Giám sát sự lưu hành vi rút cúm A/H5N1 và H5N6 tại Lạng Sơn giai đoạn 2017-2018

• Tác giả: Nông Thị Thu Hằng
• Người hướng dẫn: PGS. Lại Thị Lan Hương
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Giám sát sự lưu hành vi rút cúm A/H5N1 và H5N6 tại một số chợ buôn bán gia cầm sống tại địa bàn tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2017-2018
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. Lời cam đoan
• 1.2. Mục lục
• 1.3. Danh mục chữ viết tắt
• 1.4. Danh mục bảng
• 1.5. Danh mục biểu đồ
• 1.6. Danh mục hình
• 1.7. Trích yếu luận văn
• 1.8. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.9. Mục tiêu của đề tài
• 1.10. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.10.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.10.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 1.11. Tổng quan tài liệu
• 1.11.1. Đặc tính sinh học của vi rút cúm Type A
• 1.11.1.1. Hình thái và cấu trúc
• 1.11.1.2. Đặc tính kháng nguyên của vi rút cúm type A
• 1.11.1.3. Thành phần hóa học
• 1.11.1.4. Quá trình nhân lên của vi rút
• 1.11.1.5. Độc lực của vi rút
• 1.11.1.6. Phân loại vi rút
• 1.11.1.7. Nuôi cấy và lưu giữ vi rút
• 1.11.2. Giới thiệu chung về bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.1. Lịch sử bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.2. Dịch tễ học về bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.2.1. Động vật cảm nhiễm
• 1.11.2.2.2. Động vật mang vi rút
• 1.11.2.2.3. Sự truyền lây
• 1.11.2.2.4. Sức đề kháng của vi rút
• 1.11.2.2.5. Tuổi mắc bệnh
• 1.11.2.2.6. Tỷ lệ mắc, tỷ lệ chết
• 1.11.2.3. Triệu chứng và bệnh tích của bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.3.1. Triệu chứng lâm sàng của bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.3.2. Bệnh tích bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.4. Miễn dịch chống bệnh của gia cầm
• 1.11.2.5. Các phương pháp chẩn đoán bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.5.1. Chẩn đoán dựa vào dịch tễ, triệu chứng và bệnh tích
• 1.11.2.5.2. Chẩn đoán trong phòng thí nghiệm
• 1.11.2.6. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước về bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.6.1. Một số nghiên cứu trên thế giới về bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.6.2. Một số nghiên cứu trong nước về bệnh cúm gia cầm
• 1.11.2.7. Phòng bệnh
• 1.11.2.7.1. Khi chưa có dịch
• 1.11.2.7.2. Phòng bệnh bằng vắc xin
• 1.12. Nội dung và phương pháp nghiên cứu
• 1.12.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.12.2. Địa điểm nghiên cứu
• 1.12.3. Thời gian nghiên cứu
• 1.12.4. Vật liệu dùng trong nghiên cứu
• 1.12.5. Nội dung nghiên cứu
• 1.12.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.12.6.1. Điều tra một số chỉ tiêu và tình hình dịch cúm gia cầm A/H5N1 và A/H5N6 từ năm 2017-2018
• 1.12.6.2. Phương pháp nghiên cứu dịch tễ
• 1.12.6.3. Phương cách giám sát vi rút cúm gia cầm A/H5N1, A/H5N6 ở gia cầm tại tỉnh Lạng Sơn
• 1.12.6.4. Phương pháp chẩn đoán bệnh
• 1.12.6.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 1.13. Kết quả và thảo luận
• 1.13.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên và tình hình chăn nuôi gia cầm
• 1.13.1.1. Về điều kiện tự nhiên
• 1.13.1.2. Tình hình chăn nuôi gia cầm tại Lạng Sơn từ năm 2015 đến nay
• 1.13.1.3. Diễn biến tình hình dịch cúm gia cầm từ năm 2015 đến nay
• 1.13.1.4. Một số đặc điểm dịch tễ học của bệnh cúm gia cầm từ năm 2011 đến nay
• 1.13.1.5. Tỷ lệ mắc bệnh cúm gia cầm theo mùa
• 1.13.1.6. Tỷ lệ bệnh cúm gia cầm theo loại gia cầm
• 1.13.2. Giám sát sự lưu hành vi rút cúm A/H5N1 trên gia cầm
• 1.13.3. Giám sát sự lưu hành vi rút cúm A/H5N1 và A/H5N6 tại các chợ trên địa bàn tỉnh
• 1.13.3.1. Tỷ lệ nhiễm vi rút cúm type A trong các mẫu bệnh phẩm năm 2017
• 1.13.3.2. Tỷ lệ nhiễm vi rút cúm type A trong các mẫu bệnh phẩm năm 2018
• 1.13.3.3. Tỷ lệ nhiễm virus cúm subtype H5 trong các mẫu bệnh phẩm
• 1.13.3.4. Tỷ lệ nhiễm vi rút cúm subtype N6 trong các mẫu bệnh phẩm
• 2. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Giám Sát Cúm A H5N1 H5N6 Lạng Sơn 2017 2018

Nghiên cứu giám sát cúm A/H5N1 Lạng Sơn và giám sát cúm A/H5N6 Lạng Sơn giai đoạn 2017-2018 là vô cùng cấp thiết. Bệnh cúm gia cầm, đặc biệt là chủng độc lực cao (HPAI), đã gây ra thiệt hại to lớn cho ngành chăn nuôi toàn cầu. Tại Việt Nam, dịch cúm gia cầm bùng phát năm 2003 đã gây ra hậu quả nghiêm trọng, với hàng triệu gia cầm bị tiêu hủy. Nguy hiểm hơn, virus cúm có khả năng lây lan sang người, gây ra những ca bệnh nghiêm trọng và tử vong. Nghiên cứu này tập trung vào việc theo dõi sự lưu hành của virus cúm A/H5N1 và A/H5N6 tại các chợ buôn bán gia cầm sống ở Lạng Sơn, một tỉnh biên giới có nguy cơ cao về dịch bệnh. Mục tiêu là phát hiện sớm các chủng virus, đánh giá nguy cơ lây nhiễm và đề xuất các biện pháp phòng chống dịch hiệu quả. Theo báo cáo, Lạng Sơn có đường biên giới dài với Trung Quốc, nơi dịch cúm gia cầm thường xuyên xảy ra, làm tăng nguy cơ xâm nhập mầm bệnh.

1.1. Tầm Quan Trọng của Giám Sát Dịch Tễ Cúm Gia Cầm

Việc giám sát dịch tễ cúm A/H5N1 Lạng Sơn và giám sát dịch tễ cúm A/H5N6 Lạng Sơn đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh. Giám sát giúp phát hiện sớm các ổ dịch, xác định chủng virus gây bệnh, và đánh giá nguy cơ lây lan. Thông tin từ giám sát dịch tễ là cơ sở để xây dựng các biện pháp phòng chống dịch phù hợp và hiệu quả. Theo nghiên cứu, việc giám sát thường xuyên tại các chợ buôn bán gia cầm sống là đặc biệt quan trọng, vì đây là nơi tập trung nhiều nguồn gia cầm khác nhau và có nguy cơ lây nhiễm cao.

1.2. Mục Tiêu và Phạm Vi Nghiên Cứu Giám Sát Cúm Lạng Sơn

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định sự lưu hành của virus cúm A/H5N1 và A/H5N6 tại các chợ buôn bán gia cầm sống ở Lạng Sơn trong giai đoạn 2017-2018. Mục tiêu chính là đánh giá tình hình cúm A/H5N1 Lạng Sơn 2017-2018 và tình hình cúm A/H5N6 Lạng Sơn 2017-2018, từ đó đưa ra các khuyến nghị về phòng chống dịch bệnh. Nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố dịch tễ học liên quan đến sự lây lan của virus cúm, như mùa vụ, loại gia cầm, và điều kiện vệ sinh tại chợ.

II. Thách Thức Phòng Chống Cúm A H5N1 H5N6 Tại Lạng Sơn

Công tác phòng chống cúm A/H5N1 và cúm A/H5N6 tại Lạng Sơn đối mặt với nhiều thách thức. Lạng Sơn là tỉnh biên giới, có lưu lượng giao thương lớn với Trung Quốc, làm tăng nguy cơ xâm nhập mầm bệnh. Thói quen mua bán gia cầm sống tại chợ của người dân cũng tạo điều kiện cho virus lây lan. Bên cạnh đó, nhận thức về phòng bệnh của người dân còn hạn chế, dẫn đến việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa chưa triệt để. Theo báo cáo của Sở Y tế Lạng Sơn, việc kiểm soát vận chuyển gia cầm qua biên giới còn gặp nhiều khó khăn, tạo kẽ hở cho việc lây lan dịch bệnh.

2.1. Nguy Cơ Lây Nhiễm Cúm Gia Cầm Từ Gia Cầm Nhập Lậu

Việc nhập lậu gia cầm không rõ nguồn gốc, không được kiểm dịch là một trong những nguy cơ lớn nhất gây ra dịch cúm gia cầm. Gia cầm nhập lậu có thể mang virus cúm A/H5N1 hoặc A/H5N6, và lây lan cho đàn gia cầm địa phương. Việc kiểm soát gia cầm nhập lậu đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng, như biên phòng, hải quan, và thú y. Theo thống kê, số lượng gia cầm nhập lậu bị phát hiện chỉ là một phần nhỏ so với thực tế, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

2.2. Hạn Chế Trong Phòng Bệnh Cúm A H5N1 H5N6 Tại Chợ Gia Cầm

Các chợ buôn bán gia cầm sống thường có điều kiện vệ sinh kém, không được tiêu độc khử trùng thường xuyên, tạo điều kiện cho virus cúm tồn tại và lây lan. Việc quản lý và kiểm soát dịch bệnh tại các chợ này còn nhiều hạn chế, do thiếu nhân lực và trang thiết bị. Người buôn bán và người mua thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với gia cầm, làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Cần có các biện pháp cải thiện vệ sinh và tăng cường kiểm soát dịch bệnh tại các chợ gia cầm để giảm thiểu nguy cơ lây lan virus cúm.

III. Phương Pháp Giám Sát Virus Cúm A H5N1 H5N6 Tại Lạng Sơn

Nghiên cứu sử dụng phương pháp giám sát virus cúm A/H5N1 và giám sát virus cúm A/H5N6 chủ động tại các chợ buôn bán gia cầm sống ở Lạng Sơn. Mẫu bệnh phẩm được thu thập từ gia cầm và môi trường xung quanh, sau đó được xét nghiệm bằng kỹ thuật Realtime-PCR để xác định sự hiện diện của virus cúm. Phương pháp này cho phép phát hiện nhanh chóng và chính xác các chủng virus cúm, giúp cảnh báo sớm dịch bệnh. Ngoài ra, nghiên cứu cũng thu thập thông tin về tình hình chăn nuôi và dịch tễ học của bệnh cúm gia cầm từ Chi cục Thú y Lạng Sơn.

3.1. Kỹ Thuật Realtime PCR Trong Chẩn Đoán Cúm A H5N1 H5N6

Kỹ thuật Realtime-PCR là một phương pháp chẩn đoán phân tử hiện đại, cho phép phát hiện và định lượng virus cúm A/H5N1 và A/H5N6 một cách nhanh chóng và chính xác. Kỹ thuật này có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp phát hiện cả những trường hợp nhiễm virus ở giai đoạn sớm. Realtime-PCR được sử dụng rộng rãi trong các phòng thí nghiệm thú y để chẩn đoán bệnh cúm gia cầm và giám sát dịch bệnh.

3.2. Thu Thập và Xử Lý Mẫu Bệnh Phẩm Giám Sát Cúm Gia Cầm

Việc thu thập và xử lý mẫu bệnh phẩm đúng quy trình là rất quan trọng để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác. Mẫu bệnh phẩm thường được thu thập từ dịch ngoáy họng, dịch cloaca của gia cầm, hoặc từ các mẫu môi trường như phân, nước uống. Mẫu bệnh phẩm cần được bảo quản và vận chuyển đúng cách để tránh làm giảm chất lượng virus. Các mẫu bệnh phẩm sau đó được xử lý và phân tích bằng kỹ thuật Realtime-PCR.

IV. Kết Quả Giám Sát Cúm A H5N1 H5N6 Tại Chợ Lạng Sơn 2017 2018

Kết quả giám sát cúm A/H5N1 Lạng Sơn và giám sát cúm A/H5N6 Lạng Sơn tại các chợ cho thấy tỷ lệ nhiễm virus cúm type A khá cao. Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm virus cúm subtype H5 và N6 thấp hơn. Đáng chú ý, virus cúm A/H5N6 được phát hiện lưu hành tại một số chợ trong năm 2018, trong khi không phát hiện trường hợp nào nhiễm virus cúm A/H5N1. Kết quả này cho thấy nguy cơ lây nhiễm virus cúm gia cầm vẫn còn tồn tại, và cần tiếp tục tăng cường công tác giám sát và phòng chống dịch bệnh. Theo báo cáo, tỷ lệ nhiễm cúm A cao nhất ở vịt, sau đó đến gà và môi trường.

4.1. Tỷ Lệ Nhiễm Virus Cúm Type A Tại Các Chợ Năm 2017

Năm 2017, tỷ lệ nhiễm virus cúm type A trong các mẫu bệnh phẩm thu thập tại các chợ ở Lạng Sơn là khá cao. Kết quả xét nghiệm cho thấy virus cúm type A có mặt ở hầu hết các chợ được giám sát, và trên nhiều loại gia cầm khác nhau. Tỷ lệ nhiễm virus cúm type A cao nhất được ghi nhận ở vịt, sau đó đến gà và môi trường. Điều này cho thấy nguy cơ lây nhiễm virus cúm type A là khá phổ biến tại các chợ gia cầm.

4.2. Phát Hiện Virus Cúm A H5N6 Tại Một Số Chợ Năm 2018

Năm 2018, virus cúm A/H5N6 được phát hiện lưu hành tại một số chợ ở Lạng Sơn. Kết quả xét nghiệm cho thấy có 4/6 chợ được giám sát có sự hiện diện của virus cúm A/H5N6. Điều này cho thấy virus cúm A/H5N6 vẫn còn tồn tại và có khả năng lây lan trong cộng đồng gia cầm. Việc phát hiện virus cúm A/H5N6 đòi hỏi cần có các biện pháp phòng chống dịch bệnh kịp thời và hiệu quả.

V. Phân Tích Dịch Tễ Học Cúm A H5N1 H5N6 Tại Lạng Sơn

Phân tích dịch tễ học cúm A/H5N1 Lạng Sơn và dịch tễ học cúm A/H5N6 Lạng Sơn cho thấy có sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh theo mùa và theo loại gia cầm. Tỷ lệ mắc bệnh cúm thường cao hơn vào các tháng mùa đông và mùa xuân, khi thời tiết lạnh và ẩm ướt tạo điều kiện cho virus phát triển. Vịt thường có tỷ lệ nhiễm virus cúm cao hơn so với gà, có thể do vịt có khả năng mang virus mà không biểu hiện triệu chứng bệnh. Các yếu tố khác như mật độ chăn nuôi, điều kiện vệ sinh, và biện pháp phòng bệnh cũng ảnh hưởng đến sự lây lan của virus cúm.

5.1. Tỷ Lệ Mắc Bệnh Cúm Gia Cầm Theo Mùa Vụ

Tỷ lệ mắc bệnh cúm gia cầm thường có xu hướng tăng cao vào các tháng mùa đông và mùa xuân. Thời tiết lạnh và ẩm ướt tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm tồn tại và lây lan. Ngoài ra, vào mùa đông, sức đề kháng của gia cầm thường giảm sút, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Việc phòng chống dịch bệnh cần được tăng cường vào các tháng mùa đông và mùa xuân để giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch.

5.2. So Sánh Tỷ Lệ Mắc Bệnh Giữa Các Loại Gia Cầm

Có sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh cúm giữa các loại gia cầm khác nhau. Vịt thường có tỷ lệ nhiễm virus cúm cao hơn so với gà. Điều này có thể do vịt có khả năng mang virus mà không biểu hiện triệu chứng bệnh, và có thể lây lan virus cho các loại gia cầm khác. Việc giám sát và kiểm soát dịch bệnh cần tập trung vào các loại gia cầm có nguy cơ cao, như vịt, để ngăn chặn sự lây lan của virus cúm.

VI. Đề Xuất Giải Pháp Phòng Chống Cúm A H5N1 H5N6 Tại Lạng Sơn

Để phòng chống cúm A/H5N1 và cúm A/H5N6 hiệu quả tại Lạng Sơn, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Tăng cường công tác giám sát dịch bệnh, đặc biệt tại các chợ buôn bán gia cầm sống và khu vực biên giới. Nâng cao nhận thức về phòng bệnh cho người dân và người chăn nuôi. Kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển gia cầm, ngăn chặn gia cầm nhập lậu. Cải thiện điều kiện vệ sinh tại các chợ gia cầm. Tiêm phòng vaccine cho gia cầm để tăng cường khả năng miễn dịch. Phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành chức năng để triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh.

6.1. Tăng Cường Giám Sát Dịch Bệnh và Kiểm Soát Vận Chuyển

Việc tăng cường giám sát dịch bệnh là rất quan trọng để phát hiện sớm các ổ dịch và ngăn chặn sự lây lan của virus cúm. Cần tăng cường giám sát tại các chợ buôn bán gia cầm sống, khu vực biên giới, và các trang trại chăn nuôi. Đồng thời, cần kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển gia cầm, ngăn chặn gia cầm nhập lậu, và đảm bảo gia cầm được kiểm dịch trước khi đưa vào thị trường.

6.2. Nâng Cao Nhận Thức và Cải Thiện Vệ Sinh Phòng Bệnh

Nâng cao nhận thức về phòng bệnh cho người dân và người chăn nuôi là một yếu tố quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm virus cúm. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về các biện pháp phòng bệnh, như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với gia cầm, và vệ sinh chuồng trại. Đồng thời, cần cải thiện điều kiện vệ sinh tại các chợ gia cầm, đảm bảo tiêu độc khử trùng thường xuyên, và xử lý chất thải đúng cách.