I. Giới thiệu và bối cảnh
Biến đổi khí hậu và nước biển dâng là những thách thức lớn đối với tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là hệ thống đê biển. Tỉnh này có 250km bờ biển và 160km đê biển, chịu ảnh hưởng nặng nề từ bão và áp thấp nhiệt đới. Biến đổi khí hậu tại Quảng Ninh đã làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, gây thiệt hại lớn về kinh tế và đời sống người dân. Nghiên cứu này nhằm đề xuất các giải pháp ứng phó hiệu quả để bảo vệ hệ thống đê biển trước những tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
1.1. Tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng
Biến đổi khí hậu đã làm thay đổi đáng kể khí hậu tại Quảng Ninh, với nhiệt độ tăng và lượng mưa biến động mạnh. Nước biển dâng đe dọa trực tiếp đến các khu vực ven biển, làm tăng nguy cơ ngập lụt và xói mòn bờ biển. Các kịch bản dự báo cho thấy, nếu mực nước biển dâng 1m, nhiều khu vực của tỉnh sẽ bị ngập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu và triển khai các biện pháp bảo vệ đê biển.
II. Thực trạng hệ thống đê biển Quảng Ninh
Hệ thống đê biển Quảng Ninh hiện nay gồm 30 tuyến đê, chủ yếu là đê cấp IV do địa phương quản lý. Mặc dù đã được đầu tư tu bổ hàng năm, hệ thống đê vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Các tuyến đê thường xuyên bị hư hỏng do tác động của bão, sóng lớn và xói mòn. Đặc biệt, các khu vực như Móng Cái, Hải Hà, và Hạ Long chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Nghiên cứu này đánh giá hiện trạng và chỉ ra những hạn chế cần khắc phục để nâng cao hiệu quả bảo vệ.
2.1. Hiện trạng cơ sở hạ tầng đê biển
Các tuyến đê tại Quảng Ninh được phân bố rộng khắp, từ Móng Cái đến Cô Tô. Tuy nhiên, nhiều tuyến đê có cấu trúc yếu, thiếu các biện pháp gia cố hiện đại. Các vấn đề như lát đá không đúng kỹ thuật, vải lọc bị hư hỏng, và thiếu hệ thống thoát nước hiệu quả đã làm giảm khả năng chống chịu của đê. Điều này đòi hỏi các giải pháp công trình và phi công trình để cải thiện chất lượng và độ bền của hệ thống đê.
III. Giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng
Nghiên cứu đề xuất các giải pháp ứng phó bao gồm cả công trình và phi công trình. Các giải pháp công trình tập trung vào việc nâng cấp cấu trúc đê, sử dụng vật liệu bền vững và thiết kế phù hợp với điều kiện địa hình. Các giải pháp phi công trình bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng, quản lý rủi ro thiên tai, và trồng rừng ngập mặn để giảm thiểu tác động của sóng và xói mòn. Các giải pháp này không chỉ bảo vệ đê biển mà còn góp phần bảo vệ môi trường biển và phát triển bền vững.
3.1. Giải pháp công trình
Các giải pháp công trình bao gồm việc sử dụng các cấu kiện bê tông lắp ghép, gia cố mái đê bằng đá hộc, và xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả. Các công nghệ tiên tiến như thảm bê tông liên kết bằng dây cáp và ống địa kỹ thuật cũng được đề xuất để tăng cường độ bền và khả năng chống chịu của đê. Các giải pháp này được thiết kế dựa trên kinh nghiệm quốc tế và điều kiện địa phương của Quảng Ninh.
3.2. Giải pháp phi công trình
Các giải pháp phi công trình tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu và phòng chống lụt bão. Chương trình giáo dục và đào tạo được đề xuất để trang bị kiến thức và kỹ năng cho người dân. Ngoài ra, việc trồng rừng ngập mặn được coi là một giải pháp hiệu quả để giảm thiểu tác động của sóng và bảo vệ bờ biển. Các giải pháp này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, cộng đồng và các tổ chức liên quan.
IV. Kết luận và kiến nghị
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng đòi hỏi sự kết hợp đồng bộ giữa các giải pháp công trình và phi công trình. Các giải pháp đề xuất không chỉ giúp bảo vệ hệ thống đê biển Quảng Ninh mà còn góp phần phát triển bền vững và bảo vệ môi trường biển. Để đạt được hiệu quả cao, cần có sự đầu tư mạnh mẽ từ chính quyền và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Nghiên cứu cũng đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để hoàn thiện các giải pháp và ứng dụng vào thực tiễn.
