I. Cơ sở lý luận về giám sát của Hội đồng nhân dân
Chương này tập trung vào việc phân tích vị trí pháp lý của Hội đồng nhân dân (HĐND) trong hệ thống chính trị Việt Nam. HĐND được xác định là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí và quyền làm chủ của nhân dân. Theo Điều 113 Hiến pháp năm 2013, HĐND có trách nhiệm quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương và giám sát việc tuân theo pháp luật. Giám sát là một trong ba chức năng chính của HĐND, bên cạnh việc quyết định và bảo đảm thực hiện các quy định của cơ quan nhà nước cấp trên. Chức năng này không chỉ giúp HĐND thực hiện vai trò đại diện cho nhân dân mà còn đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý nhà nước. Việc giám sát của HĐND còn giúp phát hiện kịp thời những bất cập trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, từ đó đề xuất các biện pháp khắc phục. Điều này thể hiện rõ vai trò của HĐND trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
1.1. Khái niệm và đối tượng giám sát của Hội đồng nhân dân huyện
Khái niệm giám sát được hiểu là việc theo dõi, kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước. Đối tượng giám sát của HĐND huyện bao gồm các cơ quan hành chính nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức khác có liên quan đến hoạt động của chính quyền địa phương. Mục đích của việc giám sát là nhằm bảo đảm các hoạt động của các cơ quan này tuân thủ đúng quy định của pháp luật, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. HĐND huyện có thể thực hiện giám sát thông qua nhiều hình thức như chất vấn, xem xét báo cáo, và lấy phiếu tín nhiệm. Những hình thức này không chỉ giúp HĐND thực hiện chức năng giám sát mà còn tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào quá trình quản lý nhà nước, thể hiện quyền làm chủ của mình.
II. Thực trạng giám sát của Hội đồng nhân dân huyện Hoài Đức
Chương này phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Hoài Đức có ảnh hưởng lớn đến hoạt động giám sát. HĐND huyện đã thực hiện nhiều hình thức giám sát khác nhau, từ việc xem xét các báo cáo trình tại kỳ họp đến việc chất vấn và trả lời chất vấn. Tuy nhiên, hoạt động giám sát vẫn còn gặp nhiều khó khăn, như việc triển khai Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 chưa hiệu quả. Năng lực giám sát của HĐND còn hạn chế, dẫn đến việc giám sát đôi khi mang tính hình thức. Đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát cần được thực hiện một cách nghiêm túc để xác định những kết quả đạt được cũng như những hạn chế cần khắc phục.
2.1. Tình hình giám sát của Hội đồng nhân dân huyện Hoài Đức
Tình hình giám sát của HĐND huyện Hoài Đức cho thấy sự nỗ lực trong việc thực hiện chức năng giám sát. HĐND đã tổ chức nhiều kỳ họp để xem xét các báo cáo từ UBND và các cơ quan liên quan. Tuy nhiên, việc chất vấn và trả lời chất vấn vẫn chưa phát huy hết hiệu quả. Một số quyết định của UBND còn có dấu hiệu trái với quy định của pháp luật, nhưng việc HĐND can thiệp và yêu cầu giải trình chưa thực sự mạnh mẽ. Điều này cho thấy cần có sự cải cách trong phương thức giám sát để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND, từ đó đảm bảo quyền lợi của nhân dân và phát triển bền vững cho huyện Hoài Đức.
III. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân huyện
Chương này đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND huyện Hoài Đức. Đầu tiên, cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho các đại biểu HĐND về kỹ năng giám sát và quản lý nhà nước. Thứ hai, cần cải tiến phương thức giám sát, từ việc chỉ dựa vào báo cáo đến việc thực hiện giám sát trực tiếp tại cơ sở. Thứ ba, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa HĐND với các cơ quan thanh tra, kiểm tra để đảm bảo tính hiệu quả trong hoạt động giám sát. Cuối cùng, việc công khai kết quả giám sát và các kiến nghị của HĐND sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, từ đó nâng cao niềm tin của nhân dân vào hoạt động của chính quyền địa phương.
3.1. Các giải pháp cụ thể
Các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND huyện Hoài Đức bao gồm việc xây dựng kế hoạch giám sát hàng năm rõ ràng, cụ thể. HĐND cần xác định các vấn đề trọng tâm cần giám sát, từ đó phân công nhiệm vụ cho các đại biểu. Bên cạnh đó, việc tổ chức các buổi tiếp xúc cử tri để lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của nhân dân cũng rất quan trọng. HĐND cần tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào quá trình giám sát, từ đó phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Cuối cùng, việc đánh giá định kỳ hoạt động giám sát sẽ giúp HĐND nhận diện được những điểm mạnh và điểm yếu trong hoạt động của mình, từ đó có những điều chỉnh kịp thời.
