Giải Quyết Khiếu Nại Hành Chính Tại Thành Phố Hồ Chí Minh

Khiếu nại theo gốc tiếng Latinh: "Complant" có nghĩa là sự phàn nàn, phản ứng, bất bình của người nào đó về vấn đề có liên quan đến lợi ích của mình. Theo Đại Từ điển tiếng Việt, khiếu nại là thắc mắc, đề nghị xem xét lại những kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm. Như vậy, khiếu nại theo nghĩa chung nhất là việc cá nhân hay tổ chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm sửa chữa một việc làm mà họ cho là không đúng, đã, đang hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng của họ. Quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi nhận trong Hiến pháp, một quyền có tính chất chính trị và pháp lý của công dân, là một hình thức biểu hiện của dân chủ xã hội chủ nghĩa, liên quan chặt chẽ và chiếm vai trò quan trọng trong hệ thống các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Việc thực hiện quyền khiếu nại sẽ là cơ sở để thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác của công dân. Chính vì vậy trên cơ sở Hiến pháp, đã có nhiều văn bản pháp luật của Nhà nước ta quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, đặc biệt là Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 (được sửa đổi, bổ sung hai lần vào năm 2004 và 2005), Luật Khiếu nại năm 2011. Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 thì khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ.

Tuy nhiên trên địa bàn Thành phố những năm gần đây các đơn thư khiếu nại hành chính ngày càng có xu hướng gia tăng và phức tạp, đặc biệt là các đơn thư vượt cấp Thành phố, đơn thư phức tạp, tồn đọng kéo dài. Khi Luật khiếu nại năm 2011 có hiệu lực, công tác giải quyết khiếu nại đã có những chuyển biến đáng kể. Mặc dù các cấp chính quyền Thành phố và Thanh tra nhà nước Thành phố đã có nhiều cố gắng trong công tác này, song vì công tác giải quyết khiếu nại là vấn đề nhạy cảm và liên quan đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và hoạt động quản lý nhà nước nên việc giải quyết khiếu nại vẫn chưa thực sự hiệu quả, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.

Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng trên là do pháp luật về khiếu nại và thực hiện pháp luật về khiếu nại còn một số hạn chế, nhiều quy định còn thiếu tính cụ thể. Việc giải quyết phải tuân theo các quy định của pháp luật, tôn trọng sự thật khách quan, bảo đảm tính công khai, công bằng, đề cao trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo. Nhưng trên thực tế vẫn còn phổ biến tình trạng đùn đẩy, không thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, gây mất an ninh chính trị và làm thiệt hại không nhỏ đến lợi ích kinh tế của cá nhân, tổ chức người khiếu nại, tố cáo cũng như của địa phương.

Nhằm hoàn thiện hơn nữa pháp luật về khiếu nại và thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính; Luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn để xác định kết quả đạt được của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động của Thanh tra nhà nước tỉnh, Thành phố trực thuộc trung ương (gọi tắt là Thanh tra tỉnh) trong hoạt động thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính, góp phần vào việc đảm bảo quyền công dân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, ổn định trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế của địa phương hiện nay.

Đề tài phải làm bật lên được tính thời sự và cần thiết của nó, thực sự là một đề tài có tính ứng dụng vào thực tiễn, có thể trở thành công cụ cho học tập, nghiên cứu về sau… Để đạt được mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau: Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về khiếu nại hành chính và pháp luật khiếu nại hành chính, những yêu cầu đặt ra của việc nâng cao chất lượng hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính và thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính.

Thanh tra nhà nước Thành phố Hồ Chí Minh với vai trò là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố có chức năng tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân Thành phố quản lý nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật.

Thanh tra nhà nước Thành phố Hồ Chí Minh chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công tác của Ủy ban nhân dân Thành phố mà trực tiếp là Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố; đồng thời chịu sự chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về tổ chức, nghiệp vụ của Thanh tra Chính phủ.

Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng trên là do pháp luật về khiếu nại và thực hiện pháp luật về khiếu nại còn một số hạn chế, nhiều quy định còn thiếu tính cụ thể. Việc giải quyết phải tuân theo các quy định của pháp luật, tôn trọng sự thật khách quan, bảo đảm tính công khai, công bằng, đề cao trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo.

Nhưng trên thực tế vẫn còn phổ biến tình trạng đùn đẩy, không thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, gây mất an ninh chính trị và làm thiệt hại không nhỏ đến lợi ích kinh tế của cá nhân, tổ chức người khiếu nại, tố cáo cũng như của địa phương.

Nhằm hoàn thiện hơn nữa pháp luật về khiếu nại và thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính; Luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn để xác định kết quả đạt được của các cơ quan thanh tra nhà nước trong việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động của Thanh tra nhà nước tỉnh, Thành phố trực thuộc trung ương (gọi tắt là Thanh tra tỉnh) trong hoạt động thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính, góp phần vào việc đảm bảo quyền công dân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, ổn định trật tự an toàn xã hội và phát triển kinh tế của địa phương hiện nay.

Đề tài phải làm bật lên được tính thời sự và cần thiết của nó, thực sự là một đề tài có tính ứng dụng vào thực tiễn, có thể trở thành công cụ cho học tập, nghiên cứu về sau… Để đạt được mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau: Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về khiếu nại hành chính và pháp luật khiếu nại hành chính, những yêu cầu đặt ra của việc nâng cao chất lượng hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính và thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính.