Báo cáo tổng kết đề tài nghiên cứu: Hoàn thiện chuỗi cung ứng xuất khẩu vải thiều Việt Nam sang thị trường EU

Xuất khẩu vải thiều đóng góp đáng kể vào GDP và kim ngạch xuất khẩu chung của Việt Nam. Theo Bộ Công Thương, vải thiều là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, mang lại nguồn thu ngoại tệ quan trọng. Việc xuất khẩu vải thiều tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn nông dân và người lao động trong các ngành công nghiệp hỗ trợ. Phát triển xuất khẩu vải thiều góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thương mại vải thiều Việt Nam - EU đang ngày càng phát triển.

Thị trường EU là một thị trường lớn và tiềm năng cho vải thiều Việt Nam. Hiệp định EVFTA tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu vải thiều sang EU, giảm thuế quan và các rào cản thương mại. Người tiêu dùng EU ngày càng quan tâm đến các sản phẩm nông sản chất lượng cao và an toàn, đây là cơ hội cho vải thiều Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn EU. Việt Nam có lợi thế về vải thiều tươi và các sản phẩm chế biến từ vải thiều để cạnh tranh trên thị trường EU.

Nghiên cứu này nhằm mục tiêu hoàn thiện hệ thống chuỗi cung ứng vải thiều đồng bộ và hiệu quả. Việc hoàn thiện chuỗi cung ứng sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, giảm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh. Nghiên cứu sẽ tập trung vào phân tích hiện trạng chuỗi cung ứng, xác định các điểm nghẽn và đề xuất giải pháp khắc phục. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra chuỗi cung ứng bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường EU và mang lại lợi ích cho tất cả các bên liên quan.

Thị trường EU có các tiêu chuẩn EU khắt khe về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, và truy xuất nguồn gốc. Rào cản thương mại vải thiều EU bao gồm các quy định về kiểm dịch thực vật, chứng nhận chất lượng và các yêu cầu về nhãn mác. Các doanh nghiệp xuất khẩu vải thiều cần đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn EU để có thể tiếp cận thị trường này. Việc tuân thủ các quy định này đòi hỏi chi phí và thời gian đáng kể.

Vải thiều là loại trái cây dễ hư hỏng, đòi hỏi quy trình bảo quản vải thiều và vận chuyển vải thiều nghiêm ngặt. Thiếu hụt cơ sở hạ tầng logistics vải thiều hiện đại, đặc biệt là hệ thống kho lạnh và phương tiện vận chuyển chuyên dụng. Quá trình vận chuyển vải thiều kéo dài có thể làm giảm chất lượng và giá trị của sản phẩm. Cần đầu tư vào công nghệ bảo quản vải thiều và nâng cấp hệ thống logistics vải thiều để giảm thiểu tổn thất.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc vải thiều chưa được triển khai rộng rãi và hiệu quả. Việc thiếu thông tin về nguồn gốc và quy trình sản xuất gây khó khăn cho việc đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm. Các chứng nhận chất lượng như GlobalGAP vải thiều còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường EU. Cần xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc vải thiều minh bạch và khuyến khích các nhà sản xuất đạt chứng nhận quốc tế.

Việc áp dụng tiêu chuẩn GlobalGAP vải thiều và VietGAP giúp đảm bảo chất lượng vải thiều đáp ứng yêu cầu của thị trường EU. GlobalGAP vải thiều bao gồm các quy trình sản xuất an toàn, quản lý môi trường và bảo vệ sức khỏe người lao động. VietGAP là tiêu chuẩn quốc gia về sản xuất nông nghiệp tốt, phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các nhà sản xuất cần được đào tạo và hỗ trợ để áp dụng các tiêu chuẩn này một cách hiệu quả. Việc áp dụng các tiêu chuẩn giúp nâng cao giá trị và uy tín của vải thiều Việt Nam.

Nghiên cứu và phát triển các giống vải thiều mới có năng suất cao, chất lượng tốt và khả năng kháng bệnh là yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Các giống vải thiều mới cần phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của các vùng trồng. Việc lai tạo và chọn lọc giống cần được thực hiện bởi các nhà khoa học và các trung tâm nghiên cứu chuyên nghiệp. Cần có chính sách hỗ trợ để khuyến khích các hoạt động nghiên cứu và phát triển giống vải thiều mới.

Kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và đáp ứng các tiêu chuẩn EU. Cần khuyến khích sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật sinh học và các biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp. Quy trình kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cần được thực hiện thường xuyên và nghiêm ngặt. Các nhà sản xuất vi phạm quy định về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cần bị xử lý nghiêm khắc.

Thủ tục hành chính phức tạp và thời gian thông quan kéo dài là những rào cản lớn đối với xuất khẩu vải thiều. Cần đơn giản hóa thủ tục xuất khẩu vải thiều, giảm thiểu các giấy tờ và thủ tục không cần thiết. Áp dụng công nghệ thông tin để tăng tốc độ xử lý hồ sơ và thông quan. Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo quy trình thông quan diễn ra nhanh chóng và thuận lợi.

Công tác xúc tiến thương mại và marketing vải thiều tại EU còn hạn chế. Cần tăng cường quảng bá hình ảnh và thương hiệu vải thiều Việt Nam trên các phương tiện truyền thông và tại các hội chợ triển lãm quốc tế. Tổ chức các sự kiện giới thiệu vải thiều tại các siêu thị và cửa hàng bán lẻ lớn ở EU. Xây dựng câu chuyện thương hiệu hấp dẫn về nguồn gốc, chất lượng và giá trị dinh dưỡng của vải thiều Việt Nam.

Việc phát triển kênh phân phối vải thiều tại EU hiệu quả là yếu tố quan trọng để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy với các nhà nhập khẩu, phân phối và bán lẻ lớn ở EU. Khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam mở văn phòng đại diện hoặc chi nhánh tại EU để trực tiếp tham gia vào hoạt động phân phối vải thiều. Tận dụng các kênh thương mại điện tử để tiếp cận người tiêu dùng EU.

Các doanh nghiệp xuất khẩu vải thiều thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để đầu tư vào công nghệ, nâng cấp cơ sở vật chất và mở rộng thị trường. Cần có chính sách hỗ trợ tài chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Xây dựng quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp xuất khẩu vải thiều để giảm thiểu rủi ro cho các bên cho vay.

Năng lực quản lý của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu vải thiều còn yếu. Cần tổ chức các khóa đào tạo và tập huấn về quản lý chất lượng, quản lý tài chính, marketing và logistics. Khuyến khích doanh nghiệp tham gia các chương trình tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật từ các chuyên gia trong và ngoài nước. Nâng cao trình độ quản lý giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn và cạnh tranh tốt hơn trên thị trường EU.

Việc xây dựng thương hiệu vải thiều quốc gia mạnh là yếu tố quan trọng để nâng cao giá trị và uy tín của sản phẩm trên thị trường EU. Cần có chiến lược xây dựng thương hiệu dài hạn, tập trung vào quảng bá chất lượng, nguồn gốc và giá trị dinh dưỡng của vải thiều Việt Nam. Bảo hộ thương hiệu vải thiều quốc gia để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Chuỗi cung ứng vải thiều bền vững đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên liên quan, từ người nông dân đến người tiêu dùng. Phát triển chuỗi cung ứng vải thiều xanh, giảm thiểu tác động đến môi trường. Khuyến khích sản xuất và tiêu dùng vải thiều có trách nhiệm xã hội. Chuỗi cung ứng vải thiều bền vững là nền tảng cho sự phát triển lâu dài của ngành.

Trong tương lai, xuất khẩu vải thiều cần tập trung vào các sản phẩm chế biến sâu, có giá trị gia tăng cao. Khai thác các thị trường ngách, đáp ứng nhu cầu đặc biệt của người tiêu dùng. Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới từ vải thiều. Xuất khẩu vải thiều cần gắn liền với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chính sách, tạo môi trường thuận lợi và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển. Doanh nghiệp đóng vai trò chủ động trong việc đầu tư, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp để đạt được mục tiêu phát triển xuất khẩu vải thiều bền vững.