Nghiên Cứu Giải Pháp Giảm Thiểu Tai Biến Trượt Lở Đất Đá Tại Quảng Nam

Quảng Nam sở hữu vị trí chiến lược với nhiều tuyến giao thông quan trọng như Quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, và các quốc lộ 14B, 14D, 14E, 40B, 24C. Các tuyến đường này đóng vai trò huyết mạch trong kết nối kinh tế - xã hội của khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Việc đảm bảo an toàn và thông suốt cho các tuyến đường này là vô cùng quan trọng, đặc biệt trước nguy cơ trượt lở đất đá ngày càng gia tăng. Quốc lộ 40B nối liền Quảng Nam và Kon Tum, tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội. Đường Hồ Chí Minh (đoạn qua Quảng Nam) có chiều dài 200km và là tuyến đường quan trọng kết nối các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên.

Khí hậu Quảng Nam mang đặc trưng nhiệt đới gió mùa, với mùa mưa kéo dài và lượng mưa lớn, đặc biệt vào các tháng cuối năm. Mưa lớn kéo dài làm tăng độ ẩm của đất, giảm độ bền và tăng nguy cơ sạt lở đất. Biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ của các cơn bão và áp thấp nhiệt đới, gây ra những đợt mưa lớn kéo dài, làm trầm trọng thêm tình trạng trượt lở.

Địa hình Quảng Nam phân dị phức tạp, với núi cao, đồi, đồng bằng, và thung lũng sông. Độ dốc lớn và mật độ chia cắt cao tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình trượt lở. Cấu trúc địa chất của khu vực cũng rất phức tạp, với nhiều loại đá khác nhau và các đứt gãy, làm tăng tính bất ổn định của đất đá. Khu vực nghiên cứu nằm trong vùng có cấu tạo địa chất phân dị phức tạp. Các thành tạo địa chất lộ ra ở trên địa bàn có tuổi từ Protezoizoi đến Kainozoi.

Các hoạt động của con người như xây dựng đường xá, khai thác khoáng sản, phá rừng làm mất lớp phủ thực vật bảo vệ, gây xáo trộn cấu trúc đất, và làm tăng nguy cơ trượt lở. Việc không tuân thủ các quy trình kỹ thuật trong xây dựng cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Việc gia tăng dân số cũng như nhu cầu đi lại của người dân tăng cao, từ đó phải xây dựng, nâng cấp mở thêm các tuyến đường để thuận tiện giao thông đi lại trong khu vực. Tuy nhiên, từ đó cũng phát sinh nhiều vần đề về tai biến môi trường đe dọa sự hoạt động ổn định của công trình.

Trong trường hợp khẩn cấp, cần áp dụng các biện pháp xử lý tình thế để đảm bảo an toàn giao thông và ngăn chặn tình trạng trượt lở lan rộng. Các biện pháp này bao gồm: san gạt đất đá, làm rào chắn tạm thời, và cảnh báo nguy hiểm. Tuy nhiên, đây chỉ là các giải pháp tạm thời và cần được thay thế bằng các giải pháp bền vững hơn.

Thiết kế và thi công các công trình phòng chống sạt lở cần tuân thủ các quy trình kỹ thuật và tiêu chuẩn xây dựng. Việc lựa chọn vật liệu phù hợp, đảm bảo chất lượng thi công, và bảo trì thường xuyên là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tuổi thọ của công trình. Cần tăng cường hiệu quả công tác khảo sát Địa chất công trình.

Nghiên cứu, đánh giá và đề xuất giải pháp phòng chống trượt lở phù hợp với điều kiện địa hình, địa chất và thủy văn của từng tuyến đường cụ thể. Ví dụ, đối với các tuyến đường có độ dốc lớn, cần xây dựng tường chắn hoặc hệ thống neo giữ đất. Đối với các khu vực có lượng mưa lớn, cần xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả.

Quy hoạch sử dụng đất hợp lý cần xem xét đến các yếu tố địa chất, địa hình, và khí hậu để hạn chế các hoạt động xây dựng và khai thác ở những khu vực có nguy cơ trượt lở cao. Cần có các quy định chặt chẽ về việc xây dựng trên sườn dốc và bảo vệ rừng đầu nguồn.

Nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ trượt lở và các biện pháp phòng tránh là rất quan trọng. Cần tổ chức các buổi tập huấn, tuyên truyền, và cung cấp thông tin về các khu vực có nguy cơ cao và các biện pháp ứng phó khi xảy ra tai biến.

Hệ thống cảnh báo sớm trượt lở đất giúp người dân có thời gian chuẩn bị và sơ tán khi có nguy cơ xảy ra tai biến. Hệ thống này cần dựa trên các dữ liệu về lượng mưa, độ ẩm của đất, và các dấu hiệu bất thường khác. Mô hình cảnh báo sớm trượt lở. Trồng cỏ và cây bụi. Thảm phủ thực vật. Đặt các bản ghi sợi đất. Xây tường chắn chặn đất. Trồng cây chống trượt lở.

Công nghệ GIS (Hệ thống thông tin địa lý) cho phép tích hợp và phân tích các dữ liệu khác nhau về địa hình, địa chất, khí hậu, và sử dụng đất để lập bản đồ nguy cơ trượt lở một cách chính xác và hiệu quả.

Bản đồ nguy cơ trượt lở cần được sử dụng trong quy hoạch sử dụng đất, thiết kế các công trình xây dựng, và lập kế hoạch ứng phó với thiên tai. Vị trí các điểm trượt theo bản đồ độ dốc địa hình tỉnh Quảng Nam.Vị trí các điểm trượt lở theo bản đồ mật độ phân cắt sâu địa hình tỉnh Quảng Nam.Vị trí điểm trượt theo bản đồ mật độ phân cắt ngang địa hình tỉnh Quảng Nam.

Cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới trong phòng chống trượt lở, như sử dụng vật liệu mới, phương pháp gia cố tiên tiến, và hệ thống giám sát tự động.

Hợp tác quốc tế trong chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ phòng chống trượt lở sẽ giúp Quảng Nam tiếp cận được những giải pháp tiên tiến và hiệu quả nhất.