Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

Kiểm soát rủi ro tín dụng là yếu tố then chốt để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của VietinBank. Việc kiểm soát hiệu quả giúp ngân hàng giảm thiểu tổn thất do nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng và tăng cường khả năng sinh lời. Quản trị rủi ro tín dụng VietinBank cần được thực hiện một cách toàn diện, từ khâu thẩm định, phê duyệt, giải ngân đến quản lý và thu hồi nợ. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận liên quan và sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật và của ngân hàng.

Kiểm toán nội bộ tín dụng đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ. Hoạt động này giúp phát hiện các điểm yếu, lỗ hổng trong quy trình tín dụng, từ đó đề xuất các biện pháp khắc phục và hoàn thiện. Kiểm toán nội bộ cần được thực hiện một cách độc lập, khách quan và chuyên nghiệp, đảm bảo cung cấp thông tin chính xác và tin cậy cho ban lãnh đạo ngân hàng. Theo tài liệu, vai trò của kiểm soát nội bộ ngày càng quan trọng, các nhà đầu tư, cổ đông, ngân hàng và xã hội đòi hỏi trách nhiệm nhiều hơn đối với các nhà quản lý trong việc kiểm soát, quản trị rủi ro và báo cáo.

Hoạt động tín dụng ngân hàng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường và rủi ro pháp lý. Rủi ro tín dụng là rủi ro lớn nhất, phát sinh khi khách hàng không có khả năng trả nợ gốc và lãi. Rủi ro hoạt động phát sinh do sai sót trong quy trình, hệ thống hoặc do gian lận của nhân viên. Rủi ro thị trường phát sinh do biến động của lãi suất, tỷ giá và giá cả hàng hóa. Rủi ro pháp lý phát sinh do vi phạm các quy định của pháp luật. Việc nhận diện và đánh giá chính xác các loại rủi ro này là rất quan trọng để có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu hiệu quả.

Một số yếu kém thường gặp trong quy trình kiểm soát tín dụng ngân hàng bao gồm: thẩm định tín dụng chưa kỹ lưỡng, phê duyệt tín dụng không đúng thẩm quyền, giải ngân không tuân thủ quy trình, quản lý và giám sát tín dụng lỏng lẻo, xử lý nợ xấu chậm trễ. Những yếu kém này có thể dẫn đến gia tăng rủi ro tín dụng và ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Cần có các biện pháp để khắc phục những yếu kém này, chẳng hạn như tăng cường đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ tín dụng, nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng, siết chặt quy trình phê duyệt và giải ngân, tăng cường kiểm tra và giám sát tín dụng, và có các biện pháp xử lý nợ xấu kịp thời và hiệu quả.

Việc đảm bảo tuân thủ tín dụng là một thách thức lớn đối với VietinBank. Điều này đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, của Ngân hàng Nhà nước và của chính ngân hàng. Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn còn tình trạng vi phạm quy trình, quy định, thậm chí là gian lận trong hoạt động tín dụng. Để giải quyết vấn đề này, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm và xây dựng văn hóa tuân thủ tín dụng trong toàn hệ thống.

Đánh giá rủi ro tín dụng là một bước quan trọng trong quy trình kiểm soát nội bộ. Cần sử dụng các phương pháp và công cụ hiện đại để đánh giá chính xác mức độ rủi ro của từng khoản vay, từng khách hàng và từng danh mục tín dụng. Đồng thời, cần xây dựng các kịch bản ứng phó với các tình huống rủi ro khác nhau. Việc đánh giá rủi ro cần được thực hiện thường xuyên và cập nhật liên tục để đảm bảo tính chính xác và kịp thời.

Kiểm soát hoạt động tín dụng cần được thực hiện một cách chặt chẽ và toàn diện, từ khâu thẩm định, phê duyệt, giải ngân đến quản lý và thu hồi nợ. Cần xây dựng các quy trình, quy định rõ ràng và cụ thể cho từng khâu, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy trình này. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc kiểm soát các khoản vay có rủi ro cao, các khoản vay lớn và các khoản vay có liên quan đến các bên liên quan.

Hệ thống báo cáo tín dụng cần được thiết kế để cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời về tình hình hoạt động tín dụng, các rủi ro tín dụng và hiệu quả của các biện pháp kiểm soát. Các báo cáo này cần được gửi đến các cấp quản lý có liên quan để phục vụ cho việc ra quyết định. Đồng thời, cần xây dựng các chỉ số đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng (KPIs) để theo dõi và đánh giá kết quả hoạt động.

Môi trường kiểm soát nội bộ là nền tảng của hệ thống kiểm soát nội bộ. Nó bao gồm các yếu tố như văn hóa tổ chức, đạo đức nghề nghiệp, năng lực của nhân viên và sự cam kết của ban lãnh đạo. VietinBank cần xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, trong đó mọi nhân viên đều hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng. Theo tài liệu, kiểm soát nội bộ là các chính sách, các bước kiểm soát được thiết lập nhằm điều hành hoạt động của đơn vị, giúp phát hiện kịp thời nguyên nhân sai sót phát sinh trong quá trình thực hiện một khoản tín dụng.

Việc đánh giá rủi ro theo tiêu chuẩn COSO đòi hỏi VietinBank phải xác định và đánh giá các rủi ro có thể ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu tín dụng. Cần phân tích các nguyên nhân gây ra rủi ro, xác định mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra của từng loại rủi ro. Dựa trên kết quả đánh giá, cần xây dựng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro phù hợp.

Quản lý nợ xấu là một phần quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ tín dụng. VietinBank cần có các biện pháp để phát hiện sớm các khoản nợ có dấu hiệu xấu, đồng thời có các biện pháp xử lý nợ xấu kịp thời và hiệu quả. Việc xử lý nợ xấu cần được thực hiện một cách minh bạch, công khai và tuân thủ các quy định của pháp luật.

Việc ứng dụng các chuẩn mực Basel II và Basel III giúp VietinBank nâng cao năng lực quản trị rủi ro và tăng cường khả năng chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài. Các chuẩn mực này yêu cầu ngân hàng phải có đủ vốn để bù đắp cho các rủi ro, đồng thời phải có các biện pháp để quản lý rủi ro một cách hiệu quả. Việc tuân thủ các chuẩn mực Basel II và Basel III là một yêu cầu bắt buộc đối với các ngân hàng hoạt động tại Việt Nam.