Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng với tỷ trọng vốn đầu tư lớn từ ngân sách Nhà nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển bền vững. Theo ước tính, hàng năm nguồn vốn đầu tư xây dựng hạ tầng chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng vốn đầu tư công, đặc biệt tại các tỉnh ven biển như Khánh Hòa. Tuy nhiên, chất lượng công trình xây dựng vẫn còn nhiều tồn tại, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn, hiệu quả kinh tế và mỹ quan đô thị. Các công trình ven biển thường chịu tác động phức tạp của môi trường tự nhiên như sóng biển, xâm thực, gây ra hiện tượng lún sụt, ăn mòn, hư hỏng nhanh chóng. Ví dụ thực tế tại Khánh Hòa cho thấy nhiều dự án như Khu neo đậu tránh trú bão Hòn Rớ bị sạt lở, Cảng cá Vĩnh Lương bị ăn mòn kết cấu, Kênh bảo vệ vùng nuôi Ninh Vân bị vỡ, Kè bờ Ninh Hải và Vĩnh Lương bị hư hỏng nghiêm trọng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng công trình xây dựng tại Ban Quản lý dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững tỉnh Khánh Hòa, tập trung vào giai đoạn thực hiện đầu tư xây dựng. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong dự án Trung tâm nghề cá lớn tỉnh Khánh Hòa, với thời gian nghiên cứu giai đoạn 2018-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư, giảm thiểu rủi ro sự cố công trình, đồng thời góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương thông qua quản lý chất lượng xây dựng hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng công trình xây dựng hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh việc kiểm soát và cải tiến liên tục chất lượng trong toàn bộ quá trình xây dựng, từ thiết kế, thi công đến nghiệm thu và bảo trì. TQM tập trung vào sự phối hợp của tất cả các bên liên quan nhằm đạt hiệu quả tối ưu về chất lượng, chi phí và tiến độ.

  • Mô hình quản lý dự án theo chuẩn PMI: Định nghĩa dự án là tập hợp các công việc có thời gian, chi phí và nguồn lực xác định nhằm tạo ra sản phẩm duy nhất. Mô hình này giúp tổ chức, lập kế hoạch và kiểm soát các hoạt động dự án một cách hệ thống, đảm bảo chất lượng công trình theo yêu cầu.

  • Khái niệm chất lượng công trình xây dựng: Bao gồm các đặc tính như công năng, độ bền, an toàn, thẩm mỹ, tính kinh tế và tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật. Chất lượng công trình là tổng thể các đặc điểm đáp ứng yêu cầu sử dụng và quy chuẩn pháp luật.

  • Vai trò của các chủ thể trong quản lý chất lượng: Nhà nước, chủ đầu tư, nhà thầu thi công, đơn vị tư vấn giám sát đều có trách nhiệm và vai trò cụ thể trong việc đảm bảo chất lượng công trình.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 06/2021/NĐ-CP, các tiêu chuẩn kỹ thuật xây dựng (TCVN, QCVN), báo cáo thực tế tại Ban Quản lý dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa, cùng các tài liệu nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước.

  • Phương pháp phân tích: Kết hợp phương pháp lý thuyết, tổng hợp, phân tích đánh giá và phương pháp chuyên gia để đánh giá thực trạng quản lý chất lượng công trình ven biển, xác định nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp phù hợp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào Ban Quản lý dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa và dự án Trung tâm nghề cá lớn tỉnh Khánh Hòa, lựa chọn các hạng mục công trình tiêu biểu có hiện tượng xuống cấp để phân tích.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong năm 2021, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng mô hình quản lý và đề xuất giải pháp, đánh giá khả thi áp dụng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng chất lượng công trình ven biển còn nhiều hạn chế: Khoảng 30% các hạng mục công trình tại Ban Quản lý dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa sau nghiệm thu đã xuất hiện các lỗi kỹ thuật như lún sụt, ăn mòn, vỡ kết cấu. Ví dụ, dự án Kè bờ xã Ninh Hải bị lún sụt nghiêm trọng, dự án Cảng cá Vĩnh Lương có hiện tượng ăn mòn phá hủy kết cấu chính.

  2. Năng lực quản lý và thi công còn yếu kém: Đánh giá cho thấy năng lực của Ban Quản lý dự án và một số nhà thầu thi công chưa đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật và quản lý chất lượng, dẫn đến sai sót trong thi công và giám sát. Tỷ lệ nhân sự có chứng chỉ hành nghề giám sát đạt khoảng 60%, chưa đảm bảo đầy đủ.

  3. Công tác quản lý chất lượng chưa đồng bộ và thiếu kiểm soát chặt chẽ: Việc áp dụng các quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật chưa nghiêm ngặt, thiếu hệ thống quản lý chất lượng toàn diện. Chỉ khoảng 50% các công trình được giám sát chặt chẽ theo quy định, dẫn đến sai phạm kỹ thuật và an toàn lao động.

  4. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên ven biển: Các công trình chịu tác động mạnh của sóng biển, xâm thực, khí hậu mặn gây ăn mòn vật liệu, đòi hỏi biện pháp thi công và quản lý đặc thù. Tuy nhiên, các biện pháp này chưa được áp dụng đầy đủ, làm giảm tuổi thọ công trình.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các chủ thể tham gia dự án, năng lực quản lý và thi công còn hạn chế, cùng với việc áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật chưa phù hợp với điều kiện đặc thù ven biển. So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng ven biển cho thấy, việc thiếu hệ thống quản lý chất lượng toàn diện và giám sát chặt chẽ là nguyên nhân phổ biến dẫn đến sự cố công trình.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ công trình bị hư hỏng theo loại sự cố và bảng đánh giá năng lực nhân sự quản lý dự án. Việc nâng cao năng lực quản lý, áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp và tăng cường giám sát thi công là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng công trình.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của quản lý chất lượng trong việc đảm bảo an toàn, hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững các công trình ven biển, đồng thời góp phần giảm thiểu lãng phí và rủi ro trong xây dựng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng mô hình quản lý chất lượng toàn diện tại Ban Quản lý dự án: Thiết lập hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001, bao gồm quy trình kiểm soát chất lượng từ thiết kế, thi công đến nghiệm thu. Mục tiêu nâng tỷ lệ công trình đạt chuẩn chất lượng lên trên 90% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với chuyên gia tư vấn.

  2. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực nhân sự quản lý và giám sát: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ thuật xây dựng ven biển và an toàn lao động cho cán bộ Ban Quản lý và nhà thầu. Mục tiêu đạt 100% nhân sự chủ chốt có chứng chỉ hành nghề trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  3. Áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật và biện pháp thi công phù hợp với điều kiện ven biển: Rà soát, cập nhật các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với đặc thù môi trường ven biển, áp dụng công nghệ chống ăn mòn, gia cố nền đất yếu. Mục tiêu giảm thiểu sự cố kỹ thuật xuống dưới 5% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án, đơn vị tư vấn thiết kế và thi công.

  4. Tăng cường giám sát thi công và kiểm định chất lượng độc lập: Thiết lập bộ phận giám sát thi công độc lập, thực hiện kiểm định chất lượng vật liệu, cấu kiện định kỳ và đột xuất. Mục tiêu 100% công trình được giám sát và kiểm định theo quy định. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án phối hợp với nhà thầu giám sát và tổ chức kiểm định.

  5. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể tham gia dự án: Thiết lập quy chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát để xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu sai sót trong thi công. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và các bên liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý dự án và các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Giúp nâng cao năng lực quản lý chất lượng công trình, áp dụng các giải pháp quản lý hiện đại, phù hợp với đặc thù công trình ven biển.

  2. Chủ đầu tư và nhà thầu thi công xây dựng: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quy trình thi công, nâng cao chất lượng sản phẩm xây dựng, giảm thiểu rủi ro và chi phí sửa chữa.

  3. Đơn vị tư vấn thiết kế và giám sát thi công: Hỗ trợ trong việc áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp, tăng cường giám sát chất lượng và đảm bảo an toàn lao động trong quá trình thi công.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng, Kỹ thuật xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý chất lượng công trình ven biển, phương pháp nghiên cứu và đề xuất giải pháp thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chất lượng công trình ven biển thường kém hơn so với công trình ở khu vực khác?
    Do điều kiện môi trường ven biển như sóng biển, xâm thực, khí hậu mặn gây ăn mòn vật liệu và ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Nếu không áp dụng biện pháp thi công và quản lý phù hợp, công trình dễ bị hư hỏng nhanh chóng.

  2. Vai trò của Ban Quản lý dự án trong quản lý chất lượng công trình là gì?
    Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm tổ chức, giám sát toàn bộ quá trình thi công, đảm bảo các nhà thầu thực hiện đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình quản lý chất lượng, từ đó nâng cao hiệu quả đầu tư.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý chất lượng tại Ban Quản lý dự án?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, tăng cường giám sát và phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan trong dự án.

  4. Các tiêu chuẩn kỹ thuật nào cần được áp dụng cho công trình ven biển?
    Ngoài các tiêu chuẩn xây dựng chung (TCVN, QCVN), cần áp dụng các tiêu chuẩn chống ăn mòn, gia cố nền đất yếu, và biện pháp thi công đặc thù phù hợp với điều kiện ven biển để đảm bảo độ bền và an toàn.

  5. Giám sát thi công độc lập có vai trò như thế nào trong quản lý chất lượng?
    Giám sát độc lập giúp kiểm tra, đánh giá khách quan chất lượng thi công, phát hiện kịp thời sai sót, đảm bảo nhà thầu tuân thủ quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật, từ đó giảm thiểu rủi ro sự cố công trình.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng công trình xây dựng ven biển tại Ban Quản lý dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và an toàn công trình.
  • Năng lực quản lý, thi công và giám sát chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và quản lý chất lượng toàn diện.
  • Điều kiện tự nhiên ven biển đòi hỏi áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật và biện pháp thi công đặc thù để đảm bảo chất lượng công trình.
  • Đề xuất mô hình quản lý chất lượng toàn diện, tăng cường đào tạo nhân sự, áp dụng tiêu chuẩn phù hợp và giám sát độc lập là giải pháp thiết thực.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc nâng cao chất lượng công trình xây dựng ven biển, góp phần phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương.

Next steps: Triển khai áp dụng mô hình quản lý chất lượng đề xuất tại Ban Quản lý dự án, tổ chức đào tạo nhân sự và xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ trong vòng 1-3 năm tới.

Call to action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành xây dựng ven biển.