao chất lượng cơ sở dữ liệu giá hải quan là yếu tố quan trọng để hỗ trợ công tác xác định giá. Cần thu thập thông tin giá từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm thông tin từ các giao dịch thực tế, thông tin từ các tổ chức quốc tế, và thông tin từ các cơ quan quản lý nhà nước. Cơ sở dữ liệu giá cần được cập nhật thường xuyên, đảm bảo tính chính xác và tin cậy. Đồng thời, cần công khai cơ sở dữ liệu giá cho doanh nghiệp tham khảo, giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc khai báo giá.

Quy trình kiểm tra giá tính thuế cần được xây dựng rõ ràng, minh bạch, quy định cụ thể về các bước thực hiện, thời gian thực hiện, và trách nhiệm của các bên liên quan. Cán bộ hải quan cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kiểm tra giá, tránh tình trạng tùy tiện, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra sau thông quan để phát hiện các trường hợp gian lận giá tính thuế.

Doanh nghiệp cần được quyền tham vấn giá hải quan khi có sự khác biệt về giá tính thuế với cơ quan hải quan. Cơ quan hải quan cần lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp, giải thích rõ ràng về cơ sở xác định giá, và tạo điều kiện để doanh nghiệp cung cấp thêm thông tin, chứng từ chứng minh giá nhập khẩu. Cần có cơ chế giải quyết tranh chấp nhanh chóng, hiệu quả, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến giá tính thuế, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết. Đặc biệt, cần cụ thể hóa các quy định về phương pháp xác định giá, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp, và quy trình giải quyết tranh chấp.

Cần đầu tư vào đào tạo, bồi dưỡng cán bộ hải quan về nghiệp vụ xác định giá, trang bị các công cụ, thiết bị hiện đại để hỗ trợ công tác kiểm tra, giám sát. Đồng thời, cần xây dựng đội ngũ cán bộ hải quan liêm chính, có trình độ chuyên môn cao, và tinh thần trách nhiệm trong công việc.

Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, và dữ liệu lớn (Big Data) sẽ giúp nâng cao hiệu quả công tác xác định giá hải quan. Các công nghệ này có thể giúp tự động hóa quy trình kiểm tra giá, phát hiện các giao dịch bất thường, và cung cấp thông tin giá chính xác, kịp thời.

Việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực hải quan, đặc biệt là trao đổi thông tin về giá cả hàng hóa và chống gian lận thương mại, là rất quan trọng. Sự hợp tác này sẽ giúp các cơ quan hải quan có thêm thông tin để xác định giá trị thực tế của hàng hóa, đồng thời ngăn chặn các hành vi gian lận, trốn thuế.