Tổng quan nghiên cứu

Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng là một đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, đã thực hiện tự chủ tài chính trong hơn mười năm qua. Theo số liệu từ năm 2016 đến 2018, trường duy trì tuyển sinh ổn định với khoảng 800 học sinh, sinh viên (HSSV) mỗi năm, trong đó trình độ trung cấp chiếm khoảng 64% và cao đẳng chiếm 36%. Tuy nhiên, mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên của trường còn thấp, chỉ dao động từ 53,47% đến 63,32% trong giai đoạn này, chưa đạt được hiệu quả tự chủ tài chính mong muốn.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng tự chủ tài chính tại Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng, đánh giá kết quả huy động và sử dụng nguồn tài chính, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao mức độ tự chủ tài chính trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018, tại địa bàn tỉnh Sóc Trăng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh phải tiến tới tự chủ tài chính hoàn toàn theo quy định của Chính phủ. Việc nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính sẽ giúp trường chủ động hơn trong việc huy động nguồn thu, sử dụng tài chính tiết kiệm và hiệu quả, đồng thời đảm bảo duy trì và phát triển hoạt động đào tạo nghề, góp phần cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cho thị trường lao động địa phương và khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về đơn vị sự nghiệp công lập và tự chủ tài chính. Đơn vị sự nghiệp công lập được định nghĩa là tổ chức do Nhà nước thành lập nhằm cung cấp dịch vụ xã hội công cộng, hoạt động phi lợi nhuận và chịu sự chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước.

Tự chủ tài chính được hiểu là quyền chủ động điều hành và quyết định các hoạt động tài chính trong khuôn khổ pháp luật, đi kèm với trách nhiệm tự chịu trách nhiệm về hiệu quả hoạt động. Nội dung tự chủ tài chính bao gồm: nguồn tài chính (nguồn thu), sử dụng nguồn tài chính (các khoản chi), và phân phối kết quả tài chính.

Mức độ tự chủ tài chính được phân loại theo tỷ lệ phần trăm tự bảo đảm chi thường xuyên, từ tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (tỷ lệ trên 10% đến dưới 100%) đến tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư (tỷ lệ trên 100%). Các nguyên tắc thực hiện tự chủ tài chính bao gồm hoàn thành nhiệm vụ được giao, công khai, dân chủ, tự chịu trách nhiệm và bảo đảm lợi ích Nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích miêu tả dựa trên dữ liệu thứ cấp thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo tuyển sinh, và các tài liệu liên quan của Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng giai đoạn 2016-2018. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu tài chính và hoạt động của trường trong ba năm này, được chọn nhằm đánh giá thực trạng và xu hướng tự chủ tài chính.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách so sánh các chỉ số tài chính như tỷ trọng nguồn thu sự nghiệp, mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên, kết quả thu học phí và thu dịch vụ, cũng như cơ cấu chi thường xuyên và không thường xuyên. Kết quả phân tích được đối chiếu với các quy định pháp luật hiện hành như Nghị định số 43/2006/NĐ-CP và Nghị định số 16/2015/NĐ-CP của Chính phủ để đánh giá mức độ tuân thủ và hiệu quả thực hiện.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018, với mục tiêu đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025 nhằm nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính tại trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn tài chính còn phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước: Tỷ trọng nguồn thu từ ngân sách nhà nước chiếm từ 73,45% đến 76,10% tổng nguồn tài chính trong giai đoạn 2016-2018, trong khi thu từ hoạt động sự nghiệp chỉ chiếm khoảng 23,90% đến 26,55%. Điều này cho thấy mức độ tự chủ tài chính của trường còn hạn chế.

  2. Mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên không ổn định: Năm 2016, mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên đạt 53,47%, tăng lên 63,32% năm 2017 nhưng giảm xuống còn 55,64% năm 2018. Sự biến động này chủ yếu do thu sự nghiệp không ổn định, tăng 24,30% năm 2017 so với 2016 nhưng giảm 7,97% năm 2018 so với 2017.

  3. Thu học phí chiếm tỷ trọng lớn trong thu sự nghiệp nhưng chưa đạt mức tối ưu: Thu học phí tăng 45% từ 3.379 triệu đồng năm 2016 lên 4.900 triệu đồng năm 2017, nhưng giảm 4,56% xuống còn 4.677 triệu đồng năm 2018. Mức thu học phí chỉ đạt khoảng 41,53% đến 51% so với mức trần quy định của Chính phủ, phản ánh hạn chế trong việc tăng nguồn thu từ học phí.

  4. Thu dịch vụ giảm sút đáng kể: Thu từ hoạt động dịch vụ giảm hơn 26% từ năm 2016 đến 2018, chủ yếu do các quy định mới hạn chế đào tạo cấp chứng chỉ tin học và ngoại ngữ, khiến nguồn thu từ dịch vụ chủ yếu là cho thuê cơ sở vật chất.

  5. Chi thường xuyên tăng nhẹ, tập trung vào chi thanh toán cá nhân: Chi thường xuyên tăng gần 5% mỗi năm, chủ yếu do tăng chi thanh toán cá nhân (tăng bình quân 10% mỗi năm) theo điều chỉnh tiền lương cơ sở của Chính phủ. Chi nghiệp vụ chuyên môn và chi mua sắm, sửa chữa tài sản cố định có xu hướng biến động không đồng đều.

Thảo luận kết quả

Việc phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước cho thấy Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng chưa thực sự chủ động trong huy động nguồn thu sự nghiệp, làm hạn chế khả năng tự chủ tài chính. Sự biến động trong mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên phản ánh khó khăn trong việc duy trì nguồn thu ổn định, đặc biệt là thu học phí và thu dịch vụ.

So với các nghiên cứu trong nước về tự chủ tài chính tại các trường cao đẳng công lập, kết quả này tương đồng với những khó khăn chung như hạn chế về mức thu học phí do quy định pháp luật, cũng như sự cạnh tranh trong thu hút học sinh, sinh viên. Việc giảm thu dịch vụ cũng là thách thức lớn, đòi hỏi trường phải đa dạng hóa các hình thức đào tạo và dịch vụ để tăng nguồn thu.

Chi thường xuyên tăng chủ yếu do yếu tố khách quan là điều chỉnh lương cơ sở, trong khi chi cho hoạt động chuyên môn chưa được tối ưu, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn tài chính. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nguồn thu và biểu đồ so sánh mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên để minh họa rõ hơn xu hướng và biến động tài chính của trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường huy động nguồn thu sự nghiệp: Trường cần đa dạng hóa các hình thức đào tạo như đào tạo liên thông, đào tạo vừa học vừa làm, các lớp bồi dưỡng ngắn hạn để thu hút thêm học viên, từ đó tăng thu học phí và thu dịch vụ. Mục tiêu tăng tỷ trọng thu sự nghiệp lên trên 40% trong vòng 3 năm tới, do Ban Giám hiệu và các phòng chuyên môn chủ trì thực hiện.

  2. Xây dựng và áp dụng định mức kinh tế - kỹ thuật cho các nghề đào tạo: Đây là cơ sở để xác định chi phí đào tạo chính xác, từ đó đề xuất tăng mức thu học phí phù hợp với quy định pháp luật, đảm bảo tính khả thi và công bằng. Thời gian thực hiện trong năm học 2021-2022, phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.

  3. Tối ưu hóa sử dụng nguồn tài chính: Tăng cường quản lý chi tiêu, ưu tiên chi cho các hoạt động chuyên môn và đầu tư phát triển, đồng thời tiết kiệm chi phí không cần thiết. Mục tiêu giảm tỷ lệ chi không thường xuyên xuống dưới 35% trong 2 năm tới, do phòng Kế toán - Tài vụ phối hợp với Ban Giám hiệu giám sát.

  4. Phát huy hiệu quả khai thác tài sản, thiết bị: Tăng cường cho thuê cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ đào tạo và dịch vụ, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản hiện có. Mục tiêu tăng thu từ hoạt động dịch vụ ít nhất 10% mỗi năm, do phòng Hợp tác đào tạo và Nghiên cứu khoa học triển khai.

  5. Nâng cao năng lực quản lý tài chính: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý tài chính về kỹ năng lập kế hoạch, phân tích và kiểm soát tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nguồn lực tài chính. Thời gian thực hiện trong năm 2021, do Ban Giám hiệu phối hợp với các cơ quan đào tạo chuyên ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường cao đẳng công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao tự chủ tài chính, từ đó áp dụng vào quản lý tài chính trường mình.

  2. Cán bộ phòng Kế toán - Tài vụ các đơn vị sự nghiệp công lập: Nắm bắt các phương pháp phân tích, đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn tài chính và đề xuất giải pháp tiết kiệm, hiệu quả.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục nghề nghiệp: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực tiễn để xây dựng chính sách hỗ trợ tự chủ tài chính phù hợp với đặc thù các trường nghề.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo hữu ích về lý thuyết và thực tiễn tự chủ tài chính trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tự chủ tài chính là gì và tại sao quan trọng đối với các trường cao đẳng công lập?
    Tự chủ tài chính là quyền chủ động điều hành các hoạt động tài chính trong khuôn khổ pháp luật, giúp trường nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, giảm phụ thuộc ngân sách nhà nước và tăng tính chủ động trong phát triển.

  2. Mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên của Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng hiện nay ra sao?
    Trong giai đoạn 2016-2018, mức độ này dao động từ 53,47% đến 63,32%, chưa đạt mức tự chủ hoàn toàn, phản ánh sự phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước.

  3. Những khó khăn chính trong việc thực hiện tự chủ tài chính tại trường là gì?
    Khó khăn gồm nguồn thu sự nghiệp thấp và không ổn định, mức thu học phí hạn chế do quy định pháp luật, giảm thu dịch vụ do thay đổi chính sách đào tạo chứng chỉ, và chi phí tăng do điều chỉnh lương cơ sở.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để tăng thu học phí và thu dịch vụ?
    Đa dạng hóa hình thức đào tạo như liên thông, vừa học vừa làm, tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn hạn; xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật để đề xuất tăng học phí phù hợp; phát huy khai thác tài sản, thiết bị để tăng thu dịch vụ.

  5. Làm thế nào để tối ưu hóa sử dụng nguồn tài chính tại trường?
    Tăng cường quản lý chi tiêu, ưu tiên chi cho hoạt động chuyên môn, tiết kiệm chi phí không cần thiết, đồng thời nâng cao năng lực quản lý tài chính cho cán bộ liên quan.

Kết luận

  • Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng đã thực hiện tự chủ tài chính hơn 10 năm nhưng mức độ tự bảo đảm chi thường xuyên còn thấp và chưa ổn định.
  • Nguồn thu sự nghiệp chiếm tỷ trọng thấp, phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước, thu học phí và thu dịch vụ chưa phát huy hết tiềm năng.
  • Chi thường xuyên tăng chủ yếu do điều chỉnh lương cơ sở, trong khi chi cho hoạt động chuyên môn chưa được tối ưu.
  • Cần đa dạng hóa nguồn thu, xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật, tối ưu hóa chi tiêu và nâng cao năng lực quản lý tài chính để nâng cao hiệu quả tự chủ tài chính.
  • Các giải pháp đề xuất hướng tới mục tiêu tăng tỷ trọng thu sự nghiệp, ổn định nguồn thu và nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính trong giai đoạn 2020-2025.

Để tiếp tục phát triển, Trường Cao đẳng Nghề Sóc Trăng cần triển khai các giải pháp đề xuất một cách đồng bộ và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, đồng thời theo dõi, đánh giá thường xuyên kết quả thực hiện. Các nhà quản lý và cán bộ tài chính trong các đơn vị sự nghiệp công lập nên tham khảo nghiên cứu này để áp dụng phù hợp với thực tiễn đơn vị mình.