Luận án tiến sĩ: Hiệu quả mô hình sản xuất thức ăn bổ sung đối với an ninh thực phẩm và tình trạng dinh dưỡng trẻ dưới 24 tháng tuổi tại miền núi phía Bắc

• Tác giả: Lê Thế Trung
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Văn Phú
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Dinh dưỡng
• Đề tài: Hiệu quả mô hình sản xuất thức ăn bổ sung đối với an ninh thực phẩm và dinh dưỡng trẻ dưới 24 tháng tuổi tại miền núi phía Bắc
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• 1. TỔNG QUAN
• 1.1. TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG Ở TRẺ DƯỚI 24 THÁNG TUỔI
• 1.1.1. Khái niệm cơ bản
• 1.1.2. Thực trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em
• 1.1.3. Nguyên nhân suy dinh dưỡng
• 1.1.4. Giải pháp phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ em
• 1.2. AN NINH THỰC PHẨM HỘ GIA ĐÌNH
• 1.2.1. Các cấp độ của an ninh thực phẩm
• 1.2.2. Các thành tố của an ninh thực phẩm
• 1.2.3. Các phương pháp đánh giá an ninh thực phẩm hộ gia đình
• 1.2.4. Thực trạng an ninh thực phẩm hộ gia đình
• 1.2.5. Một số mô hình cải thiện an ninh thực phẩm hộ gia đình
• 1.3. TIẾP THỊ XÃ HỘI VÀ ÁP DỤNG TRONG CAN THIỆP SỨC KHỎE
• 1.3.1. Đặc điểm của tiếp thị xã hội
• 1.3.2. Nguyên tắc và thành phần của tiếp thị xã hội
• 1.3.3. Một số chương trình tiếp thị xã hội phòng chống suy dinh dưỡng
• 1.4. GIỚI THIỆU MÔ HÌNH CAN THIỆP
• 1.4.1. Tên mô hình
• 1.4.2. Tổ chức thực hiện
• 1.4.3. Kết quả của mô hình
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.3.2. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.3.3. Phương pháp chọn mẫu
• 2.3.4. Các số liệu và thời điểm thu thập
• 2.3.5. Phương pháp và công cụ thu thập thông tin
• 2.3.6. Biến số, chỉ số nghiên cứu
• 2.4. SAI SỐ VÀ PHƯƠNG PHÁP HẠN CHẾ SAI SỐ
• 2.4.1. Sai số hệ thống
• 2.4.2. Sai số ngẫu nhiên
• 2.5. XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
• 2.6. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG Ở TRẺ DƯỚI 24 THÁNG TUỔI
• 3.1.1. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 24 tháng tuổi tại 3 tỉnh
• 3.1.2. Thực hành nuôi con của các bà mẹ có con dưới 24 tháng tuổi
• 3.1.3. Tình trạng an ninh thực phẩm hộ gia đình có trẻ dưới 24 tháng tuổi
• 3.1.4. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng dinh dưỡng ở trẻ
• 3.2. KẾT QUẢ TRIỂN KHAI CAN THIỆP
• 3.2.1. CẢI THIỆN AN NINH THỰC PHẨM HỘ GIA ĐÌNH
• 3.2.1.1. Cải thiện tình trạng thiếu thực phẩm tại hộ gia đình
• 3.2.1.2. Cải thiện khả năng tiếp cận thực phẩm của hộ gia đình
• 3.2.1.3. Cải thiện an ninh thực phẩm hộ gia đình theo điểm
• 3.2.1.4. Cải thiện an ninh thực phẩm hộ gia đình theo mức độ
• 3.2.2. CẢI THIỆN TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG Ở TRẺ
• 3.2.2.1. Cải thiện suy dinh dưỡng thể nhẹ cân
• 3.2.2.2. Cải thiện suy dinh dưỡng thể thấp còi
• 3.2.2.3. Tình trạng dinh dưỡng và yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng
• 3.2.2.4. An ninh thực phẩm hộ gia đình tại địa bàn nghiên cứu năm 2016
• 3.2.2.5. Cải thiện tình trạng dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi
• 4. BÀN LUẬN
• 4.1. Tình trạng dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi
• 4.2. Thực hành nuôi dưỡng, chăm sóc con của các bà mẹ
• 4.3. An ninh thực phẩm hộ gia đình năm 2016. Liên quan đến suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi
• 4.4. KẾT QUẢ TRIỂN KHAI MÔ HÌNH CAN THIỆP
• 4.4.1. CẢI THIỆN AN NINH THỰC PHẨM HỘ GIA ĐÌNH
• 4.4.1.1. Cải thiện tình trạng thiếu thực phẩm tại hộ gia đình
• 4.4.1.2. Cải thiện khả năng tiếp cận thực phẩm của hộ gia đình
• 4.4.2. CẢI THIỆN SUY DINH DƯỠNG Ở TRẺ DƯỚI 24 THÁNG TUỔI
• 4.4.2.1. Cải thiện suy dinh dưỡng thể nhẹ cân
• 4.4.2.2. Cải thiện suy dinh dưỡng thể thấp còi
• 4.4.2.3. Tình trạng dinh dưỡng và yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng
• 4.4.2.4. An ninh thực phẩm hộ gia đình tại địa bàn nghiên cứu năm 2016
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tình trạng dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi

Tình trạng dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi là một vấn đề quan trọng, phản ánh sự phát triển và sức khỏe của trẻ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), suy dinh dưỡng ở trẻ em được chia thành ba thể: thể nhẹ cân, thể thấp còi và thể gầy còm. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe hiện tại mà còn có tác động lâu dài đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Tại Việt Nam, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi vẫn còn cao, đặc biệt ở các vùng miền núi phía Bắc. Nghiên cứu cho thấy, trẻ em sống ở những khu vực này thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận thực phẩm an toàn và dinh dưỡng đầy đủ. "Suy dinh dưỡng ở trẻ em là một trong những nguyên nhân chính gây ra gánh nặng cho hệ thống y tế và kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội". Việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em dưới 24 tháng tuổi là một nhiệm vụ cấp bách, cần có sự can thiệp kịp thời và hiệu quả.

1.1. Thực trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em

Suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 24 tháng tuổi là một vấn đề nghiêm trọng tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Theo thống kê, khoảng 162 triệu trẻ em trên toàn thế giới bị suy dinh dưỡng thể thấp còi. Tại Việt Nam, tỷ lệ này cũng không khả quan hơn, với nhiều trẻ em ở vùng núi phía Bắc gặp khó khăn trong việc tiếp cận thực phẩm bổ sung. "Tình trạng suy dinh dưỡng phổ biến khi trẻ được 6 tháng tuổi và có xu hướng tăng theo tuổi". Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các mô hình sản xuất thức ăn bổ sung nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em trong độ tuổi này.

II. An ninh thực phẩm hộ gia đình

An ninh thực phẩm là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ em. Thiếu an ninh thực phẩm hộ gia đình thường xảy ra ở những khu vực nghèo khó, nơi mà các hộ gia đình không có đủ thực phẩm để duy trì sức khỏe. Theo Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO), "trên thế giới cứ 9 người thì có một người không có đủ thực phẩm để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh". Tại Việt Nam, tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở các tỉnh miền núi phía Bắc, nơi mà tỷ lệ hộ nghèo cao. Việc cải thiện an ninh thực phẩm không chỉ giúp nâng cao sức khỏe cho trẻ em mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của cộng đồng.

2.1. Các cấp độ của an ninh thực phẩm

An ninh thực phẩm có thể được phân loại thành nhiều cấp độ khác nhau, từ an ninh thực phẩm đầy đủ đến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng. Các yếu tố như thu nhập, khả năng tiếp cận thực phẩm và chất lượng thực phẩm đều ảnh hưởng đến an ninh thực phẩm hộ gia đình. "Các hộ gia đình có thu nhập thấp thường gặp khó khăn trong việc đảm bảo an ninh thực phẩm, dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em". Việc nâng cao nhận thức và cải thiện điều kiện sống cho các hộ gia đình là cần thiết để đảm bảo an ninh thực phẩm.

III. Mô hình sản xuất thức ăn bổ sung

Mô hình sản xuất thức ăn bổ sung đã được triển khai tại nhiều địa phương nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em dưới 24 tháng tuổi. Mô hình này không chỉ cung cấp thực phẩm bổ sung mà còn giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về dinh dưỡng. "Mô hình sản xuất thức ăn bổ sung từ sản phẩm tại địa phương đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng của trẻ em". Việc áp dụng mô hình này tại các tỉnh miền núi phía Bắc có thể giúp giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng và đảm bảo an ninh thực phẩm cho các hộ gia đình.

3.1. Kết quả của mô hình

Kết quả từ mô hình sản xuất thức ăn bổ sung cho thấy sự cải thiện đáng kể trong tình trạng dinh dưỡng của trẻ em. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và thể thấp còi đã giảm sau khi áp dụng mô hình này. "Cải thiện tình trạng dinh dưỡng ở trẻ dưới 24 tháng tuổi là một trong những mục tiêu quan trọng của chương trình can thiệp". Điều này chứng tỏ rằng, việc đầu tư vào mô hình sản xuất thức ăn bổ sung là cần thiết và có thể mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe cộng đồng.