Giải pháp an toàn cháy cho mạng điện 0,4 kV tại trường Đại học Bách Khoa Hà Nội

An toàn điện không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là trách nhiệm đạo đức và pháp lý của mỗi cá nhân và tổ chức. Đại học Bách Khoa Hà Nội, với đặc thù là một cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học kỹ thuật, cần đảm bảo môi trường làm việc và học tập an toàn cho tất cả mọi người. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn điện, kiểm tra và bảo trì định kỳ hệ thống điện, trang bị đầy đủ các thiết bị phòng cháy chữa cháy là những biện pháp cơ bản nhưng vô cùng quan trọng.

Theo số liệu thống kê, cháy nổ điện vẫn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vụ hỏa hoạn tại các cơ sở giáo dục. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm: quá tải điện, chập điện do điện trở chuyển tiếp, sử dụng thiết bị điện kém chất lượng, thiếu kiểm tra bảo dưỡng định kỳ, và ý thức sử dụng điện chưa cao. Việc nắm bắt rõ thực trạng và nguyên nhân gây cháy nổ điện là cơ sở để xây dựng các giải pháp phòng ngừa hiệu quả.

Dòng điện ngắn mạch là một trong những nguyên nhân chính gây phát nóng dây dẫn và dẫn đến cháy nổ. Khi xảy ra ngắn mạch, dòng điện tăng đột biến, vượt quá khả năng chịu tải của dây dẫn, gây ra hiện tượng quá nhiệt và làm cháy lớp vỏ bọc cách điện. Việc tính toán và lựa chọn dây dẫn có tiết diện phù hợp, trang bị các thiết bị bảo vệ như cầu dao tự động (CB), aptomat, và rơ le bảo vệ là những biện pháp quan trọng để ngăn ngừa nguy cơ này. Theo luận văn, cần tính toán dòng điện ngắn mạch 1 pha để đưa ra giải pháp phù hợp.

Động cơ điện và thiết bị điều khiển, đặc biệt là các thiết bị cũ hoặc không được bảo trì định kỳ, có thể trở thành nguồn gây cháy nổ. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm: quá tải, kẹt rotor, ngắn mạch trong cuộn dây, và sự cố trong hệ thống làm mát. Việc kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ, thay thế các thiết bị đã quá cũ hoặc hư hỏng, và sử dụng các thiết bị bảo vệ là những biện pháp cần thiết để đảm bảo an toàn.

Thiết bị chiếu sáng, đặc biệt là các loại đèn sợi đốt, có thể tạo ra nhiệt độ cao và gây cháy nếu tiếp xúc với vật liệu dễ cháy. Ngoài ra, điện trở chuyển tiếp tại các mối nối dây dẫn, ổ cắm, và phích cắm cũng có thể gây phát nhiệt và dẫn đến cháy nổ. Việc sử dụng đèn LED thay thế cho đèn sợi đốt, kiểm tra và siết chặt các mối nối điện, và thay thế các ổ cắm, phích cắm đã cũ hoặc hư hỏng là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ.

Việc lựa chọn thiết bị điện chất lượng cao, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn điện. Cần ưu tiên sử dụng các thiết bị có khả năng chịu tải cao, có hệ thống bảo vệ chống quá tải và ngắn mạch, và được kiểm định chất lượng bởi các tổ chức uy tín. Tránh sử dụng các thiết bị điện kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái, hoặc không rõ nguồn gốc.

Hệ thống bảo vệ chống quá tải và ngắn mạch, bao gồm cầu dao tự động (CB), aptomat, và rơ le bảo vệ, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa cháy nổ do dòng điện tăng đột biến. Cần lựa chọn các thiết bị bảo vệ có thông số kỹ thuật phù hợp với tải của hệ thống điện, và lắp đặt đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Kiểm tra và bảo trì định kỳ các thiết bị bảo vệ để đảm bảo chúng hoạt động hiệu quả khi có sự cố xảy ra.

Việc kiểm tra và bảo trì định kỳ hệ thống điện, bao gồm dây dẫn, ổ cắm, phích cắm, thiết bị điện, và hệ thống bảo vệ, là biện pháp quan trọng để phát hiện và khắc phục sớm các nguy cơ tiềm ẩn gây cháy nổ. Đồng thời, cần nâng cao ý thức sử dụng điện an toàn cho người sử dụng, thông qua các buổi tập huấn, tuyên truyền, và hướng dẫn sử dụng điện đúng cách. Luôn tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, không sử dụng quá nhiều thiết bị điện cùng lúc trên một ổ cắm, và không tự ý sửa chữa điện khi không có chuyên môn.

Hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler là một trong những hệ thống phổ biến và hiệu quả nhất hiện nay. Hệ thống bao gồm một mạng lưới đường ống dẫn nước được lắp đặt trên trần nhà, với các đầu phun Sprinkler được bố trí đều khắp khu vực cần bảo vệ. Khi có cháy xảy ra, nhiệt độ tăng cao sẽ làm vỡ bầu thủy tinh của đầu phun Sprinkler, kích hoạt hệ thống phun nước dập tắt đám cháy. Theo tài liệu, sơ đồ cấu tạo của hệ thống Sprinkler duy trì áp lực bằng bơm bù rất hiệu quả.

Ngoài hệ thống Sprinkler, còn có nhiều loại hệ thống chữa cháy tự động khác, phù hợp với từng loại hình công trình và đặc điểm nguy cơ cháy nổ. Hệ thống phun sương có khả năng tạo ra các hạt sương mịn, giúp dập tắt đám cháy một cách nhanh chóng và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu thiệt hại do nước gây ra. Hệ thống sử dụng khí trơ (CO2, N2, Argon) có khả năng dập tắt đám cháy bằng cách giảm nồng độ oxy trong không khí, phù hợp với các khu vực có chứa thiết bị điện tử nhạy cảm.

Cần xây dựng lực lượng dân phòng PCCC với số lượng thành viên phù hợp với quy mô và đặc điểm của cơ sở. Các thành viên cần được huấn luyện về kiến thức cơ bản về PCCC, kỹ năng sử dụng các phương tiện, thiết bị PCCC, và kỹ năng sơ cứu ban đầu. Tổ chức diễn tập PCCC định kỳ để nâng cao khả năng phối hợp và ứng phó của lực lượng dân phòng.

Cần xây dựng phương án chữa cháy chi tiết và cụ thể, phù hợp với đặc điểm của từng khu vực trong cơ sở. Phương án chữa cháy cần xác định rõ các tuyến đường thoát nạn, vị trí các phương tiện, thiết bị PCCC, và nhiệm vụ của từng thành viên trong lực lượng PCCC. Thường xuyên cập nhật và bổ sung phương án chữa cháy để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Cần đánh giá hiệu quả các giải pháp đã triển khai, thông qua việc thu thập số liệu thống kê về số vụ cháy nổ, thiệt hại do cháy nổ gây ra, và ý kiến phản hồi của người sử dụng. Từ đó, rút ra các bài học kinh nghiệm và điều chỉnh các giải pháp cho phù hợp.

Cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới, vật liệu mới, và giải pháp tiên tiến trong lĩnh vực PCCC, như hệ thống cảnh báo cháy sớm, hệ thống chữa cháy thông minh, và vật liệu chống cháy. Điều này giúp nâng cao hiệu quả công tác PCCC và giảm thiểu thiệt hại do cháy nổ gây ra.