I. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Chương này trình bày cơ sở khoa học và các nghiên cứu liên quan đến phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu từ đầu thế kỷ XX đã tập trung vào mối quan hệ giữa các yếu tố khí tượng và nguy cơ cháy rừng. Các phương pháp dự báo cháy rừng như chỉ số Angstrom và chỉ tiêu tổng hợp của Nesterov đã được áp dụng rộng rãi. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về PCCCR đã được thực hiện từ những năm 1980, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế. Các phương pháp dự báo cháy rừng tại Việt Nam chủ yếu dựa trên chỉ số khô hạn và các yếu tố khí tượng khác.
1.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu
Cháy rừng là hiện tượng phổ biến và gây thiệt hại lớn về tài nguyên và môi trường. Nghiên cứu về PCCCR nhằm giảm thiểu thiệt hại do cháy rừng gây ra là yêu cầu cấp bách. Các nghiên cứu từ định tính đến định lượng đã được thực hiện để hiểu rõ bản chất của cháy rừng và mối quan hệ giữa các yếu tố gây cháy. Tuy nhiên, do sự khác biệt về điều kiện tự nhiên và trạng thái rừng, các giải pháp PCCCR cần được điều chỉnh phù hợp với từng khu vực.
1.2. Nghiên cứu về PCCCR trên thế giới
Các nghiên cứu về cháy rừng đã được tiến hành từ đầu thế kỷ XX tại các nước phát triển như Mỹ, Thụy Điển, và Australia. Các phương pháp dự báo cháy rừng như chỉ số Angstrom và chỉ tiêu tổng hợp của Nesterov đã được phát triển và áp dụng rộng rãi. Các nghiên cứu này tập trung vào mối quan hệ giữa nhiệt độ, độ ẩm, và lượng mưa với nguy cơ cháy rừng. Tuy nhiên, các phương pháp này cần được điều chỉnh để phù hợp với điều kiện khí hậu và địa hình cụ thể của từng khu vực.
II. Thực trạng cháy rừng tại huyện Thanh Sơn
Chương này phân tích thực trạng cháy rừng tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ, giai đoạn 2011-2016. Huyện Thanh Sơn có diện tích rừng lớn, chiếm 69,39% diện tích tự nhiên, với các loại rừng dễ cháy như rừng thông, keo, và tre nứa. Các nguyên nhân chính gây cháy rừng bao gồm đốt nương làm rẫy, đốt đồng cỏ, và biến đổi khí hậu. Số liệu thống kê cho thấy số vụ cháy rừng và diện tích bị thiệt hại tăng đáng kể trong giai đoạn này.
2.1. Đặc điểm tài nguyên rừng
Huyện Thanh Sơn có diện tích rừng lớn, chủ yếu là rừng trồng và rừng tự nhiên. Các loại rừng dễ cháy như rừng thông, keo, và tre nứa chiếm tỷ lệ cao. Điều này làm tăng nguy cơ cháy rừng, đặc biệt trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt với các đợt nắng nóng kéo dài.
2.2. Nguyên nhân và tình hình cháy rừng
Các nguyên nhân chính gây cháy rừng tại huyện Thanh Sơn bao gồm đốt nương làm rẫy, đốt đồng cỏ, và biến đổi khí hậu. Số liệu thống kê cho thấy số vụ cháy rừng và diện tích bị thiệt hại tăng đáng kể trong giai đoạn 2011-2016. Các vụ cháy chủ yếu xảy ra tại các xã Cự Thắng, Võ Miếu, và Yên Sơn.
III. Giải pháp phòng cháy chữa cháy rừng
Chương này đề xuất các giải pháp PCCCR hiệu quả tại huyện Thanh Sơn. Các giải pháp bao gồm cải thiện công tác quản lý, tăng cường tuyên truyền, và áp dụng các biện pháp kỹ thuật hiện đại. Các giải pháp được đề xuất dựa trên phân tích thực trạng và nguyên nhân gây cháy rừng tại địa phương.
3.1. Giải pháp tổ chức thể chế
Cải thiện công tác quản lý và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng là giải pháp quan trọng. Cần xây dựng các quy định và chính sách cụ thể để quản lý và bảo vệ rừng hiệu quả hơn.
3.2. Giải pháp kỹ thuật
Áp dụng các biện pháp kỹ thuật hiện đại như hệ thống giám sát và dự báo cháy rừng, xây dựng các đai rừng phòng cháy, và sử dụng các thiết bị chữa cháy tiên tiến. Các giải pháp này giúp giảm thiểu nguy cơ cháy rừng và nâng cao hiệu quả chữa cháy.
3.3. Giải pháp kinh tế xã hội
Tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của rừng và nguy cơ cháy rừng. Các chương trình hỗ trợ kinh tế cho người dân sống gần rừng cũng cần được triển khai để giảm thiểu các hoạt động gây cháy rừng.
