Tổng quan nghiên cứu
Nhà máy lọc dầu Dung Quất, với công suất chế biến 6,5 triệu tấn dầu thô mỗi năm, là một trong những công trình trọng điểm quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp lọc hóa dầu Việt Nam. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2014-2021, nhà máy vẫn ghi nhận nhiều vụ tai nạn lao động và sự cố kỹ thuật, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người lao động và hiệu quả sản xuất. Tổng số giờ công an toàn đạt khoảng 30.914 giờ, trong đó nhân sự nhà máy chiếm 65%, nhà thầu chiếm 35%. Tỷ lệ lao động nam chiếm 86,8%, với độ tuổi trung bình 41, thời gian công tác trung bình 14 năm, cho thấy lực lượng lao động chủ yếu là nam giới có kinh nghiệm lâu năm.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng tuân thủ chính sách An toàn – Môi trường – Sức khỏe nghề nghiệp (AT-MT-SKNN) của người lao động tại nhà máy, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao sự tuân thủ nhằm giảm thiểu tai nạn lao động, sự cố môi trường và bảo vệ sức khỏe người lao động. Nghiên cứu tập trung vào 8 yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ, bao gồm công cụ lao động, đào tạo, cam kết lãnh đạo, quy trình công việc, giám sát báo cáo, khen thưởng kỷ luật, điều kiện môi trường và tinh thần làm việc nhóm. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp từ 2014-2021 và khảo sát sơ cấp với 250 người lao động trong quý III năm 2021.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý an toàn lao động, bảo vệ môi trường và sức khỏe nghề nghiệp tại nhà máy lọc dầu Dung Quất, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững ngành công nghiệp lọc hóa dầu.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết hành vi chính: Lý thuyết hành vi hợp lý (TRA) và Lý thuyết hành vi theo kế hoạch (TPB). TRA tập trung vào thái độ và tiêu chuẩn chủ quan ảnh hưởng đến ý định hành vi, trong khi TPB bổ sung thêm yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, giúp giải thích tốt hơn các hành vi tuân thủ chính sách AT-MT-SKNN của người lao động.
Bên cạnh đó, mô hình hệ thống quản lý An toàn – vệ sinh lao động theo khung chức năng của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) được áp dụng, bao gồm 5 phần: chính sách, tổ chức, lập kế hoạch và thực hiện, đánh giá, và hành động cải tiến. Mô hình này giúp đánh giá toàn diện hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp trong nhà máy.
Nghiên cứu đề xuất mô hình gồm 8 yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi tuân thủ chính sách AT-MT-SKNN: công cụ lao động phục vụ sản xuất, công tác đào tạo và tuyên truyền, cam kết lãnh đạo, quy trình và nguyên tắc thực hiện công việc, văn hóa giám sát và báo cáo, quy chế khen thưởng kỷ luật, điều kiện và môi trường làm việc, tinh thần làm việc nhóm.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính, định lượng và nghiên cứu tài liệu. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, thống kê tai nạn lao động, sự cố công nghệ và công tác chăm sóc sức khỏe người lao động tại nhà máy từ năm 2014 đến 2021. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 250 người lao động trực tiếp tại nhà máy trong quý III năm 2021, sử dụng bảng câu hỏi đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ chính sách AT-MT-SKNN.
Phân tích dữ liệu sơ cấp sử dụng phương pháp thống kê mô tả, tính giá trị trung bình theo thang đo Likert để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm lao động khác nhau về giới tính, độ tuổi, chức danh và phòng ban. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 7/2021 đến tháng 10/2022, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mức độ tuân thủ công cụ lao động và phương tiện bảo hộ cá nhân: Trung bình đạt 4,1/5 điểm, cho thấy người lao động được trang bị đầy đủ và sử dụng hiệu quả các công cụ, thiết bị bảo hộ. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% người lao động chưa tuân thủ nghiêm ngặt việc sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân.
Công tác đào tạo và tuyên truyền: Đạt trung bình 4,0/5 điểm, phản ánh sự quan tâm thường xuyên đến việc huấn luyện an toàn lao động. Khoảng 85% người lao động tham gia đầy đủ các khóa đào tạo, tuy nhiên vẫn còn 10% chưa nhận thức đầy đủ về các quy định an toàn.
Cam kết của lãnh đạo: Được đánh giá cao với trung bình 4,3/5 điểm, thể hiện sự quan tâm và chỉ đạo quyết liệt từ ban lãnh đạo nhà máy trong việc thực hiện chính sách AT-MT-SKNN.
Quy trình và nguyên tắc thực hiện công việc: Trung bình 3,9/5 điểm, cho thấy quy trình làm việc được xây dựng rõ ràng nhưng việc tuân thủ chưa đồng đều, đặc biệt trong các ca làm việc đêm.
Văn hóa giám sát và báo cáo: Trung bình 3,8/5 điểm, phản ánh việc giám sát và báo cáo các sự cố, tai nạn còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng phòng ngừa rủi ro.
Quy chế khen thưởng và kỷ luật: Đạt 3,7/5 điểm, cho thấy hệ thống khen thưởng, kỷ luật đã được áp dụng nhưng chưa thực sự tạo động lực mạnh mẽ cho người lao động.
Điều kiện và môi trường làm việc: Được đánh giá 3,6/5 điểm, cho thấy môi trường làm việc còn tồn tại một số yếu tố gây ảnh hưởng đến sức khỏe như tiếng ồn, bụi và nhiệt độ cao.
Tinh thần làm việc nhóm: Trung bình 4,0/5 điểm, thể hiện sự hỗ trợ và phối hợp tốt giữa các thành viên trong nhóm, góp phần nâng cao ý thức an toàn.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy sự tuân thủ chính sách AT-MT-SKNN tại nhà máy lọc dầu Dung Quất đang ở mức khá, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế cần khắc phục. Mức độ tuân thủ công cụ lao động và cam kết lãnh đạo cao là điểm mạnh, phù hợp với các nghiên cứu trong ngành công nghiệp nặng cho thấy vai trò quan trọng của trang thiết bị và sự lãnh đạo trong đảm bảo an toàn.
Tuy nhiên, các yếu tố như giám sát báo cáo, quy chế khen thưởng kỷ luật và điều kiện môi trường làm việc còn thấp hơn mức mong đợi, tương tự với các nghiên cứu trong nước về an toàn lao động tại các khu công nghiệp. Việc thiếu giám sát chặt chẽ và hệ thống khen thưởng chưa đủ mạnh có thể làm giảm động lực tuân thủ của người lao động.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thanh thể hiện điểm trung bình từng yếu tố và bảng so sánh tỷ lệ tuân thủ theo từng nhóm lao động, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu trong thực thi chính sách.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường kiểm tra, bảo dưỡng và trang bị công cụ lao động an toàn: Thực hiện kiểm tra định kỳ các thiết bị, phương tiện bảo hộ cá nhân, đảm bảo 100% người lao động được trang bị đầy đủ và sử dụng đúng cách. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban An toàn Môi trường và Ban Bảo dưỡng Sửa chữa.
Nâng cao chất lượng đào tạo và tuyên truyền an toàn lao động: Tổ chức các khóa huấn luyện chuyên sâu, cập nhật kiến thức mới về an toàn, môi trường và sức khỏe nghề nghiệp, tăng tỷ lệ tham gia lên trên 95%. Thời gian: hàng quý. Chủ thể: Ban Đào tạo và Ban An toàn Môi trường.
Xây dựng hệ thống giám sát và báo cáo hiệu quả hơn: Thiết lập quy trình báo cáo sự cố minh bạch, khuyến khích người lao động chủ động báo cáo, giảm thiểu sự cố không được phát hiện. Thời gian: trong 6 tháng tới. Chủ thể: Ban An toàn Môi trường và các phòng ban liên quan.
Cải tiến quy chế khen thưởng và kỷ luật: Áp dụng chính sách khen thưởng kịp thời, công bằng cho người lao động tuân thủ tốt, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm để tạo động lực tuân thủ chính sách. Thời gian: trong 3 tháng tới. Chủ thể: Ban Nhân sự và Ban Lãnh đạo nhà máy.
Cải thiện điều kiện môi trường làm việc: Đầu tư thiết bị giảm tiếng ồn, bụi và kiểm soát nhiệt độ tại các khu vực làm việc, đảm bảo môi trường lao động đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh lao động. Thời gian: trong 1 năm. Chủ thể: Ban Quản lý Chất lượng và Ban An toàn Môi trường.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý nhà máy lọc dầu Dung Quất: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh chính sách an toàn, môi trường và sức khỏe nghề nghiệp, nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro.
Chuyên viên an toàn lao động và môi trường: Áp dụng các giải pháp đề xuất để cải thiện công tác giám sát, đào tạo và tuyên truyền, từ đó nâng cao ý thức và hành vi tuân thủ của người lao động.
Người lao động trực tiếp tại các nhà máy công nghiệp nặng: Hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến an toàn lao động, từ đó chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ bản thân và đồng nghiệp.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, An toàn lao động, Môi trường: Tham khảo mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực an toàn và sức khỏe nghề nghiệp.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao sự tuân thủ chính sách an toàn lao động lại quan trọng tại nhà máy lọc dầu?
Sự tuân thủ giúp giảm thiểu tai nạn lao động, bảo vệ sức khỏe người lao động và đảm bảo hoạt động sản xuất liên tục, an toàn. Ví dụ, nhà máy Dung Quất đã giảm thiểu các sự cố nhờ tăng cường tuân thủ.Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến hành vi tuân thủ của người lao động?
Cam kết của lãnh đạo và công tác đào tạo được đánh giá là hai yếu tố quan trọng nhất, tạo động lực và kiến thức cho người lao động thực hiện đúng quy trình.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác giám sát và báo cáo sự cố?
Thiết lập quy trình báo cáo minh bạch, khuyến khích người lao động tham gia và sử dụng công nghệ hỗ trợ giám sát sẽ giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời các rủi ro.Quy chế khen thưởng và kỷ luật ảnh hưởng thế nào đến sự tuân thủ?
Hệ thống khen thưởng kịp thời tạo động lực tích cực, trong khi kỷ luật nghiêm minh giúp ngăn ngừa vi phạm, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ của người lao động.Điều kiện môi trường làm việc ảnh hưởng ra sao đến sức khỏe người lao động?
Môi trường làm việc có nhiều yếu tố độc hại như tiếng ồn, bụi, nhiệt độ cao có thể gây bệnh nghề nghiệp nếu không được kiểm soát và cải thiện kịp thời.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định 8 yếu tố chính ảnh hưởng đến sự tuân thủ chính sách An toàn – Môi trường – Sức khỏe nghề nghiệp tại nhà máy lọc dầu Dung Quất.
- Mức độ tuân thủ hiện tại ở mức khá, với điểm mạnh là cam kết lãnh đạo và trang bị công cụ lao động, nhưng còn hạn chế ở giám sát, báo cáo và điều kiện môi trường.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo, giám sát, cải thiện môi trường làm việc và hoàn thiện hệ thống khen thưởng, kỷ luật.
- Nghiên cứu có thể được áp dụng làm cơ sở cho các nhà quản lý và chuyên gia an toàn lao động trong việc xây dựng chính sách và chương trình cải tiến.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong vòng 1-2 năm tới.
Hành động ngay hôm nay để nâng cao sự an toàn và sức khỏe nghề nghiệp tại nhà máy lọc dầu Dung Quất, góp phần xây dựng môi trường làm việc an toàn, bền vững cho tương lai!