I. Tổng quan về Ngân sách Nhà nước cấp huyện
Chương này trình bày khái niệm, bản chất, và vai trò của Ngân sách Nhà nước (NSNN) cấp huyện. NSNN được định nghĩa là tổng số thu và chi của Nhà nước trong một năm, nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước. Bản chất của NSNN được hiểu trên ba khía cạnh: pháp lý, kinh tế, và xã hội. Về mặt pháp lý, NSNN là khoản mục dự trù các khoản thu, chi của Nhà nước. Về mặt kinh tế, NSNN là hoạt động phân phối các nguồn tài chính quốc gia. Về mặt xã hội, NSNN phản ánh mối quan hệ giữa Nhà nước và các chủ thể kinh tế.
1.1 Khái niệm và bản chất của NSNN
NSNN là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện các chức năng của mình. Theo Luật NSNN 2015, NSNN bao gồm toàn bộ các khoản thu, chi được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Các khoản thu bao gồm thuế, lệ phí, phí dịch vụ, và viện trợ không hoàn lại. Các khoản chi bao gồm chi đầu tư phát triển, chi dự trữ quốc gia, chi thường xuyên, và chi trả nợ lãi. Bản chất của NSNN gắn liền với sự tồn tại và phát triển của Nhà nước, phản ánh mối quan hệ kinh tế trong điều kiện kinh tế hàng hóa - tiền tệ.
1.2 Vai trò của NSNN cấp huyện
NSNN cấp huyện đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý kinh tế - xã hội tại địa phương. Nó là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, và quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế, văn hóa, xã hội, và quốc phòng - an ninh. NSNN cấp huyện cũng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội, và đảm bảo sự phát triển bền vững của địa phương.
II. Thực trạng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Ia Pa
Chương này phân tích thực trạng công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại huyện Ia Pa đã có những bước phát triển, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Cụ thể, việc lập dự toán thường phải điều chỉnh nhiều lần, gây khó khăn cho công tác quản lý. Công tác quyết toán còn mang tính hình thức và chưa được chú trọng đúng mức.
2.1 Công tác lập dự toán thu chi NSNN
Công tác lập dự toán thu, chi NSNN tại huyện Ia Pa được thực hiện dựa trên các căn cứ và yêu cầu cụ thể. Tuy nhiên, quá trình lập dự toán thường gặp khó khăn do nguồn thu từ địa phương còn thấp, chủ yếu dựa vào nguồn trợ cấp từ trung ương. Việc lập dự toán chi cũng chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
2.2 Công tác quyết toán thu chi NSNN
Công tác quyết toán thu, chi NSNN tại huyện Ia Pa còn nhiều hạn chế. Quyết toán thường được thực hiện một cách hình thức, chưa đảm bảo tính chính xác và minh bạch. Nguyên nhân chính là do thiếu sự giám sát chặt chẽ và nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu công việc.
III. Giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán NSNN
Chương này đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác lập dự toán và quyết toán NSNN tại Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai. Các giải pháp tập trung vào việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tinh gọn bộ máy kế toán, và cải thiện quy trình lập dự toán và quyết toán. Đồng thời, cần tăng cường giám sát và kiểm tra để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý NSNN.
3.1 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Một trong những giải pháp quan trọng là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong công tác lập dự toán và quyết toán NSNN. Cần đào tạo và bồi dưỡng kiến thức chuyên môn cho cán bộ kế toán, đồng thời tăng cường kỹ năng quản lý và giám sát tài chính.
3.2 Cải thiện quy trình lập dự toán và quyết toán
Cần cải thiện quy trình lập dự toán và quyết toán NSNN để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả. Việc lập dự toán cần dựa trên các căn cứ khoa học và thực tiễn, đồng thời tăng cường sự tham gia của các bên liên quan trong quá trình quyết toán.
