Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, sự cạnh tranh trong ngành dịch vụ vận tải quốc tế trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Công ty Cổ phần Tiếp Vận Quốc Tế FTI, thành lập năm 2011 tại TP. Hồ Chí Minh, hoạt động trong lĩnh vực giao nhận vận tải quốc tế, đã trải qua giai đoạn phát triển nhanh chóng với tốc độ tăng trưởng doanh thu lần lượt là 26,2% năm 2015 và 15,39% năm 2016. Tuy nhiên, song song với sự phát triển, công ty cũng đối mặt với thách thức lớn về sự hài lòng trong công việc của nhân viên, thể hiện qua tỷ lệ nghỉ việc cao, trung bình mỗi tháng có một nhân viên viết đơn xin nghỉ. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc của nhân viên FTI, tập trung vào tính cách cá nhân theo mô hình Big Five và các nhân tố động lực làm việc theo thuyết hai nhân tố của Herzberg. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ nhân viên công ty trong giai đoạn từ 01/01/2015 đến 01/07/2017, với mẫu khảo sát 122 nhân viên được chọn theo phương pháp thuận tiện. Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp công ty hiểu rõ thực trạng mà còn đề xuất các giải pháp nâng cao sự hài lòng, góp phần giữ chân nhân tài và nâng cao hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn 2018-2020.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính. Thứ nhất là mô hình năm tính cách cá nhân Big Five (hướng ngoại, tận tâm, dễ chịu, tâm lý thỏa mái, sẵn sàng trải nghiệm) được phát triển bởi Samuel D. Rentfrow và William B. Swann Jr. Mô hình này giúp đánh giá đặc điểm tính cách ảnh hưởng đến thái độ và hành vi trong công việc. Thứ hai là thuyết hai nhân tố của Herzberg (1959), phân biệt các yếu tố động lực (nội tại) như sự hoàn thiện bản thân, thăng tiến, công nhận và các yếu tố duy trì (ngoại tại) như điều kiện làm việc, lương bổng, chính sách công ty. Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các lý thuyết về động lực làm việc của Pinder (1988), Robbin (1998) và các mô hình nhu cầu của Maslow (1943), Penna (2007) và Gallup (2011) để làm rõ cơ sở lý thuyết về sự hài lòng trong công việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu định tính được thu thập qua thảo luận tay đôi và phỏng vấn sâu 7 trưởng phòng cùng 118 nhân viên nhằm hiểu rõ thực trạng và điều chỉnh các khái niệm phù hợp với công ty. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát 150 nhân viên, thu về 122 mẫu đạt chất lượng, phân tích bằng phần mềm SPSS 16.0. Các bước phân tích bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tính cách và động lực đến sự hài lòng trong công việc. Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ nhân viên FTI trong giai đoạn nghiên cứu từ 01/01/2015 đến 01/07/2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của tính cách cá nhân đến sự hài lòng trong công việc: Năm tính cách Big Five đều có mối tương quan tích cực với sự hài lòng, trong đó tính cách tâm lý thỏa mái (emotional stability) có hệ số tương quan cao nhất 0,399, tiếp theo là tận tâm (0,305), sẵn sàng trải nghiệm (0,188) và hướng ngoại (0,18). Tính cách tận tâm chiếm tỷ lệ ảnh hưởng lớn nhất với 40%, kế đến là tâm lý thỏa mái 20%, hướng ngoại 18%, sẵn sàng trải nghiệm 12% và dễ chịu 8%.

  2. Ảnh hưởng của các nhân tố động lực theo Herzberg: Ba nhóm nhân tố động lực gồm sự hoàn thiện và phát triển bản thân, điều kiện làm việc và an toàn, tưởng thưởng và được nể trọng trong xã hội đều ảnh hưởng đến sự hài lòng. Trong đó, nhân tố sự hoàn thiện và phát triển bản thân có điểm trung bình thấp nhất 5,30, cho thấy đây là yếu tố nhân viên chưa hài lòng nhất và cần ưu tiên cải thiện. Nhân tố điều kiện làm việc và an toàn đạt 5,40, mức độ hài lòng trung bình, còn nhân tố tưởng thưởng và được nể trọng đạt 5,67, là yếu tố được đánh giá cao nhất.

  3. Thực trạng chính sách đào tạo và thăng tiến: Công ty có tổ chức các lớp đào tạo nghiệp vụ và ngoại ngữ nhưng không thường xuyên và chưa có kế hoạch đào tạo bài bản cho nhân viên mới. Chính sách thăng tiến chưa rõ ràng, thiếu minh bạch, chỉ có 11% nhân viên giữ vị trí quản lý, không có chính sách bổ nhiệm phó bộ phận hay trưởng nhóm, khiến nhân viên trẻ dưới 30 tuổi cảm thấy thiếu cơ hội phát triển.

  4. Điều kiện làm việc và phúc lợi: Văn phòng hiện đại, sạch sẽ, trang bị đầy đủ thiết bị nhưng nhân viên phải làm việc trong điều kiện áp lực cao, thường xuyên làm thêm giờ không được hưởng phụ cấp. Chính sách phúc lợi cơ bản như bảo hiểm y tế, xã hội được thực hiện nhưng mức đóng bảo hiểm dựa trên lương căn bản thấp nhất, chưa đáp ứng kỳ vọng nhân viên.

  5. Chính sách lương thưởng: Mức lương trung bình của nhân viên FTI thấp hơn từ 2,5 đến 3 triệu đồng so với mặt bằng ngành giao nhận vận tải năm 2016. Tiền thưởng và tăng lương hàng năm không đáng kể, thiếu minh bạch trong quy trình xét tăng lương và không có chương trình khen thưởng chính thức, làm giảm động lực và sự hài lòng của nhân viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tính cách cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành sự hài lòng công việc, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về Big Five và sự hài lòng. Tâm lý thỏa mái và tận tâm là những đặc điểm giúp nhân viên duy trì thái độ tích cực và hiệu quả công việc. Các nhân tố động lực theo Herzberg cũng được xác nhận là có ảnh hưởng rõ rệt, trong đó sự hoàn thiện và phát triển bản thân là yếu tố cần được cải thiện nhiều nhất, phản ánh thực trạng chính sách đào tạo và thăng tiến chưa đáp ứng kỳ vọng. Điều kiện làm việc và phúc lợi tuy được đánh giá khá tốt về mặt vật chất nhưng chưa thực sự tạo ra sự thoải mái về mặt tinh thần do áp lực công việc và thiếu các chính sách hỗ trợ ngoài giờ. Mức lương và chính sách thưởng chưa cạnh tranh so với thị trường, ảnh hưởng tiêu cực đến sự gắn bó và động lực làm việc của nhân viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ các tính cách ảnh hưởng đến sự hài lòng, bảng điểm trung bình các nhân tố động lực và biểu đồ so sánh mức lương trung bình của FTI với mặt bằng ngành để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình đào tạo bài bản và định kỳ: Thiết kế các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ, kỹ năng mềm và ngoại ngữ cho nhân viên mới và hiện tại, tổ chức thường xuyên theo kế hoạch cụ thể nhằm nâng cao năng lực và sự hài lòng trong công việc. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với các chuyên gia đào tạo, timeline: triển khai từ quý 3 năm 2018.

  2. Cải thiện chính sách thăng tiến minh bạch: Xây dựng lộ trình thăng tiến rõ ràng, công khai tiêu chí đánh giá và quy trình bổ nhiệm các vị trí quản lý, phó bộ phận, trưởng nhóm để tạo động lực phát triển nghề nghiệp cho nhân viên trẻ. Chủ thể thực hiện: Ban Lãnh đạo và Phòng Nhân sự, timeline: hoàn thành trong quý 4 năm 2018.

  3. Tăng cường chính sách lương thưởng và phúc lợi: Điều chỉnh mức lương phù hợp với mặt bằng ngành, xây dựng hệ thống thưởng nóng, thưởng thành tích và phụ cấp ngoài giờ làm việc, đồng thời nâng mức đóng bảo hiểm xã hội và y tế theo mức lương thực tế để đảm bảo quyền lợi nhân viên. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp Ban Lãnh đạo, timeline: áp dụng từ năm 2019.

  4. Cải thiện điều kiện làm việc và môi trường làm việc: Tăng cường hỗ trợ nhân viên trong việc cân bằng công việc và cuộc sống, tổ chức các hoạt động giải trí, chăm sóc sức khỏe, đồng thời trang bị thêm thiết bị hỗ trợ công việc để giảm áp lực và nâng cao sự hài lòng. Chủ thể thực hiện: Phòng Hành chính - Nhân sự, timeline: triển khai từ quý 1 năm 2019.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý công ty FTI: Giúp hiểu rõ thực trạng nhân sự, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, nâng cao sự hài lòng và giữ chân nhân viên.

  2. Phòng Nhân sự và Quản trị nguồn nhân lực: Áp dụng các mô hình lý thuyết và phương pháp nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, đánh giá và phát triển nhân viên phù hợp.

  3. Các doanh nghiệp trong ngành logistics và vận tải: Tham khảo các giải pháp nâng cao sự hài lòng trong công việc, cải thiện môi trường làm việc và chính sách lương thưởng nhằm tăng năng suất và giảm tỷ lệ nghỉ việc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về mối quan hệ giữa tính cách cá nhân, động lực làm việc và sự hài lòng trong công việc, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tính cách cá nhân lại ảnh hưởng đến sự hài lòng trong công việc?
    Tính cách cá nhân quyết định cách mỗi người phản ứng với môi trường làm việc và áp lực công việc. Ví dụ, nhân viên có tính cách tâm lý thỏa mái thường giữ được bình tĩnh và ít bị stress, từ đó hài lòng hơn với công việc.

  2. Nhân tố động lực nào quan trọng nhất đối với nhân viên FTI?
    Nhân tố sự hoàn thiện và phát triển bản thân được đánh giá là yếu tố quan trọng nhất nhưng cũng là yếu tố nhân viên chưa hài lòng, do chính sách đào tạo và thăng tiến chưa đáp ứng kỳ vọng.

  3. Làm thế nào để cải thiện chính sách thăng tiến tại công ty?
    Cần xây dựng lộ trình thăng tiến rõ ràng, minh bạch tiêu chí đánh giá, công khai quy trình bổ nhiệm và tạo cơ hội cho nhân viên thể hiện năng lực, từ đó tăng động lực và sự gắn bó.

  4. Mức lương hiện tại của FTI có phù hợp với thị trường không?
    Mức lương trung bình của nhân viên FTI thấp hơn từ 2,5 đến 3 triệu đồng so với mặt bằng ngành giao nhận vận tải năm 2016, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến sự hài lòng và giữ chân nhân viên.

  5. Chính sách phúc lợi của FTI có đáp ứng nhu cầu nhân viên không?
    Chính sách phúc lợi cơ bản được thực hiện nhưng mức đóng bảo hiểm dựa trên lương căn bản thấp nhất và thiếu các khoản phụ cấp ngoài giờ, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu và kỳ vọng của nhân viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định rõ mối quan hệ tích cực giữa tính cách cá nhân (Big Five) và sự hài lòng trong công việc tại công ty FTI.
  • Các nhân tố động lực theo Herzberg, đặc biệt là sự hoàn thiện và phát triển bản thân, có ảnh hưởng lớn đến mức độ hài lòng của nhân viên.
  • Thực trạng chính sách đào tạo, thăng tiến, lương thưởng và phúc lợi còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến sự gắn bó và hiệu quả làm việc.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao sự hài lòng trong công việc, góp phần giữ chân nhân tài và phát triển bền vững công ty đến năm 2020.
  • Khuyến nghị Ban Lãnh đạo FTI triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để đạt hiệu quả tối ưu, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu trong tương lai.

Hãy bắt đầu hành trình nâng cao sự hài lòng trong công việc ngay hôm nay để xây dựng môi trường làm việc tích cực và bền vững cho công ty!