Thực Trạng và Giải Pháp Quản Lý Rừng Bền Vững Gắn Với Chính Sách Chi Trả Dịch Vụ Môi Trường Rừng Tại Huyện Mường Tè, Tỉnh Lai Châu

Theo Luật Lâm nghiệp năm 2017, rừng là một hệ sinh thái bao gồm các loài thực vật rừng, động vật rừng, nấm, vi sinh vật, đất rừng và các yếu tố môi trường khác. Quản lý rừng bền vững là phương thức quản trị rừng bảo đảm đạt được các mục tiêu bảo vệ và phát triển rừng, không làm suy giảm các giá trị và nâng cao giá trị rừng, cải thiện sinh kế, bảo vệ môi trường, góp phần giữ vững quốc phòng, an ninh. Quản lý tài nguyên rừng cần dựa trên các tiêu chuẩn, tiêu chí được xác lập chặt chẽ, toàn diện về kinh tế, xã hội và môi trường để đảm bảo rừng sản xuất được quản lý bền vững.

Môi trường rừng là một bộ phận của hệ sinh thái rừng, bao gồm đất, nước, không khí, âm thanh, ánh sáng và các yếu tố vật chất khác tạo nên cảnh quan rừng. DVMTR là hoạt động cung ứng các giá trị sử dụng của môi trường rừng. Chi trả DVMTR là quan hệ tài chính tương đối mới, bắt nguồn từ quan điểm chính sách về “dịch vụ môi trường”; là quan hệ cung ứng và chi trả giữa bên sử dụng DVMTR trả tiền cho bên cung ứng DVMTR theo hình thức chi trả DVMTR trực tiếp và gián tiếp.

Các loại DVMTR bao gồm bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bồi lắng lòng hồ, lòng sông, lòng suối; điều tiết, duy trì nguồn nước cho sản xuất và đời sống xã hội; hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng, giảm phát thải khí nhà kính; bảo vệ, duy trì vẻ đẹp cảnh quan tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học hệ sinh thái rừng cho kinh doanh dịch vụ du lịch; cung ứng bãi đẻ, nguồn thức ăn, con giống tự nhiên, nguồn nước từ rừng và các yếu tố từ môi trường, hệ sinh thái rừng để nuôi trồng thủy sản.

Tình hình biến động tài nguyên rừng trên địa bàn huyện Mường Tè cần được đánh giá chi tiết, bao gồm diện tích rừng tự nhiên, rừng trồng, tỷ lệ che phủ rừng qua các năm. Phân tích nguyên nhân biến động, bao gồm cả tác động của các hoạt động kinh tế - xã hội, biến đổi khí hậu và các chính sách quản lý rừng. Số liệu thống kê về diện tích rừng và tỷ lệ che phủ rừng giai đoạn 2011-2018 cần được thu thập và phân tích.

Đánh giá kết quả thực hiện chính sách chi trả DVMTR ở huyện Mường Tè, bao gồm tổng số tiền thu được từ các đơn vị sử dụng DVMTR, cơ cấu nguồn thu, đối tượng chi trả và mức chi trả. Phân tích hiệu quả của chính sách trong việc cải thiện đời sống người dân địa phương, nâng cao nhận thức về bảo vệ rừng và giảm thiểu các hành vi phá rừng.

Thực trạng công tác bảo vệ và phát triển rừng gắn với chi trả DVMTR tại huyện Mường Tè cần được đánh giá toàn diện, bao gồm các hoạt động tuần tra, kiểm soát, phòng cháy chữa cháy rừng, trồng rừng và tái sinh rừng. Phân tích hiệu quả của các hoạt động này trong việc bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng, duy trì các dịch vụ môi trường rừng.

Cần hoàn thiện chính sách chi trả DVMTR, bao gồm việc xác định rõ các loại dịch vụ môi trường rừng được chi trả, mức chi trả phù hợp và cơ chế chi trả minh bạch, công bằng. Khuyến khích các hình thức chi trả DVMTR trực tiếp giữa bên sử dụng và bên cung ứng dịch vụ, đồng thời tăng cường vai trò của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng trong việc điều phối và giám sát hoạt động chi trả.

Tăng cường phân cấp quản lý rừng cho các cấp chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp xã, để nâng cao tính chủ động và trách nhiệm trong công tác quản lý, bảo vệ rừng. Trao quyền cho cộng đồng địa phương tham gia vào quá trình lập kế hoạch, thực hiện và giám sát các hoạt động quản lý rừng.

Khuyến khích phát triển kinh tế lâm nghiệp bền vững, bao gồm các hoạt động trồng rừng gỗ lớn, trồng cây dược liệu dưới tán rừng, phát triển du lịch sinh thái cộng đồng. Tạo điều kiện cho người dân địa phương tham gia vào các chuỗi giá trị lâm sản, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn và dài hạn cho cán bộ lâm nghiệp các cấp về các kiến thức chuyên môn mới, kỹ năng quản lý rừng, kỹ năng giao tiếp và vận động quần chúng. Chú trọng đào tạo cán bộ cơ sở, đặc biệt là cán bộ xã, thôn bản, để họ có đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ quản lý rừng tại địa phương.

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho cộng đồng về vai trò của rừng, các quy định pháp luật về bảo vệ rừng và lợi ích của việc quản lý rừng bền vững. Sử dụng các hình thức tuyên truyền đa dạng, phù hợp với đặc điểm văn hóa và trình độ dân trí của từng địa phương.

Có chính sách thu hút nhân tài cho ngành lâm nghiệp, đặc biệt là các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý rừng bền vững, chi trả DVMTR và phát triển kinh tế lâm nghiệp. Tạo môi trường làm việc thuận lợi, có cơ hội thăng tiến và đãi ngộ xứng đáng để giữ chân nhân tài.

Tăng cường đầu tư từ ngân sách nhà nước cho các hoạt động quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, đặc biệt là các chương trình trồng rừng, tái sinh rừng, phòng cháy chữa cháy rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Ưu tiên đầu tư cho các vùng rừng nghèo, vùng sâu vùng xa, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống.

Chủ động tìm kiếm và huy động vốn từ các tổ chức quốc tế, các quỹ bảo vệ môi trường và các chương trình hợp tác quốc tế về lâm nghiệp. Xây dựng các dự án khả thi, có tính bền vững cao để thu hút vốn đầu tư từ các tổ chức này.

Khuyến khích các doanh nghiệp và cộng đồng địa phương đầu tư vào các hoạt động kinh tế lâm nghiệp bền vững, như trồng rừng gỗ lớn, trồng cây dược liệu dưới tán rừng, phát triển du lịch sinh thái cộng đồng. Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và cộng đồng tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, các chính sách hỗ trợ đầu tư.

Ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) và viễn thám để theo dõi diễn biến rừng, quản lý dữ liệu rừng, lập bản đồ rừng và đánh giá trữ lượng rừng. Sử dụng ảnh vệ tinh và ảnh máy bay để phát hiện sớm các hành vi phá rừng, khai thác lâm sản trái phép và các nguy cơ cháy rừng.

Ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu rừng, quản lý hồ sơ lâm nghiệp, quản lý các hoạt động khai thác lâm sản và chi trả DVMTR. Sử dụng các phần mềm quản lý rừng chuyên dụng để nâng cao hiệu quả công tác quản lý.

Tăng cường nghiên cứu và chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất lâm nghiệp, như giống cây trồng mới, kỹ thuật trồng và chăm sóc rừng tiên tiến, kỹ thuật khai thác lâm sản bền vững. Xây dựng các mô hình trình diễn về ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý rừng để nhân rộng ra các địa phương khác.