I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Sông Lô, một trong những phụ lưu lớn của sông Hồng, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước và điều tiết dòng chảy cho các vùng hạ du. Tuy nhiên, đặc điểm địa hình và khí hậu của lưu vực sông Lô đã dẫn đến tình trạng lũ lụt nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho người dân và tài sản. Việc dự báo dòng chảy lũ sông Lô không chỉ giúp nâng cao khả năng phòng chống lũ mà còn đảm bảo an toàn cho các công trình thủy điện như Tuyên Quang và Thác Bà. Thực tế cho thấy, việc vận hành các hồ chứa hiện nay còn thiếu tính đồng bộ và hiệu quả, do đó, việc xây dựng mô hình dự báo dòng chảy lũ là cần thiết để tối ưu hóa quy trình vận hành. Như vậy, nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn mang lại giá trị thực tiễn cao trong công tác quản lý nguồn nước và phòng chống thiên tai.
II. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Mục tiêu chính của nghiên cứu là thiết lập mô hình dự báo dòng chảy lũ cho lưu vực sông Lô nhằm phục vụ cho việc vận hành hồ chứa Tuyên Quang và Thác Bà. Cụ thể, nghiên cứu hướng đến việc ứng dụng các mô hình mưa - dòng chảy kết hợp với mô hình ngẫu nhiên SPSS để dự báo lũ, từ đó đưa ra các biện pháp vận hành hồ chứa một cách hiệu quả nhất. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt mà còn nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai cho các địa phương ven sông. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến dòng chảy lũ và xây dựng quy trình vận hành hồ chứa dựa trên kết quả dự báo, nhằm đạt được sự đồng bộ trong quản lý và khai thác nguồn nước.
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu được thực hiện trên toàn bộ hệ thống lưu vực sông Lô, bao gồm cả phần lãnh thổ Việt Nam và Trung Quốc. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc thu thập và phân tích dữ liệu về mưa, mực nước và lưu lượng tại các trạm quan trắc trên lưu vực sông Lô. Điều này cho phép xây dựng một mô hình dự báo toàn diện, phản ánh chính xác các yếu tố khí tượng thủy văn ảnh hưởng đến dòng chảy lũ. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố địa hình, địa chất và thổ nhưỡng để xác định mối quan hệ giữa các yếu tố này với chế độ dòng chảy. Phạm vi nghiên cứu không chỉ dừng lại ở việc tính toán dòng chảy mà còn mở rộng ra các biện pháp quản lý và vận hành hồ chứa, nhằm đảm bảo an toàn cho các vùng hạ du.
IV. HƯỚNG TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống, kết hợp giữa các yếu tố tự nhiên và nhân tạo để đánh giá sự hình thành và diễn biến dòng chảy lũ trên lưu vực sông Lô. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích số liệu thống kê, mô hình toán thủy văn và thủy lực để mô phỏng quá trình thủy động lực học. Sử dụng phần mềm ARCGIS để xây dựng các tiểu lưu vực và phân tích không gian cũng là một phần quan trọng trong nghiên cứu. Hướng tiếp cận này giúp đảm bảo tính chính xác và khả năng ứng dụng cao của mô hình dự báo. Bên cạnh đó, việc kết hợp các mô hình khác nhau như NAM, Muskingum và SPSS sẽ tạo ra một phương pháp dự báo lũ hiệu quả hơn, từ đó phục vụ cho việc quản lý và vận hành hệ thống hồ chứa một cách đồng bộ và hiệu quả.
