Tổng quan nghiên cứu

Ngành bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế quốc dân. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, doanh thu phí gốc ngành bảo hiểm phi nhân thọ năm 2019 đạt 109.871 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước đó. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm phi nhân thọ đạt 37.299 tỷ đồng, tăng 12%. Tốc độ tăng trưởng này dự báo sẽ tiếp tục duy trì nhờ sự phát triển kinh tế và thu nhập bình quân đầu người. Tuy nhiên, tại Phòng giao dịch Bình Định thuộc Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam (VBI), hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ còn nhiều hạn chế. Năm 2021, doanh thu của PGD Bình Định chỉ chiếm 1% tổng doanh thu của Tổng công ty, trong khi lợi nhuận chỉ chiếm 0,3%. Với dân số và tiềm năng kinh tế của Bình Định, hiệu quả kinh doanh chưa tương xứng với tiềm lực thị trường. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích, đánh giá hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại PGD Bình Định trong giai đoạn 2018-2021, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc cải thiện hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại địa phương, góp phần phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về bảo hiểm phi nhân thọ và hiệu quả kinh doanh doanh nghiệp bảo hiểm. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về bảo hiểm phi nhân thọ: Bảo hiểm phi nhân thọ là nghiệp vụ bảo hiểm tài sản, trách nhiệm dân sự và các nghiệp vụ khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ. Vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ bao gồm phân tán rủi ro, đề phòng hạn chế tổn thất, ổn định đời sống và sản xuất kinh doanh, tạo sự an tâm cho người tham gia, thúc đẩy phát triển kinh tế quốc gia và tạo việc làm. Các nguyên tắc cơ bản trong kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ gồm nguyên tắc số đông, lựa chọn rủi ro, phân tán rủi ro và trung thực tuyệt đối.

  2. Lý thuyết về hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ: Hiệu quả kinh doanh được đánh giá dựa trên sự so sánh giữa tổng doanh thu thu phí bảo hiểm và chi phí bỏ ra trong quá trình hoạt động. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả gồm bốn nhóm chính: khả năng thanh toán, hiệu quả hoạt động, hiệu suất sử dụng vốn và khả năng sinh lời. Cụ thể, các chỉ tiêu như tỷ lệ phản ánh khả năng thanh toán hiện thời, tỷ lệ phải thu phải trả, tỷ lệ nợ phải trả ngắn hạn trên tài sản thanh khoản, tỷ lệ thay đổi doanh thu phí bảo hiểm thuần, tỷ lệ hồ sơ bồi thường tồn đọng, thời gian trung bình giải quyết hồ sơ bồi thường, tỷ lệ thay đổi tổng vốn kinh doanh, tỷ lệ tổng phí bảo hiểm trên vốn kinh doanh, tỷ lệ lợi nhuận thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tỷ suất lợi nhuận đầu tư tài chính, tỷ lệ thay đổi lợi nhuận sau thuế và tỷ suất lợi nhuận trên nguồn vốn kinh doanh.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm, người thụ hưởng, đối tượng bảo hiểm, sự kiện bảo hiểm, phí bảo hiểm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm phân tích hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại PGD Bình Định trong giai đoạn 2018-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính, báo cáo kinh doanh của PGD Bình Định trong 4 năm kể trên. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) do dữ liệu nghiên cứu là số liệu thực tế của đơn vị.

Các phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phương pháp quan sát: Quan sát trực tiếp hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại PGD Bình Định.
  • Phương pháp tổng hợp: Thu thập, hệ thống hóa tài liệu, nghiên cứu các công trình liên quan đến hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ.
  • Phương pháp thống kê, so sánh và phân tích: Thống kê số liệu tài chính, so sánh các chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh của PGD Bình Định qua các năm, so sánh với Tổng công ty và trung bình ngành bảo hiểm phi nhân thọ. Phân tích các nhóm chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán, hiệu quả hoạt động, hiệu suất sử dụng vốn và khả năng sinh lời.

Phần mềm SPSS được sử dụng để hỗ trợ phân tích số liệu định lượng. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2021, phù hợp với thời gian hoạt động của PGD Bình Định.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khả năng thanh toán của PGD Bình Định còn hạn chế: Tỷ lệ phản ánh khả năng thanh toán hiện thời duy trì ở mức 0,998 trong giai đoạn 2018-2021, thấp hơn 1, cho thấy tài sản ngắn hạn không đủ để thanh toán nợ ngắn hạn. Chỉ tiêu này thấp hơn nhiều so với Tổng công ty và trung bình ngành bảo hiểm phi nhân thọ.

  2. Tỷ lệ phải thu phải trả gần bằng 1 nhưng chưa tối ưu: Tỷ lệ này trung bình là 0,995, nghĩa là số tiền bị chiếm dụng cao hơn số tiền đang chiếm dụng, chưa đảm bảo khả năng thanh toán tối ưu. Tuy nhiên, trong 2 năm gần đây, chỉ tiêu này có cải thiện và vượt mức của Tổng công ty, đặc biệt năm 2021 cao hơn 39,5%.

  3. Tỷ lệ nợ phải trả ngắn hạn trên tài sản thanh khoản rất cao: Trung bình giai đoạn 2018-2021 đạt 478,4, nghĩa là nợ ngắn hạn gấp gần 478 lần lượng tiền mặt và tương đương tiền, với tốc độ tăng 83%/năm. Chỉ tiêu này cao gấp 16,4 lần so với Tổng công ty và 152,75 lần so với trung bình ngành, cho thấy khả năng thanh toán tức thời rất yếu.

  4. Doanh thu phí bảo hiểm thuần tăng trưởng không đều: Tốc độ tăng trung bình 18%/năm, năm 2019 tăng 18,88%, năm 2020 tăng 24,53%, nhưng năm 2021 chỉ tăng 11% do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Lợi nhuận sau thuế có biến động lớn, giảm mạnh năm 2019 và 2020 nhưng phục hồi mạnh năm 2021 với mức tăng gần 16 lần so với năm trước.

Thảo luận kết quả

Khả năng thanh toán thấp của PGD Bình Định phản ánh sự khó khăn trong quản lý tài chính ngắn hạn, có thể do cơ cấu tài sản chủ yếu là các khoản phải thu từ đại lý và khách hàng, trong khi lượng tiền mặt và tài sản thanh khoản thấp. So sánh với Tổng công ty và trung bình ngành cho thấy PGD Bình Định cần cải thiện quản lý dòng tiền và giảm nợ ngắn hạn.

Tỷ lệ phải thu phải trả gần bằng 1 cho thấy sự cân bằng tương đối giữa vốn chiếm dụng và vốn bị chiếm dụng, tuy nhiên vẫn cần nâng cao hiệu quả thu hồi công nợ để tăng khả năng thanh toán.

Tỷ lệ nợ phải trả ngắn hạn trên tài sản thanh khoản quá cao là dấu hiệu cảnh báo rủi ro thanh khoản nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh làm giảm nhu cầu bảo hiểm và ảnh hưởng đến thu nhập người dân. Điều này đòi hỏi PGD Bình Định phải có các biện pháp quản lý rủi ro tài chính chặt chẽ hơn.

Doanh thu tăng trưởng không đều và lợi nhuận biến động phản ánh sự ảnh hưởng của yếu tố khách quan như dịch bệnh và yếu tố chủ quan như chi phí hoạt động chưa được kiểm soát hiệu quả. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của ngành bảo hiểm phi nhân thọ trong giai đoạn khó khăn do dịch bệnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện biến động các chỉ tiêu tài chính qua các năm, bảng so sánh chỉ tiêu của PGD Bình Định với Tổng công ty và trung bình ngành để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý dòng tiền và cải thiện khả năng thanh toán ngắn hạn: PGD Bình Định cần xây dựng kế hoạch quản lý tài chính chặt chẽ, tăng cường thu hồi công nợ, giảm nợ ngắn hạn không hiệu quả. Mục tiêu nâng tỷ lệ phản ánh khả năng thanh toán hiện thời lên trên 1 trong vòng 1-2 năm. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo và bộ phận kế toán.

  2. Đa dạng hóa kênh phân phối và phát triển sản phẩm bảo hiểm: Mở rộng phạm vi hoạt động và kênh phân phối như hợp tác với các ngân hàng, đại lý, môi giới để tăng doanh thu phí bảo hiểm thuần. Mục tiêu tăng trưởng doanh thu trung bình 20%/năm trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện là bộ phận kinh doanh và marketing.

  3. Kiểm soát chi phí hoạt động và nâng cao hiệu quả quản lý: Rà soát, tối ưu hóa chi phí hoạt động, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại để giảm chi phí không cần thiết. Mục tiêu giảm chi phí hoạt động tối thiểu 10% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện là Ban giám đốc và bộ phận hỗ trợ.

  4. Nâng cao năng lực nhân sự và đào tạo chuyên môn: Tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng quản lý, kỹ thuật nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả kinh doanh. Mục tiêu hoàn thành chương trình đào tạo định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự và Ban lãnh đạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ: Giúp hiểu rõ thực trạng hiệu quả kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Tài chính - Bảo hiểm: Cung cấp cơ sở lý luận và số liệu thực tiễn để tham khảo, phục vụ nghiên cứu chuyên sâu.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm và tài chính: Hỗ trợ đánh giá hiệu quả hoạt động của các đơn vị bảo hiểm, từ đó đề xuất chính sách phù hợp.

  4. Các nhà đầu tư và đối tác kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm: Cung cấp thông tin về năng lực tài chính, hiệu quả kinh doanh của PGD Bình Định, giúp ra quyết định đầu tư và hợp tác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ được đánh giá bằng những chỉ tiêu nào?
    Hiệu quả được đánh giá qua các nhóm chỉ tiêu: khả năng thanh toán (ví dụ tỷ lệ phản ánh khả năng thanh toán hiện thời), hiệu quả hoạt động (tỷ lệ thay đổi doanh thu phí bảo hiểm thuần), hiệu suất sử dụng vốn và khả năng sinh lời (tỷ suất lợi nhuận trên nguồn vốn). Các chỉ tiêu này phản ánh toàn diện tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh.

  2. Tại sao tỷ lệ nợ phải trả ngắn hạn trên tài sản thanh khoản lại quan trọng?
    Chỉ tiêu này phản ánh khả năng thanh toán tức thời của doanh nghiệp. Nếu tỷ lệ quá cao, nghĩa là doanh nghiệp có nhiều nợ ngắn hạn nhưng ít tài sản thanh khoản, dễ dẫn đến rủi ro thanh khoản và khó khăn trong việc trả nợ kịp thời.

  3. Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại PGD Bình Định như thế nào?
    Dịch bệnh làm giảm thu nhập và nhu cầu mua bảo hiểm của người dân, gây sụt giảm doanh thu và lợi nhuận. Năm 2021, doanh thu tăng trưởng chỉ 11%, thấp hơn nhiều so với các năm trước, lợi nhuận cũng biến động mạnh.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ?
    Các giải pháp gồm tăng cường quản lý tài chính, đa dạng hóa kênh phân phối, kiểm soát chi phí, nâng cao năng lực nhân sự và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại. Những giải pháp này giúp cải thiện khả năng thanh toán, tăng doanh thu và lợi nhuận.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp quan sát, tổng hợp tài liệu, thống kê, so sánh và phân tích số liệu tài chính thực tế của PGD Bình Định giai đoạn 2018-2021, hỗ trợ bởi phần mềm SPSS để phân tích định lượng.

Kết luận

  • Hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại PGD Bình Định trong giai đoạn 2018-2021 có nhiều hạn chế, đặc biệt về khả năng thanh toán ngắn hạn và quản lý tài chính.
  • Doanh thu phí bảo hiểm thuần tăng trưởng không đều, lợi nhuận biến động mạnh do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và chi phí hoạt động chưa được kiểm soát hiệu quả.
  • Các chỉ tiêu tài chính của PGD Bình Định thấp hơn nhiều so với Tổng công ty và trung bình ngành bảo hiểm phi nhân thọ, cho thấy tiềm năng cải thiện lớn.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh trong thời gian tới, tập trung vào quản lý tài chính, phát triển kênh phân phối, kiểm soát chi phí và nâng cao năng lực nhân sự.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các phòng giao dịch khác để so sánh và hoàn thiện chiến lược kinh doanh.

Để nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ, các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp khoa học và thực tiễn nhằm phát triển bền vững thị trường bảo hiểm tại Bình Định và Việt Nam.