Hoàn thiện công tác kiểm soát nội bộ tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam

Bản chất của kiểm soát nội bộ nằm ở việc tạo ra một hệ thống các chính sách, quy trình và thủ tục để đảm bảo rằng mọi hoạt động của ngân hàng đều được thực hiện một cách an toàn, hiệu quả và tuân thủ pháp luật. Mục tiêu là giảm thiểu rủi ro hoạt động, rủi ro tín dụng, và rủi ro thanh khoản, đồng thời ngăn chặn gian lận trong ngân hàng và phòng chống rửa tiền. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận và sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ nhân viên.

Kiểm soát nội bộ đóng vai trò then chốt trong việc quản trị rủi ro ngân hàng. Nó giúp ngân hàng nhận diện, đánh giá và kiểm soát các loại rủi ro khác nhau, từ rủi ro tín dụng đến rủi ro hoạt động. Một hệ thống kiểm soát rủi ro hiệu quả sẽ giúp ngân hàng đưa ra các quyết định kinh doanh sáng suốt và bảo vệ tài sản của mình.Theo nghiên cứu, một trong những vấn đề quan trọng là việc xây dựng các quy định, các quy chế cần phải được đồng bộ. Việc phối hợp công việc giữa các bộ phận chưa mang tính chất hợp tác, chính sách cho cán bộ chưa thực sự hiệu quả và công tác kế hoạch mang tính hình thức.

Việc nhận diện các rủi ro chính là bước quan trọng đầu tiên trong hoạt động kiểm soát. Các rủi ro có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro thị trường, và rủi ro pháp lý. Theo kết quả nghiên cứu, việc nhận diện và đánh giá rủi ro là một thách thức lớn, đặc biệt là trong bối cảnh môi trường kinh doanh thay đổi nhanh chóng. Chi nhánh chưa có mô hình, quy trình cụ thể để thực hiện công việc nhận diện, đánh giá rủi ro.

Đánh giá hiệu quả kiểm soát nội bộ là một quá trình liên tục và cần thiết để đảm bảo rằng hệ thống kiểm soát đang hoạt động hiệu quả. Các vấn đề tồn tại có thể bao gồm sự thiếu sót trong quy trình kiểm soát nội bộ, sự không tuân thủ các quy định, và sự thiếu hụt về nguồn lực. Qua đó chỉ ra được các ưu điểm và hạn chế trong công tác KSNB tại tại BIDV Bắc Quảng Bình.Một trong những hạn chế là Ban giám đốc chưa nhận thức đầy đủ về KSNB và chưa xây dựng các quy chế được đồng bộ

Để nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ, BIDV cần thực hiện một loạt các giải pháp, bao gồm hoàn thiện quy trình kiểm soát nội bộ, nâng cao năng lực của đội ngũ kiểm soát viên, và tăng cường sự giám sát của ban lãnh đạo. Việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế như COSO và Basel cũng là một yếu tố quan trọng. Việc xây dựng một văn hóa kiểm soát mạnh mẽ, trong đó mọi cán bộ nhân viên đều nhận thức được tầm quan trọng của kiểm soát nội bộ, là chìa khóa để đạt được thành công lâu dài.

Mỗi hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng đều có những rủi ro riêng, do đó cần có cơ chế kiểm soát riêng biệt. Ví dụ, hoạt động tín dụng cần có kiểm soát rủi ro tín dụng chặt chẽ, trong khi hoạt động thanh toán cần có kiểm soát gian lận hiệu quả. Việc xây dựng cơ chế kiểm soát phù hợp với từng hoạt động sẽ giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Mô hình kiểm soát nội bộ COSO là một khung tham chiếu được quốc tế công nhận cho việc xây dựng và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ. Việc áp dụng COSO vào thực tiễn BIDV sẽ giúp ngân hàng nâng cao tính hiệu quả và minh bạch của hệ thống kiểm soát. Điều này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về COSO và khả năng điều chỉnh mô hình cho phù hợp với đặc thù của BIDV.

Tuân thủ pháp luật ngân hàng và các quy định nội bộ là yếu tố then chốt để đảm bảo hoạt động an toàn và bền vững của BIDV. Việc tăng cường tuân thủ đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các quy định và sự cam kết của toàn thể cán bộ nhân viên.Ngân hàng luôn tuân thủ đúng luật pháp, quy định, chính sách, kế hoạch, thủ tục, chế độ trong và ngoài ngành. Để làm được việc đó cần xây dựng một văn hóa tuân thủ mạnh mẽ trong toàn ngân hàng.

Chương trình đào tạo kiểm soát nội bộ cần được xây dựng một cách bài bản và chuyên sâu, bao gồm cả kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành. Các khóa học cần tập trung vào các chủ đề như quản trị rủi ro ngân hàng, quy trình kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ ngân hàng, và tuân thủ pháp luật. Bên cạnh đó, cần có các buổi huấn luyện thực tế để giúp kiểm soát viên áp dụng kiến thức vào công việc.

Kỹ năng đánh giá kiểm soát nội bộ là một kỹ năng quan trọng đối với kiểm soát viên. Họ cần có khả năng đánh giá rủi ro, đánh giá hiệu quả kiểm soát, và đề xuất các giải pháp cải thiện. Các khóa đào tạo cần tập trung vào việc rèn luyện các kỹ năng này thông qua các bài tập thực tế và các tình huống giả định. Một trong những điểm hạn chế được chỉ ra là cán bộ làm KSNB còn chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác.

Để thu hút và giữ chân nhân tài, BIDV cần tạo động lực và khuyến khích sự phát triển của đội ngũ kiểm soát viên. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc cung cấp các cơ hội đào tạo và thăng tiến, cũng như việc công nhận và khen thưởng những đóng góp của họ. Cần phải chuẩn hóa đội ngũ kiểm soát viên trong toàn hệ thống.

Hoạt động tín dụng là một trong những hoạt động có rủi ro cao nhất của ngân hàng. Việc phân tích thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng tại BIDV Bắc Quảng Bình sẽ giúp xác định những lỗ hổng và điểm yếu trong quy trình kiểm soát hiện tại. Các sai sót trong quá trình tác nghiệp như cho vay khi chưa đầy đủ căn cứ giải ngân, thiếu hồ sơ pháp lý, sai sót về hồ sơ kinh tế sẽ được phát hiện thông qua hệ thống KSNB.

Hệ thống thông tin và truyền thông nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng thông tin được truyền tải kịp thời và chính xác đến tất cả các bộ phận trong ngân hàng. Việc đánh giá hệ thống thông tin tại BIDV Bắc Quảng Bình sẽ giúp xác định những vấn đề về tính đầy đủ, chính xác, và kịp thời của thông tin.

Gian lận trong ngân hàng là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự ổn định và uy tín của ngân hàng. Việc nhận diện và xử lý các gian lận kịp thời là rất quan trọng để bảo vệ tài sản của ngân hàng và khách hàng. Cần phải có các quy trình và thủ tục để phát hiện và ngăn chặn gian lận một cách hiệu quả.

Để có cái nhìn toàn diện về cải thiện kiểm soát nội bộ thì các hệ thống đã hoàn thiện sẽ được kể đến như HTKSNB tại Chi nhánh được vận hành và thiết kế theo quy định, cơ cấu tổ chức khá chặt chẽ đảm bảo sự độc lập, đã thực hiện đều đặn việc lập kế hoạch, đã đề ra được các chỉ tiêu kế hoạch, chi nhánh đã nhận diện được các rủi ro chủ yếu, thực hiện tốt các nguyên tắc trong KSNB, hệ thống thông tin nội bộ được truyền tải kịp thời, hoạt động giám sát được thường xuyên thực hiện. Việc chia sẽ các kinh nghiệm giúp ngân hàng vượt qua các khó khăn hiện có.

Trong bối cảnh kinh tế thay đổi nhanh chóng và sự phát triển của công nghệ, BIDV cần liên tục hoàn thiện hệ thống kiểm soát để đáp ứng các thách thức mới. Các bước tiếp theo có thể bao gồm việc áp dụng các công nghệ mới để tự động hóa các hoạt động kiểm soát, tăng cường sử dụng dữ liệu để phát hiện các rủi ro, và xây dựng một văn hóa kiểm soát mạnh mẽ hơn.