## Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo lớn là một lĩnh vực quan trọng trong giáo dục mầm non, góp phần hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Tại Quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng, với dân số gần 180.000 người và hệ thống giáo dục mầm non phát triển gồm 30 trường (14 công lập, 16 ngoài công lập), việc nâng cao kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo lớn được xem là nhiệm vụ cấp thiết. Thực tế khảo sát tại 4 trường mầm non tiêu biểu cho thấy nhiều trẻ chưa có kỹ năng giao tiếp hiệu quả, giáo viên chưa nhận thức đầy đủ vai trò của giáo dục kỹ năng giao tiếp, dẫn đến việc giáo dục kỹ năng này chưa được thực hiện thường xuyên và có hệ thống.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo lớn tại các trường mầm non Quận Ngô Quyền, từ đó đề xuất các biện pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng giao tiếp, góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào trẻ mẫu giáo lớn tại 4 trường mầm non tiêu biểu trong giai đoạn năm 2015-2016. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ, tăng tỷ lệ trẻ tự tin giao tiếp lên trên 90%, đồng thời nâng cao nhận thức và năng lực giáo dục kỹ năng giao tiếp của giáo viên.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết phát triển ngôn ngữ và giao tiếp của Kak-Hai-Nơdích**: Nhấn mạnh vai trò của phát triển ngôn ngữ từng giai đoạn, giúp trẻ thâm nhập thế giới ngôn ngữ phong phú, từ âm thanh sơ sinh đến ngôn ngữ thành thạo, tạo điều kiện phát triển trí tuệ.
- **Lý thuyết văn hóa giao tiếp của Evgrafova M.**: Tập trung vào hình thành văn hóa giao tiếp bằng lời dựa trên phong tục tập quán dân tộc, làm nền tảng cho kỹ năng giao tiếp của trẻ mẫu giáo lớn.
- **Khái niệm kỹ năng giao tiếp**: Được hiểu là năng lực thực hiện các thao tác, hành động, biểu hiện xúc cảm và thái độ nhằm trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm với đối tượng giao tiếp, bao gồm kỹ năng lắng nghe, biểu đạt, xử lý tình huống, thương lượng, làm việc nhóm.
- **Giáo dục kỹ năng giao tiếp**: Quá trình tổ chức các hoạt động nhằm giúp trẻ hình thành và rèn luyện các thao tác giao tiếp bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ trong các mối quan hệ gia đình, nhà trường và xã hội.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 4 trường mầm non tiêu biểu (Sao Sáng 3, Sao Sáng 4, Đồng Tâm, Hải Viên) với 70 giáo viên tham gia.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu khảo sát, kết hợp quan sát, phỏng vấn sâu và điều tra bằng phiếu hỏi nhằm đánh giá nhận thức giáo viên và thực trạng giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2015-2016, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu và đề xuất biện pháp giáo dục.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức giáo viên về giao tiếp**: 51,5% giáo viên hiểu đúng khái niệm giao tiếp là quá trình trao đổi thông tin, tư tưởng, tình cảm qua nhiều hình thức ngôn ngữ và phi ngôn ngữ; tuy nhiên gần 50% còn lại chưa nhận thức đầy đủ về khái niệm này.
- **Hình thức giao tiếp**: 85,7% giáo viên nhận thức đúng rằng giao tiếp bao gồm cả ngôn ngữ và phi ngôn ngữ; 10% chỉ cho rằng giao tiếp bằng ngôn ngữ, 4,3% cho rằng chỉ bằng phi ngôn ngữ.
- **Thực trạng giáo dục kỹ năng giao tiếp**: Tỷ lệ trẻ mẫu giáo lớn có kỹ năng giao tiếp tự tin, chủ động còn thấp, chỉ đạt khoảng 60-70% tại các trường khảo sát; giáo viên chưa thường xuyên tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng giao tiếp có hệ thống.
- **Khó khăn trong giáo dục kỹ năng giao tiếp**: Giáo viên thiếu kỹ năng sư phạm chuyên sâu về giao tiếp, thiếu tài liệu hướng dẫn, môi trường giáo dục chưa đồng bộ giữa nhà trường và gia đình.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do nhận thức chưa đồng đều của giáo viên về vai trò và phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp, cũng như sự thiếu phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc giáo dục kỹ năng này. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cần được thực hiện một cách có hệ thống, lồng ghép trong các hoạt động học tập, vui chơi và sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức đúng về giao tiếp của giáo viên và tỷ lệ trẻ có kỹ năng giao tiếp tự tin tại các trường khảo sát, giúp minh họa rõ nét hiệu quả giáo dục hiện tại và nhu cầu cải thiện.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên**: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ năng giao tiếp và phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp cho giáo viên mầm non, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, dự kiến hoàn thành trong 6 tháng tới.
- **Xây dựng và áp dụng chương trình giáo dục kỹ năng giao tiếp tích hợp**: Phát triển chương trình giáo dục kỹ năng giao tiếp lồng ghép trong các hoạt động học tập và vui chơi, áp dụng tại các trường mầm non trong Quận Ngô Quyền trong năm học tiếp theo.
- **Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình**: Tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn phụ huynh về vai trò và cách thức hỗ trợ giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ tại nhà, tổ chức các buổi họp phụ huynh định kỳ hàng quý.
- **Tạo môi trường giáo dục thân thiện, đa dạng**: Đầu tư cơ sở vật chất, đồ chơi giáo dục và tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tham quan, trò chơi dân gian nhằm kích thích trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp tự nhiên và hiệu quả.
- **Xây dựng hệ thống đánh giá và theo dõi tiến độ**: Thiết lập bộ công cụ đánh giá kỹ năng giao tiếp của trẻ và hiệu quả giáo dục, thực hiện đánh giá định kỳ 6 tháng/lần để điều chỉnh biện pháp phù hợp.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên mầm non**: Nắm bắt kiến thức và phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ mẫu giáo lớn, nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- **Nhà quản lý giáo dục**: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục kỹ năng giao tiếp trong hệ thống giáo dục mầm non.
- **Phụ huynh học sinh**: Hiểu rõ vai trò của gia đình trong việc hỗ trợ phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ, phối hợp hiệu quả với nhà trường.
- **Nghiên cứu sinh, sinh viên ngành giáo dục học**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao kỹ năng giao tiếp lại quan trọng đối với trẻ mẫu giáo lớn?**  
Kỹ năng giao tiếp giúp trẻ phát triển nhân cách, tự tin trong giao tiếp, tạo lập các mối quan hệ xã hội và chuẩn bị cho học tập ở các cấp học tiếp theo.

2. **Những kỹ năng giao tiếp nào cần được giáo dục cho trẻ mẫu giáo lớn?**  
Bao gồm kỹ năng chào hỏi, lắng nghe, biểu đạt cảm xúc, xử lý tình huống, thương lượng, làm việc nhóm và kỹ năng từ chối lịch sự.

3. **Phương pháp giáo dục kỹ năng giao tiếp hiệu quả cho trẻ là gì?**  
Lồng ghép kỹ năng giao tiếp trong các hoạt động học tập, vui chơi, sinh hoạt hàng ngày, sử dụng phương pháp trực quan, trò chơi, tình huống thực tế và luyện tập thường xuyên.

4. **Vai trò của gia đình trong giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ?**  
Gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên, hỗ trợ trẻ thực hành kỹ năng giao tiếp qua các hoạt động giao tiếp hàng ngày và phối hợp với nhà trường.

5. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ?**  
Sử dụng bộ công cụ đánh giá kỹ năng giao tiếp dựa trên quan sát, phỏng vấn và phiếu hỏi, đánh giá định kỳ để theo dõi sự tiến bộ của trẻ và điều chỉnh biện pháp giáo dục.

## Kết luận

- Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo lớn tại Quận Ngô Quyền còn nhiều hạn chế do nhận thức và phương pháp giáo dục chưa đồng bộ.  
- Kỹ năng giao tiếp là nền tảng quan trọng giúp trẻ phát triển nhân cách và hòa nhập xã hội hiệu quả.  
- Cần tăng cường đào tạo giáo viên, xây dựng chương trình giáo dục tích hợp và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình.  
- Môi trường giáo dục đa dạng, thân thiện và các hoạt động trải nghiệm góp phần nâng cao kỹ năng giao tiếp cho trẻ.  
- Đề xuất các biện pháp cụ thể, khả thi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng giao tiếp trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu để nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo lớn trên địa bàn Quận Ngô Quyền và các khu vực lân cận.