Tổng quan nghiên cứu

Giảm nghèo bền vững là một trong những chính sách xã hội trọng yếu được Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm từ thời kỳ đổi mới đến nay. Theo báo cáo của ngành, trong giai đoạn 2016-2018, quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh đã có hơn 1.100 hộ vượt chuẩn nghèo và 1.164 hộ vượt chuẩn cận nghèo, thể hiện sự chuyển biến tích cực trong công tác giảm nghèo. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khó khăn như mức thu nhập của hộ thoát nghèo còn sát chuẩn, đời sống người nghèo vẫn khó khăn và công tác quản lý nhà nước (QLNN) về giảm nghèo bền vững tại địa phương chưa thật sự hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng QLNN về giảm nghèo bền vững tại quận Tân Phú, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2016 đến nay, tại địa bàn quận Tân Phú, một quận mới thành lập với dân số khoảng 442.000 người năm 2013 và hơn 128.000 hộ dân hiện nay. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoạch định chính sách, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người nghèo, giảm thiểu chênh lệch giàu nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển xã hội, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong việc hoạch định, tổ chức và giám sát các chính sách giảm nghèo nhằm đảm bảo hiệu quả và bền vững.
  • Lý thuyết giảm nghèo đa chiều: Định nghĩa nghèo không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các khía cạnh phi tiền tệ như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và tiếp cận thông tin.
  • Mô hình quản lý công: Tập trung vào tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ công chức và huy động nguồn lực trong thực hiện chính sách công.

Các khái niệm chính bao gồm: nghèo đa chiều, chuẩn nghèo đa chiều, quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững, và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và phân tích định lượng, định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm các văn bản pháp luật, báo cáo thống kê của Tổng cục Thống kê, Cục Thống kê TP.HCM, Chi cục Thống kê quận Tân Phú, các báo cáo thực hiện nhiệm vụ, tài liệu chuyên ngành và các nghiên cứu liên quan.
  • Phương pháp phân tích: Tổng hợp, thống kê số liệu hộ nghèo, hộ cận nghèo giai đoạn 2016-2018; so sánh kết quả thực hiện QLNN qua các năm; phân tích nguyên nhân và đánh giá hiệu quả các chính sách.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu toàn diện về hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn quận Tân Phú, với số liệu cập nhật từ các phường và tổ dân phố.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung vào giai đoạn 2016 đến nay, với các giải pháp đề xuất áp dụng đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Giảm tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo: Từ năm 2016 đến 2018, quận Tân Phú đã giảm được 1.100 hộ vượt chuẩn nghèo và 1.164 hộ vượt chuẩn cận nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 1,09% năm 2016 xuống còn 0,35% năm 2018, đạt và vượt kế hoạch đề ra.
  2. Nguồn lực đầu tư và hỗ trợ đa dạng: Quỹ Xóa đói giảm nghèo đã trợ vốn gần 14,2 tỷ đồng cho 572 hộ nghèo; Quỹ Quốc gia hỗ trợ việc làm phát vay hơn 57,5 tỷ đồng cho 1.763 lao động; chương trình cho vay học sinh, sinh viên hỗ trợ hơn 3 tỷ đồng cho 361 lượt học sinh.
  3. Nguyên nhân nghèo đa chiều: Thiếu vốn chiếm 70-90% nguyên nhân; đông con chiếm 50-60%; thiếu kinh nghiệm làm ăn 40-50%; rủi ro ốm đau 10-15%; các nguyên nhân khác như neo đơn, lười lao động, tệ nạn xã hội chiếm tỷ lệ thấp hơn.
  4. Hạn chế trong quản lý và phát triển kinh tế: Mặc dù kinh tế quận tăng trưởng 14,53% trong lĩnh vực công nghiệp - xây dựng và 25,43% trong thương mại - dịch vụ năm 2018, nhưng vẫn tồn tại các vấn đề như dân nhập cư chiếm gần 45%, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, và một số hộ thoát nghèo nhưng thu nhập chưa ổn định, dễ tái nghèo.

Thảo luận kết quả

Kết quả giảm nghèo tại quận Tân Phú phản ánh sự nỗ lực của chính quyền địa phương trong việc triển khai các chính sách đa chiều, phù hợp với đặc điểm dân cư và kinh tế xã hội. Việc áp dụng chuẩn nghèo đa chiều giúp nhận diện chính xác hơn các hộ nghèo và cận nghèo, từ đó phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn. So với một số quận như Quận 6, Phú Nhuận và huyện Nhà Bè, quận Tân Phú đã đạt được nhiều thành tựu nhưng vẫn cần cải thiện về năng lực quản lý và phối hợp liên ngành.

Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, nguồn vốn hỗ trợ và phân tích nguyên nhân nghèo sẽ minh họa rõ nét hơn về tiến trình và hiệu quả công tác giảm nghèo. Hạn chế về cơ sở hạ tầng và dân nhập cư đông đúc là những thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và cộng đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước: Tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ công chức làm công tác giảm nghèo, đảm bảo đủ chuyên môn và trách nhiệm. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND quận, Phòng LĐ-TB&XH.
  2. Đẩy mạnh công tác điều tra, rà soát và đánh giá thực trạng hộ nghèo: Thường xuyên cập nhật dữ liệu để xác định chính xác đối tượng và nguyên nhân nghèo, từ đó xây dựng chính sách phù hợp. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Ban Giảm nghèo quận, các phường.
  3. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính: Tăng cường xã hội hóa, phối hợp với doanh nghiệp và các tổ chức phi chính phủ để mở rộng nguồn vốn hỗ trợ giảm nghèo. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: UBND quận, các tổ chức xã hội.
  4. Tăng cường công tác tuyên truyền và vận động người nghèo tự lực vươn lên: Phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội để nâng cao nhận thức, giảm tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Thời gian: liên tục. Chủ thể: MTTQ, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên.
  5. Phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ xã hội cơ bản: Đầu tư nâng cấp giao thông, y tế, giáo dục, nhà ở nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người nghèo tiếp cận các dịch vụ thiết yếu. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: UBND quận, Sở Xây dựng, Sở Y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Nhận diện rõ hơn về cơ sở lý luận và thực tiễn trong công tác QLNN giảm nghèo bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý.
  2. Nhà hoạch định chính sách: Sử dụng các số liệu và phân tích để xây dựng chính sách giảm nghèo phù hợp với đặc điểm địa phương.
  3. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp xã hội: Tham khảo các giải pháp huy động nguồn lực và phối hợp thực hiện các chương trình giảm nghèo.
  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý công và phát triển xã hội: Là tài liệu tham khảo bổ ích về phương pháp nghiên cứu và ứng dụng lý thuyết quản lý nhà nước trong lĩnh vực giảm nghèo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn nghèo đa chiều là gì?
    Chuẩn nghèo đa chiều là cách đo lường nghèo không chỉ dựa trên thu nhập mà còn bao gồm các khía cạnh như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và tiếp cận thông tin. Ví dụ, một hộ được coi là nghèo nếu thiếu hụt từ 3 trong 10 chỉ số phúc lợi cơ bản.

  2. Tại sao cần quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững?
    QLNN giúp định hướng, tổ chức và giám sát các chính sách giảm nghèo, đảm bảo nguồn lực được sử dụng hiệu quả và kết quả giảm nghèo được duy trì lâu dài, tránh tái nghèo.

  3. Nguyên nhân chính gây nghèo tại quận Tân Phú là gì?
    Theo khảo sát, thiếu vốn chiếm 70-90%, đông con 50-60%, thiếu kinh nghiệm làm ăn 40-50%, và rủi ro ốm đau 10-15% là những nguyên nhân chủ yếu.

  4. Các giải pháp nào đã được áp dụng để giảm nghèo tại quận Tân Phú?
    Quận đã triển khai hỗ trợ vốn vay, đào tạo nghề, cấp thẻ bảo hiểm y tế, miễn giảm học phí, cấp học bổng và nâng cấp cơ sở hạ tầng, đồng thời vận động người nghèo tự lực vươn lên.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo?
    Cần kiện toàn bộ máy quản lý, tăng cường đào tạo cán bộ, cập nhật dữ liệu chính xác, huy động nguồn lực đa dạng, và đẩy mạnh tuyên truyền vận động người nghèo.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng QLNN về giảm nghèo bền vững tại quận Tân Phú, TP.HCM, với số liệu cụ thể giai đoạn 2016-2018.
  • Quận đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giảm tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo, đồng thời triển khai đa dạng các chính sách hỗ trợ.
  • Vẫn còn tồn tại những hạn chế về năng lực quản lý, cơ sở hạ tầng và đặc điểm dân cư ảnh hưởng đến hiệu quả giảm nghèo.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm kiện toàn tổ chức, rà soát dữ liệu, huy động nguồn lực, tuyên truyền và phát triển hạ tầng.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, tổ chức xã hội và nhà nghiên cứu tiếp tục phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2025 và xa hơn.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng quận Tân Phú phát triển bền vững, giảm nghèo hiệu quả và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân!