Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH Hóa Nông Lúa Vàng

Kế toán trách nhiệm (KTTN) tập trung vào việc báo cáo thông tin tài chính và phi tài chính theo các trung tâm trách nhiệm (TTTN) trong một tổ chức. Nó nhấn mạnh việc phân cấp trách nhiệm và quyền hạn, cho phép nhà quản lý ở mỗi cấp độ được giao quyền quyết định và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của bộ phận mình. Phạm Văn Dược và cộng sự (2009) đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về KTTN, trình bày các định hướng về thiết kế, xác lập các chỉ tiêu đo lường và lập báo cáo KTTN phù hợp với đặc điểm hoạt động và cơ cấu tổ chức của loại hình doanh nghiệp sản xuất.

Phân cấp quản lý là yếu tố then chốt để triển khai hệ thống KTTN hiệu quả. Mỗi cấp quản lý cần được trao quyền tự chủ nhất định để đưa ra quyết định trong phạm vi trách nhiệm của mình. Điều này đòi hỏi một hệ thống thông tin kế toán linh hoạt và kịp thời để hỗ trợ việc ra quyết định và đánh giá hiệu quả hoạt động. Metin Allahverdi (2014) khẳng định tầm quan trọng của sự phân cấp quản lý trong doanh nghiệp, nhấn mạnh mối quan hệ giữa phân quyền quản lý và KTTN để có thể đánh giá được trách nhiệm của các cấp quản lý.

Hệ thống KTTN thường phân chia tổ chức thành các trung tâm trách nhiệm (TTTN) khác nhau, bao gồm: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung tâm đầu tư. Mỗi TTTN có mục tiêu và trách nhiệm riêng, và hiệu quả hoạt động của chúng được đánh giá dựa trên các chỉ tiêu phù hợp. Ahmed Belkaoui (1981) đã làm rõ các khái niệm về KTTN, về các TTTN và các điều kiện áp dụng KTTN trong tổ chức. Đồng thời, tác giả đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của nhân tố con người trong sự thành công của hệ thống KTTN.

Việc phân cấp quản lý hiệu quả là một thách thức đối với Lúa Vàng. Cần xác định rõ quyền hạn và trách nhiệm của từng cấp quản lý, đồng thời đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận. Việc xác định các TTTN phù hợp với cơ cấu tổ chức và chiến lược kinh doanh của công ty cũng là một vấn đề quan trọng cần giải quyết. Đồng thời, công ty cần phải có sự phối hợp và hỗ trợ từ các bộ phận và phòng ban liên quan.

Hệ thống chỉ tiêu đánh giá thành quả hiện tại có thể chưa phản ánh đầy đủ và chính xác hiệu quả hoạt động của từng TTTN. Cần xem xét lại các chỉ tiêu này và bổ sung các chỉ tiêu phù hợp hơn. Việc xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm (báo cáo trách nhiệm) rõ ràng, kịp thời và dễ hiểu cũng là một yêu cầu quan trọng. Phạm Văn Đăng (2011) nhấn mạnh KTTN có vai trò là một công cụ kiểm soát trong doanh nghiệp, đặc biệt trong các doanh nghiệp niêm yết, KTTN là rất cần thiết nhằm giúp nhà quản lý cấp cao giám sát và đánh giá trách nhiệm của cấp dưới để có những điều chỉnh kịp thời đối với những hoạt động chưa đạt hiệu quả nhằm hướng đến mục tiêu chung của tổ chức.

Công tác lập dự toán ngân sách và phân bổ chi phí có thể chưa được thực hiện một cách khoa học và chính xác. Điều này ảnh hưởng đến việc kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả hoạt động của từng TTTN. Cần cải thiện quy trình lập dự toán, phân bổ chi phí và tăng cường phân tích biến động chi phí. Việc này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định đúng đắn và kịp thời.

Cần rà soát lại cơ cấu tổ chức hiện tại và điều chỉnh để phù hợp với chiến lược kinh doanh của công ty. Phân quyền rõ ràng cho từng cấp quản lý, trao cho họ quyền tự chủ nhất định trong việc ra quyết định và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động của bộ phận mình. Việc này sẽ giúp cho các nhà quản lý có thể đưa ra những quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Xây dựng quy trình ra quyết định rõ ràng, minh bạch và phù hợp với phân cấp quản lý. Xác định rõ ai là người có quyền quyết định trong từng trường hợp cụ thể. Đảm bảo rằng thông tin cần thiết được cung cấp đầy đủ và kịp thời cho người ra quyết định. Điều này sẽ giúp cho các quyết định được đưa ra một cách chính xác và kịp thời hơn.

Đầu tư vào đào tạo và phát triển năng lực quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý các cấp. Trang bị cho họ kiến thức và kỹ năng cần thiết để thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm của mình. Tạo điều kiện cho họ được tham gia các khóa đào tạo, hội thảo chuyên đề về quản lý. Điều này sẽ giúp cho các nhà quản lý có thể nâng cao năng lực quản lý của mình.

Thiết kế báo cáo trách nhiệm (báo cáo trách nhiệm) riêng biệt cho từng TTTN, phản ánh đầy đủ các chỉ tiêu đánh giá thành quả và các thông tin liên quan. Đảm bảo rằng báo cáo cung cấp thông tin cần thiết để nhà quản lý có thể đưa ra quyết định và kiểm soát hoạt động của bộ phận mình. Nghiên cứu của Trần Văn Tùng (2010) đã hệ thống những nghiên cứu về mặt lý luận của hệ thống báo cáo KTTN; trình bày những đặc thù cũng như mô hình tổ chức KTTN trong các công ty cổ phần tại một số nước phát triển trên thế giới.

Đảm bảo rằng báo cáo được cung cấp kịp thời cho nhà quản lý để họ có thể đưa ra quyết định và hành động một cách nhanh chóng. Trình bày thông tin một cách rõ ràng, dễ hiểu và trực quan. Sử dụng các biểu đồ, bảng biểu để minh họa thông tin. Nguyễn Thị Minh Phương (2013) nghiên cứu về việc tổ chức hệ thống KTTN tại các doanh nghiệp sản xuất sữa tại Việt Nam. Nghiên cứu trình bày cách xây dựng hệ thống báo cáo KTTN nhằm hướng đến việc cung cấp các thông tin hữu ích cho nhà quản trị trong đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý bộ phận.

Ứng dụng công nghệ thông tin (ứng dụng tin học) để tự động hóa quy trình lập báo cáo, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian. Sử dụng các phần mềm kế toán quản trị (kế toán quản trị) để thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu. Xây dựng hệ thống báo cáo trực tuyến để nhà quản lý có thể truy cập thông tin một cách dễ dàng và nhanh chóng. Điều này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể nâng cao hiệu quả quản lý của mình.

Xây dựng hệ thống dự toán ngân sách chi tiết, bao gồm dự toán doanh thu, dự toán chi phí sản xuất, dự toán chi phí bán hàng, dự toán chi phí quản lý,... Xác định rõ các giả định và yếu tố ảnh hưởng đến dự toán. Đảm bảo rằng dự toán được lập dựa trên cơ sở khoa học và thực tế. Từ đó, công ty có thể đưa ra những dự toán chính xác và hiệu quả hơn.

Áp dụng các phương pháp phân bổ chi phí hợp lý, như phương pháp phân bổ trực tiếp, phương pháp phân bổ theo bậc thang, phương pháp phân bổ tương hỗ,... Lựa chọn phương pháp phân bổ phù hợp với đặc điểm của từng loại chi phí và từng TTTN. Đảm bảo rằng chi phí được phân bổ một cách công bằng và chính xác. Do đó, công ty sẽ có thể đưa ra những quyết định kinh doanh hiệu quả.

Tăng cường công tác kiểm soát chi phí và phân tích biến động chi phí. So sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán. Tìm hiểu nguyên nhân gây ra biến động chi phí. Đề xuất các biện pháp khắc phục và phòng ngừa. Điều này giúp cho doanh nghiệp có thể kiểm soát chi phí một cách hiệu quả hơn.

Các giải pháp bao gồm tổ chức lại bộ máy quản lý, phân cấp quản lý rõ ràng, xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm hiệu quả, hoàn thiện công tác lập dự toán và phân bổ chi phí, tăng cường kiểm soát và phân tích biến động chi phí. Đàm Lan Phương (2014), đã chỉ ra ba nội dung cần tập trung để hoàn thiện công tác KTTN tại công ty bao gồm: tổ chức các TTTN và phân quyền quản lý theo nhóm trách nhiệm; tổ chức lập dự toán tại các TTTN; tổ chức hệ thống báo cáo tại các TTTN và đánh giá thành quả của các trung tâm.

Trong tương lai, KTTN sẽ tiếp tục phát triển và ứng dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp. Cần nghiên cứu và áp dụng các phương pháp KTTN tiên tiến, như KTTN dựa trên hoạt động (Activity-Based Responsibility Accounting), KTTN dựa trên giá trị (Value-Based Responsibility Accounting),... Đồng thời, cần tích hợp KTTN với các hệ thống quản lý khác, như hệ thống quản lý chất lượng, hệ thống quản lý môi trường,... Điều này sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể quản lý một cách toàn diện và hiệu quả hơn.