Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh ngành du lịch Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đóng góp khoảng 4.5% vào tổng sản phẩm quốc nội năm 2007, dịch vụ lữ hành trở thành một lĩnh vực kinh tế mũi nhọn với tiềm năng to lớn. Việt Nam sở hữu hơn 40.000 di tích, thắng cảnh, trong đó có 7 di sản thế giới được UNESCO công nhận, cùng với bờ biển dài hơn 3.000 km và nền văn hóa đa dạng của 54 dân tộc, tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với khách du lịch trong và ngoài nước. Số lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng liên tục trong thập kỷ qua, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp lữ hành phát triển.

Công ty Du lịch Dịch vụ Hà Nội (Hanoi Toserco) là một trong những doanh nghiệp lữ hành hàng đầu, được thành lập từ năm 1988, với mạng lưới hoạt động rộng khắp và đa dạng sản phẩm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, công ty gặp nhiều thách thức như số lượng khách giảm, doanh thu sụt giảm, và hoạt động marketing chưa thực sự hiệu quả. Đặc biệt, nhóm khách hàng tổ chức chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu nhưng chưa được khai thác tối ưu.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích hoạt động marketing dịch vụ lữ hành dành cho nhóm khách hàng tổ chức tại Hanoi Toserco, đánh giá thực trạng, hành vi mua và sự hài lòng của khách hàng, từ đó đề xuất các giải pháp marketing nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn Hà Nội, với dữ liệu thu thập từ năm 2007 đến quý I năm 2012, dựa trên khảo sát 200 tổ chức khách hàng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp Hanoi Toserco hoàn thiện chiến lược marketing, tăng cường thu hút và giữ chân khách hàng tổ chức, đồng thời góp phần nâng cao vị thế của công ty trên thị trường dịch vụ lữ hành cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình marketing dịch vụ, trong đó có:

  • Lý thuyết Marketing hỗn hợp (Marketing Mix - 4P): Bao gồm chính sách sản phẩm, giá cả, phân phối và xúc tiến khuyếch trương, được áp dụng để phân tích và đề xuất các chính sách marketing phù hợp với nhóm khách hàng tổ chức.

  • Mô hình hành vi mua của khách hàng tổ chức (Organizational Buying Behavior): Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định mua, các thành viên tham gia vào quá trình mua (người sử dụng, người ảnh hưởng, người quyết định, người mua), và quy trình ra quyết định gồm nhận thức nhu cầu, mô tả nhu cầu, lựa chọn nhà cung cấp và tiến hành mua.

  • Khái niệm phân đoạn thị trường và định vị thị trường: Phân đoạn thị trường dựa trên tiêu thức địa lý, nhân khẩu, tâm lý và hành vi để lựa chọn thị trường mục tiêu và xây dựng chiến lược định vị dựa trên chất lượng dịch vụ và giá cả.

Các khái niệm chính bao gồm: marketing dịch vụ, khách hàng tổ chức, chiến lược marketing, phân đoạn thị trường, định vị thị trường, hành vi mua tổ chức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 200 tổ chức khách hàng tại Hà Nội bằng bảng hỏi, phỏng vấn trực tiếp và điện thoại. Dữ liệu thứ cấp bao gồm báo cáo tài chính, số liệu kinh doanh của Hanoi Toserco, tài liệu ngành và các nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý dữ liệu khảo sát, phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, và phân tích mối quan hệ giữa các biến. Phân tích định tính được thực hiện qua tổng hợp ý kiến, đánh giá của khách hàng và cán bộ công ty.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ năm 2007 đến quý I năm 2012, khảo sát thực hiện trong năm 2012, xử lý và phân tích dữ liệu trong cùng năm, hoàn thiện luận văn trong năm 2013.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao, giúp đánh giá chính xác thực trạng hoạt động marketing và hành vi khách hàng tổ chức tại Hanoi Toserco.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hành vi mua của khách hàng tổ chức: Quy trình ra quyết định mua dịch vụ lữ hành gồm 4 bước rõ ràng, với sự tham gia của nhiều thành viên trong tổ chức. Các nhân tố ảnh hưởng bao gồm môi trường, đặc điểm tổ chức và cá nhân người mua. Khoảng 70% khách hàng tổ chức lựa chọn tour dựa trên chương trình tour, 60% quan tâm đến giá cả.

  2. Đánh giá hoạt động marketing của Hanoi Toserco: Mức độ hài lòng của khách hàng tổ chức chỉ ở mức trung bình, chưa có yếu tố nào đạt mức hài lòng tối đa. Khoảng 55% khách hàng nhận biết về công ty, trong khi 45% còn chưa rõ hoặc ít biết đến. Các hoạt động quảng cáo, khuyến mãi và chăm sóc khách hàng chưa đồng bộ và chuyên nghiệp.

  3. Mức độ quan trọng của các yếu tố quyết định lựa chọn công ty lữ hành: Chương trình tour được đánh giá quan trọng nhất (chiếm 85% ý kiến), tiếp theo là giá cả (75%), phân phối và xúc tiến khuyếch trương chiếm tỷ lệ thấp hơn (khoảng 50-60%).

  4. Mong muốn của khách hàng tổ chức: Hơn 70% khách hàng mong muốn có các tour du lịch đa dạng, linh hoạt về điểm đến và lịch trình. Khoảng 65% mong muốn chính sách giá linh hoạt, chiết khấu theo số lượng khách. 60% đề xuất mở rộng kênh phân phối, tăng cường tiếp xúc trực tiếp với khách hàng. Về xúc tiến, khách hàng mong muốn đa dạng hình thức khuyến mãi như phiếu giảm giá, quà tặng, dịch vụ miễn phí.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động marketing của Hanoi Toserco chưa đáp ứng đầy đủ và hiệu quả nhu cầu của nhóm khách hàng tổ chức, dẫn đến sự giảm sút về số lượng khách và doanh thu trong giai đoạn 2010-2012 (giảm khoảng 35% lượt khách so với năm 2010). Việc chưa có bộ phận marketing chuyên trách và sự chồng chéo công việc giữa các phòng ban làm giảm tính chuyên môn hóa và hiệu quả thực thi.

So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng với xu hướng khách hàng tổ chức ưu tiên chất lượng chương trình và giá cả, đồng thời mong muốn sự linh hoạt và chăm sóc cá nhân hóa. Việc phân đoạn thị trường chưa sâu sắc và chiến lược định vị chưa rõ ràng khiến công ty khó chiếm lĩnh thị trường mục tiêu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ hài lòng của khách hàng theo từng yếu tố marketing, biểu đồ tròn phân bố nhận biết công ty, và bảng so sánh doanh thu theo năm để minh họa xu hướng giảm sút.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ phận marketing: Thành lập phòng marketing chuyên trách với đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao, phân công rõ ràng nhiệm vụ nghiên cứu thị trường, xây dựng chiến lược và triển khai các hoạt động marketing. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể: Ban giám đốc Hanoi Toserco.

  2. Nâng cao chất lượng nghiên cứu thị trường: Phân chia thị trường khách hàng tổ chức theo khu vực địa lý và loại hình tổ chức, phân công cán bộ chuyên trách từng khu vực để thu thập và xử lý thông tin chính xác, kịp thời. Thiết kế bảng hỏi chất lượng cao, tổ chức khảo sát định kỳ. Thời gian: triển khai ngay và duy trì liên tục. Chủ thể: phòng marketing mới thành lập.

  3. Xây dựng chiến lược marketing chuyên biệt: Chuyển từ chiến lược bao phủ toàn bộ sang chuyên môn hóa theo phân khúc thị trường, tập trung vào nhóm khách hàng tổ chức tại Hà Nội và vùng lân cận. Định vị công ty là nhà cung cấp dịch vụ lữ hành chất lượng cao, giá cả hợp lý, dịch vụ đa dạng. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: phòng marketing phối hợp ban giám đốc.

  4. Hoàn thiện chính sách marketing hỗn hợp (4P):

    • Sản phẩm: Thiết kế các tour linh hoạt, đa dạng theo yêu cầu khách hàng tổ chức, tăng cường dịch vụ phụ trợ.
    • Giá cả: Áp dụng chính sách giá linh hoạt, chiết khấu theo số lượng, ưu đãi cho khách hàng thân thiết.
    • Phân phối: Mở rộng kênh phân phối qua văn phòng đại diện, nhân viên tiếp cận trực tiếp khách hàng, phát triển kênh online.
    • Xúc tiến: Đa dạng hóa hình thức khuyến mãi, tăng cường quảng cáo qua các kênh truyền thông hiện đại, tổ chức sự kiện, chăm sóc khách hàng cá nhân hóa.

Thời gian thực hiện các chính sách này từ 6 tháng đến 1 năm, chủ thể là phòng marketing phối hợp các phòng ban liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý các công ty lữ hành: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế trong hoạt động marketing, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh.

  2. Nhân viên phòng marketing và kinh doanh dịch vụ du lịch: Áp dụng các phương pháp nghiên cứu thị trường, phân đoạn khách hàng và xây dựng chính sách marketing hỗn hợp hiệu quả.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành marketing, du lịch: Tham khảo mô hình nghiên cứu hành vi khách hàng tổ chức, phương pháp phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp thực tiễn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức xúc tiến du lịch: Hiểu rõ thực trạng và nhu cầu của doanh nghiệp lữ hành, từ đó hỗ trợ chính sách phát triển ngành du lịch bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Marketing dịch vụ lữ hành khác gì so với marketing sản phẩm thông thường?
    Marketing dịch vụ lữ hành tập trung vào yếu tố vô hình, trải nghiệm khách hàng và sự hài lòng trong quá trình sử dụng dịch vụ, đòi hỏi chiến lược linh hoạt và chăm sóc khách hàng cá nhân hóa hơn so với sản phẩm vật chất.

  2. Tại sao nhóm khách hàng tổ chức lại quan trọng đối với các công ty lữ hành?
    Nhóm khách hàng tổ chức chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu, thường đặt tour với số lượng lớn, ổn định và có khả năng tạo ra hiệu ứng lan tỏa thương hiệu, giúp công ty duy trì và mở rộng thị phần.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định mua dịch vụ lữ hành của khách hàng tổ chức?
    Bao gồm chất lượng chương trình tour, giá cả, uy tín công ty, chính sách chăm sóc khách hàng, kênh phân phối và các yếu tố môi trường như kinh tế, văn hóa và pháp luật.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động marketing cho nhóm khách hàng tổ chức?
    Cần xây dựng bộ phận marketing chuyên trách, nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng, thiết kế sản phẩm phù hợp, áp dụng chính sách giá linh hoạt, mở rộng kênh phân phối và đa dạng hóa hình thức xúc tiến.

  5. Phân đoạn thị trường có vai trò gì trong marketing dịch vụ lữ hành?
    Phân đoạn giúp công ty hiểu rõ đặc điểm, nhu cầu của từng nhóm khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược marketing phù hợp, tối ưu hóa nguồn lực và tăng hiệu quả kinh doanh.

Kết luận

  • Hanoi Toserco là doanh nghiệp lữ hành có bề dày kinh nghiệm và tiềm lực, nhưng hoạt động marketing cho nhóm khách hàng tổ chức còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.
  • Hành vi mua của khách hàng tổ chức chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó chương trình tour và giá cả là quan trọng nhất.
  • Công ty cần hoàn thiện cơ cấu tổ chức marketing, nâng cao chất lượng nghiên cứu thị trường và xây dựng chiến lược marketing chuyên biệt cho nhóm khách hàng tổ chức.
  • Các chính sách marketing hỗn hợp cần được điều chỉnh linh hoạt, tập trung vào sản phẩm đa dạng, giá cả cạnh tranh, phân phối thuận tiện và xúc tiến hiệu quả.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới sẽ giúp Hanoi Toserco nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế trên thị trường dịch vụ lữ hành.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo và phòng marketing Hanoi Toserco nên nhanh chóng thành lập bộ phận marketing chuyên trách, triển khai các giải pháp đề xuất và theo dõi sát sao hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp.