Tổng quan nghiên cứu

Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) cho nông dân là một hoạt động thiết yếu nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng nông dân, lực lượng chiếm khoảng 78,89% dân số tỉnh Ninh Bình với gần 776,7 nghìn người tính đến năm 2020. Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, việc truyền tải hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đến nông dân có ý nghĩa quan trọng trong việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự xã hội và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác PBGDPL cho nông dân tại tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn 2016-2020, nhằm làm rõ những hạn chế, nguyên nhân và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng công tác này. Ninh Bình là tỉnh có địa hình đa dạng gồm đồng bằng, miền núi và ven biển, với dân cư chủ yếu là dân tộc Kinh cùng 6 dân tộc thiểu số, tạo nên những đặc thù trong công tác tuyên truyền pháp luật. Tổng thu ngân sách năm 2020 đạt 19.100 tỷ đồng, vượt 32,2% dự toán, cho thấy tiềm năng đầu tư cho các hoạt động xã hội, trong đó có PBGDPL.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc hoàn thiện quản lý nhà nước về PBGDPL, góp phần nâng cao dân trí pháp lý, giảm thiểu vi phạm pháp luật trong nông dân, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn tỉnh Ninh Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng các đường lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước Việt Nam. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  • Lý thuyết về phổ biến, giáo dục pháp luật: Xác định PBGDPL là hoạt động có tổ chức, định hướng nhằm trang bị tri thức pháp luật, hình thành lòng tin và ý thức chấp hành pháp luật cho người dân, đặc biệt là nông dân. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của PBGDPL trong việc nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và xây dựng văn hóa pháp luật.

  • Lý thuyết về quản lý nhà nước và phát triển nông thôn: Phân tích mối quan hệ giữa công tác PBGDPL với phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự và xây dựng nông thôn mới, đặc biệt trong bối cảnh đa dạng về địa hình và dân tộc như tỉnh Ninh Bình.

Các khái niệm chính bao gồm: nông dân, phổ biến pháp luật, giáo dục pháp luật, ý thức pháp luật, chủ thể và đối tượng PBGDPL, hình thức và phương pháp PBGDPL.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp, bao gồm:

  • Phương pháp khảo cứu tài liệu: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, các công trình nghiên cứu liên quan đến PBGDPL và phát triển nông thôn.

  • Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Đánh giá thực trạng PBGDPL tại tỉnh Ninh Bình qua các số liệu thống kê, báo cáo của các cơ quan chức năng, so sánh với các địa phương khác.

  • Phương pháp thống kê: Thu thập và xử lý số liệu về số lượng nông dân, cán bộ làm công tác PBGDPL, số hội nghị, lớp tập huấn, lượt người tham gia các hoạt động tuyên truyền.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các huyện, xã đại diện cho các vùng đồng bằng, miền núi và ven biển trong tỉnh để khảo sát thực trạng PBGDPL.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phỏng vấn, khảo sát ý kiến cán bộ, hội viên nông dân, báo cáo viên pháp luật, các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, phù hợp với các kế hoạch, đề án PBGDPL của tỉnh Ninh Bình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn nhân lực PBGDPL được củng cố và nâng cao: Tỉnh Ninh Bình hiện có 97 báo cáo viên cấp tỉnh, 229 cấp huyện và 875 tuyên truyền viên cấp xã, đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định. Các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh và Đoàn Thanh niên đều tích cực tham gia công tác này. Tuy nhiên, trình độ và kỹ năng của cán bộ cơ sở còn chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả tuyên truyền.

  2. Nội dung PBGDPL đa dạng, phù hợp với đặc điểm đối tượng: Các văn bản pháp luật trọng tâm được phổ biến gồm luật đất đai, hôn nhân gia đình, lao động, bảo vệ môi trường, phòng chống bạo lực gia đình, bình đẳng giới, an toàn giao thông. Đặc biệt, các nhóm đối tượng như thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh và người dân tộc thiểu số được chú trọng với các nội dung phù hợp.

  3. Hình thức và phương pháp PBGDPL đa dạng, đổi mới: Trong 5 năm, tỉnh tổ chức hơn 17.570 hội nghị chuyên đề, thu hút gần 1,9 triệu lượt người tham gia. Các hình thức tuyên truyền miệng, qua phương tiện thông tin đại chúng, các câu lạc bộ pháp luật, hội thi tìm hiểu pháp luật được áp dụng hiệu quả. Trang thông tin điện tử PBGDPL tỉnh Ninh Bình chính thức hoạt động từ năm 2020, kết nối với ứng dụng “Công dân số” giúp người dân dễ dàng tiếp cận văn bản pháp luật mới.

  4. Ý thức pháp luật của nông dân còn hạn chế: Mặc dù có nhiều nỗ lực, một bộ phận nông dân vẫn chưa quan tâm hoặc chưa hiểu đúng pháp luật, dẫn đến vi phạm và khó khăn trong bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Đặc biệt, vùng dân tộc thiểu số và đồng bào công giáo có nhận thức pháp luật thấp hơn, cần có phương pháp tuyên truyền phù hợp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc điểm địa lý, dân cư đa dạng và trình độ dân trí chưa đồng đều. So với các tỉnh như Thanh Hóa, Quảng Bình, Ninh Bình đã có nhiều tiến bộ trong việc tổ chức PBGDPL nhưng vẫn còn khoảng cách về chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở và sự đồng thuận của người dân.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong PBGDPL là bước tiến quan trọng, giúp mở rộng phạm vi tiếp cận và nâng cao hiệu quả tuyên truyền. Tuy nhiên, cần tiếp tục đổi mới phương pháp, nội dung để phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt là nông dân vùng sâu, vùng xa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ số lượng hội nghị, lượt người tham gia theo năm, bảng phân bố cán bộ PBGDPL theo cấp và địa bàn, cũng như biểu đồ so sánh nhận thức pháp luật giữa các nhóm dân cư.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ PBGDPL cơ sở: Tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kiến thức pháp luật và kỹ năng tuyên truyền cho báo cáo viên, tuyên truyền viên, hòa giải viên, đặc biệt ở vùng miền núi và dân tộc thiểu số. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn trong vòng 1-2 năm, do Sở Tư pháp phối hợp Hội Nông dân và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện.

  2. Đổi mới nội dung và phương pháp PBGDPL phù hợp đặc điểm vùng miền: Xây dựng tài liệu trực quan, sinh động, sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, kết hợp hình thức sân khấu hóa, tiểu phẩm, đối thoại chính sách. Thực hiện trong 3 năm tới, do các cơ quan chức năng và địa phương chủ trì.

  3. Mở rộng ứng dụng công nghệ thông tin trong PBGDPL: Phát triển và quảng bá rộng rãi Trang thông tin điện tử PBGDPL tỉnh, tích hợp với các ứng dụng di động, tăng cường truyền thông trên mạng xã hội để tiếp cận nhóm thanh niên và người dân vùng sâu. Thời gian triển khai liên tục, do Sở Tư pháp và Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường kinh phí và chính sách hỗ trợ cho cán bộ PBGDPL: Bố trí ngân sách ổn định, đảm bảo thù lao, chế độ cho báo cáo viên, tuyên truyền viên và hòa giải viên, tạo động lực làm việc. Thực hiện trong kế hoạch ngân sách hàng năm, do UBND tỉnh và các sở ngành liên quan quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước và chuyên viên các sở, ban, ngành tỉnh Ninh Bình: Nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, kế hoạch PBGDPL, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về pháp luật.

  2. Báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật và cán bộ làm công tác PBGDPL cơ sở: Áp dụng các giải pháp, phương pháp đổi mới trong công tác tuyên truyền, nâng cao kỹ năng và kiến thức pháp luật.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình, nội dung tuyên truyền phù hợp với đặc điểm đối tượng.

  4. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành Luật, Quản lý nhà nước và phát triển nông thôn: Tham khảo để hiểu rõ hơn về thực trạng và giải pháp PBGDPL cho nông dân trong bối cảnh địa phương cụ thể.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho nông dân lại quan trọng?
    PBGDPL giúp nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật, góp phần giữ vững an ninh trật tự và phát triển kinh tế xã hội. Ví dụ, nông dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ sẽ giảm thiểu tranh chấp đất đai và vi phạm pháp luật.

  2. Những khó khăn chính trong PBGDPL cho nông dân tại Ninh Bình là gì?
    Khó khăn gồm trình độ dân trí chưa đồng đều, địa hình phức tạp, nhận thức pháp luật của một số nhóm dân cư thấp, và hạn chế về nguồn lực cán bộ cơ sở. Ví dụ, vùng dân tộc thiểu số và đồng bào công giáo cần phương pháp tuyên truyền đặc thù.

  3. Các hình thức phổ biến pháp luật nào được áp dụng hiệu quả?
    Hội nghị chuyên đề, tuyên truyền miệng, qua phương tiện thông tin đại chúng, câu lạc bộ pháp luật, hội thi tìm hiểu pháp luật và ứng dụng công nghệ thông tin như trang web và ứng dụng di động. Ví dụ, trang thông tin điện tử PBGDPL tỉnh Ninh Bình đã thu hút nhiều lượt truy cập.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ PBGDPL?
    Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, nâng cao kỹ năng truyền đạt, kiến thức pháp luật và tạo điều kiện làm việc tốt hơn. Ví dụ, các lớp tập huấn chuyên sâu cho báo cáo viên cấp xã đã được triển khai.

  5. Làm sao để đảm bảo kinh phí cho công tác PBGDPL?
    Bố trí ngân sách hàng năm trong kế hoạch của các cấp, đồng thời huy động nguồn lực từ các tổ chức, doanh nghiệp và dự án hỗ trợ. Ví dụ, Thông tư liên tịch số 14/2014 quy định quản lý kinh phí PBGDPL đã tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho nông dân tại tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2016-2020.
  • Nguồn nhân lực PBGDPL được củng cố, nội dung và hình thức tuyên truyền đa dạng, phù hợp với đặc điểm đối tượng và địa bàn.
  • Ý thức pháp luật của một bộ phận nông dân còn hạn chế, đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số và đồng bào công giáo.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, đổi mới nội dung và phương pháp, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường kinh phí.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng, tổ chức chính trị - xã hội và cán bộ cơ sở phối hợp thực hiện các giải pháp trong vòng 1-3 năm tới để nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL, góp phần phát triển bền vững nông nghiệp, nông thôn tỉnh Ninh Bình.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao nhận thức pháp luật cho nông dân, bảo vệ quyền lợi và phát triển cộng đồng bền vững!