Các yếu tố quyết định chất lượng báo cáo phát triển bền vững: Nghiên cứu thực nghiệm trên các công ty niêm yết tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Anh Tuấn
• Người hướng dẫn: MSc. Hoàng Thị Mai Khanh
• Trường học: Vietnam National University Ho Chi Minh City University of Economics and Law
• Chuyên ngành: Accounting and Auditing
• Đề tài: Determinants Of Sustainability Reporting Quality: An Empirical Research On Vietnamese Listed Companies
• Loại tài liệu: Graduation Thesis
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• 1. CHƯƠNG 1: LITERATURE REVIEW AND DEVELOPED HYPOTHESES
• 1.1. Sustainability
• 1.2. The Global Reporting Initiatives (GRI)
• 1.3. Legitimacy theory
• 1.4. Stakeholder theory
• 1.5. Agency theory
• 1.6. Literature review and hypothesis development
• 1.6.1. Diversity
• 1.6.2. Board gender diversity and sustainability reporting quality (H1)
• 1.6.3. Non-executive female directors and sustainability reporting quality (H2)
• 1.6.4. Female leadership and sustainability reporting quality (H3)
• 1.6.5. State ownership and sustainability reporting quality (H4)
• 1.6.6. Proportion of foreign ownership and sustainability reporting quality (H5)
• 1.6.7. Companies adopting GRI standards and sustainability reporting quality (H6)
• 1.6.8. Companies publishing separate sustainability reports and reporting quality (H7)

I. Tổng Quan Về Sustainability Reporting Tại Việt Nam 55 Ký Tự

Báo cáo bền vững ngày càng trở nên phổ biến trên toàn cầu do nhận thức rộng rãi hơn về phát triển bền vững. Báo cáo bền vững mang lại lợi ích to lớn cho các công ty bằng cách xây dựng lòng tin với các bên liên quan, giúp giảm rủi ro về uy tín, cải thiện quản lý nội bộ và quy trình ra quyết định, cũng như hệ thống thông tin, thúc đẩy tầm nhìn và chiến lược giúp các công ty giải quyết điểm mạnh và điểm yếu, giảm chi phí tuân thủ và tạo lợi thế cạnh tranh (GRI, The benefits of sustainability reporting, 2014). Tại Việt Nam, báo cáo bền vững vẫn là một hoạt động mới với các ứng dụng rời rạc. Từ năm 2016, Giải thưởng Báo cáo Thường niên (ARA) – một cuộc thi tôn vinh các báo cáo thường niên xuất sắc, đã có giải thưởng mới liên quan đến báo cáo bền vững. Cùng năm, Bảo Việt Holding đã được CSRworks International trao giải báo cáo bền vững châu Á tốt nhất. Điều này cho thấy tiềm năng cho sự phổ biến và phát triển của các hoạt động báo cáo bền vững tại Việt Nam.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Sustainability Reporting Với Doanh Nghiệp

Báo cáo bền vững không chỉ là một nghĩa vụ mà còn là một cơ hội để các doanh nghiệp thể hiện cam kết của mình đối với các vấn đề xã hội và môi trường. Theo nghiên cứu của Nielsen Việt Nam năm 2015, có đến 86% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả thêm tiền để mua sản phẩm hoặc dịch vụ từ các công ty phát triển bền vững. Điều này cho thấy nhận thức ngày càng tăng của khách hàng liên quan đến các vấn đề bền vững và họ là một trong những bên liên quan mạnh mẽ nhất. Do đó, nhiều tập đoàn có thêm động lực để tham gia vào các hoạt động bền vững.

1.2. Nghiên Cứu Empirical Research Về Reporting Quality Ở Việt Nam

Do số lượng nghiên cứu thực nghiệm về các hoạt động báo cáo bền vững ở Việt Nam còn rất hạn chế, nghiên cứu này được thực hiện với mục đích cung cấp một số bằng chứng thực nghiệm sơ bộ về những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững. Mục tiêu chính của nghiên cứu này là xác định các yếu tố quyết định chất lượng báo cáo bền vững trong hoàn cảnh Việt Nam. Đối tượng nghiên cứu là chất lượng của các báo cáo bền vững.

II. Vấn Đề Về Chất Lượng ESG Reporting Ở Việt Nam 59 Ký Tự

Mặc dù nhận thức về bền vững và ESG Reporting ngày càng tăng, chất lượng báo cáo vẫn là một thách thức lớn. Nhiều công ty niêm yết tại Việt Nam vẫn chưa coi trọng việc công bố thông tin phi tài chính một cách đầy đủ và minh bạch. Điều này có thể là do thiếu kinh nghiệm, nguồn lực hạn chế hoặc thiếu sự thúc đẩy từ các cơ quan quản lý. Việc thiếu các tiêu chuẩn và hướng dẫn rõ ràng cũng gây khó khăn cho các công ty trong việc lập báo cáo bền vững chất lượng cao.

2.1. Thiếu Tiêu Chuẩn Chung Cho Sustainability Reporting

Circular no 155/2015/TT-BTC đã cung cấp một số hướng dẫn cho báo cáo bền vững tích hợp vào báo cáo thường niên, tuy nhiên, những hướng dẫn này được cho là mơ hồ và đơn giản, không cho phép các doanh nghiệp tạo ra thông tin có ý nghĩa và đầy đủ. Các hướng dẫn sau đó được cụ thể hóa bởi hướng dẫn báo cáo bền vững do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Tổ chức Tài chính Quốc tế công bố, trong đó một phần điều chỉnh các hướng dẫn báo cáo G4.

2.2. Rào Cản Trong Việc Thu Thập Và Công Bố Thông Tin ESG

Với hoạt động báo cáo bền vững ở Việt Nam, nơi thiếu các tiêu chuẩn liên quan toàn diện và phổ biến, có thể hợp lý khi các công ty áp dụng các tiêu chuẩn G4 cho báo cáo bền vững của họ sẽ có thông tin đầy đủ hơn và chất lượng tốt hơn. Các công ty này thường có cổ phiếu blue-chip, có quy mô lớn cho phép họ chi nguồn lực cho các tiết lộ tự nguyện bổ sung hoặc có động lực để tạo ra hình ảnh 'công dân doanh nghiệp' trong mắt công chúng.

2.3 Ảnh Hưởng Của Stakeholder Pressure Lên Chất Lượng Báo Cáo

Một áp lực đối với công ty là vấn đề từ các bên liên quan về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Nhiều bên có thể gây áp lực lên công ty về vấn đề này, dẫn đến tính minh bạch cao hơn. Các công ty thường quan tâm đến những vấn đề này hơn các công ty khác

III. Corporate Governance Ảnh Hưởng Chất Lượng Báo Cáo 57 Ký Tự

Quản trị doanh nghiệp hiệu quả đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng báo cáo bền vững. Một hội đồng quản trị độc lập và đa dạng có khả năng giám sát tốt hơn các hoạt động bền vững của công ty và đảm bảo rằng thông tin được công bố là chính xác và đầy đủ. Sự tham gia của các thành viên nữ trong hội đồng quản trị cũng được chứng minh là có tác động tích cực đến reporting quality.

3.1. Vai Trò Của Hội Đồng Quản Trị Đa Dạng Board Characteristics

Đa dạng là sự khác biệt về bản sắc văn hóa và xã hội giữa những người cùng tồn tại trong một môi trường làm việc hoặc thị trường xác định (Cox, 2001). Báo cáo về Phụ nữ ra quyết định nhấn mạnh mối quan hệ giữa hành vi đạo đức của công ty và số lượng giám đốc nữ (Ủy ban Châu Âu, 2012). Davies Report (2011) lập luận rằng tỷ lệ giám đốc nữ trên hội đồng quản trị lớn hơn sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động của hội đồng thông qua những đóng góp tích cực hơn của các NED nữ so với các đồng nghiệp nam, chuẩn bị chu đáo cho các cuộc họp hội đồng và sẵn sàng thách thức các chiến lược.

3.2. Ảnh Hưởng Của Giám Đốc Độc Lập Đến Transparency

Báo cáo Higgs của Vương quốc Anh về vai trò và hiệu quả của các giám đốc không điều hành nhấn mạnh tầm quan trọng của các giám đốc không điều hành, những người không có trách nhiệm quản lý trong việc đảm bảo ảnh hưởng cân bằng của hội đồng quản trị và giảm xung đột lợi ích giữa các bên ủy thác (cổ đông) và đại diện của họ (ban quản lý). Các giám đốc không điều hành được cho là đóng vai trò quan trọng trong việc thách thức và xem xét kỹ lưỡng chiến lược được thực hiện bởi các giám đốc điều hành do góc nhìn rộng hơn của họ.

3.3. Tác động của Institutional Ownership lên Accountability

Một khía cạnh khác của quyền sở hữu là tỷ lệ cổ phần thuộc sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài. Do ảnh hưởng của toàn cầu hóa, thị trường vốn ngày càng quốc tế hóa. Các nhà đầu tư nước ngoài tìm kiếm cơ hội đầu tư vào Việt Nam thường muốn trở thành cổ đông chiến lược trong các công ty mục tiêu của họ, từ đó yêu cầu đại diện của họ trong hội đồng quản trị giám sát việc thực hiện chiến lược và hoạt động của các công ty đó và cuối cùng đảm bảo khoản đầu tư của họ.

IV. Empirical Research Yếu Tố Quyết Định Reporting Quality 60 Ký Tự

Nghiên cứu thực nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững. Bằng cách sử dụng các mô hình hồi quy và phân tích nội dung, các nhà nghiên cứu có thể tìm ra mối liên hệ giữa các biến số như corporate governance, hiệu quả tài chính, và đặc điểm của công ty với chất lượng báo cáo bền vững.

4.1. Phương Pháp Content Analysis Đánh Giá Báo Cáo ESG

Đây là một nghiên cứu thực nghiệm, tất cả các biến sau khi được thu thập sẽ được phân tích bằng mô hình hồi quy để xác định bất kỳ mối liên hệ đáng kể nào. Phân tích nội dung sẽ được sử dụng để chấm điểm các báo cáo bền vững. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện độc quyền trên các báo cáo bền vững của các công ty niêm yết Việt Nam được công bố cho năm 2016.

4.2. Mô Hình Hồi Quy Phân Tích Các Yếu Tố Ảnh Hưởng

Nghiên cứu được thực hiện độc quyền cho các báo cáo bền vững được phát hành cho năm 2016. Một nghiên cứu theo chiều dọc có thể cung cấp những xu hướng có ý nghĩa quan trọng hơn. Phạm vi được giới hạn chỉ trong các báo cáo bền vững, không phải các loại báo cáo khác.

4.3. Tác động của GRI standards đến chất lượng báo cáo

Các tiêu chuẩn báo cáo bền vững của GRI là hướng dẫn phổ biến nhất cho báo cáo và công khai bền vững với hàng ngàn người báo cáo trên 90 quốc gia. Bằng cách thúc đẩy tính minh bạch và kêu gọi quan điểm của các bên liên quan, các tiêu chuẩn GRI cho phép các tổ chức, chính phủ, xã hội và công dân đưa ra quyết định tốt hơn dựa trên thông tin được cung cấp (GRI, 2017).

V. Kết Quả Nghiên Cứu Về Determinants Ở Việt Nam 52 Ký Tự

Các nghiên cứu thực nghiệm đã chỉ ra rằng có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững ở Việt Nam. Các yếu tố này bao gồm cấu trúc quản trị doanh nghiệp, quy mô công ty, hiệu quả tài chính, áp lực từ các bên liên quan, và sự tuân thủ các tiêu chuẩn báo cáo quốc tế như GRI standards.

5.1. Mối Quan Hệ Giữa Financial Performance Và Reporting Quality

Nhiều nghiên cứu đã tiết lộ ảnh hưởng của tình trạng sở hữu đối với số lượng tiết lộ cả báo cáo tài chính và phi tài chính. Các công ty thuộc sở hữu của chính phủ thường phải chịu sự giám sát lớn hơn từ công chúng do quy mô tương đối đáng kể và sự đóng góp chính trị đáng kể được hỗ trợ, do đó, họ phải tiết lộ nhiều thông tin môi trường và xã hội hơn để duy trì trách nhiệm giải trình của họ đối với xã hội nói chung (Cormier & Gordon, 2001).

5.2. Ảnh Hưởng Của Firm Characteristics Lên Chất Lượng Báo Cáo

Một khía cạnh khác của quyền sở hữu là tỷ lệ cổ phần thuộc sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài. Do ảnh hưởng của toàn cầu hóa, thị trường vốn ngày càng quốc tế hóa. Các nhà đầu tư nước ngoài tìm kiếm cơ hội đầu tư vào Việt Nam thường muốn trở thành cổ đông chiến lược trong các công ty mục tiêu của họ, từ đó yêu cầu đại diện của họ trong hội đồng quản trị giám sát việc thực hiện chiến lược và hoạt động của các công ty đó và cuối cùng đảm bảo khoản đầu tư của họ.

5.3. Vai Trò Của Báo Cáo Độc Lập Non Financial Reporting

Xuất bản một báo cáo bền vững độc lập là một hành động có thể thể hiện cam kết và thái độ tích cực của các công ty đối với sự phát triển bền vững. Động cơ đằng sau việc sử dụng báo cáo CSR độc lập là để tạo ra một hình ảnh 'công dân doanh nghiệp' tốt ngay cả khi họ không có hồ sơ liên quan mạnh mẽ để thuyết phục các bên liên quan rằng các vấn đề xã hội và môi trường là mối quan tâm của họ (Mahoneya, Thorneb, Cecilc, & LaGore, 2013).

VI. Tương Lai Sustainability Performance Của Việt Nam 59 Ký Tự

Báo cáo bền vững tại Việt Nam đang trên đà phát triển, với sự quan tâm ngày càng tăng từ các doanh nghiệp, nhà đầu tư, và chính phủ. Việc áp dụng các tiêu chuẩn báo cáo quốc tế và sự thúc đẩy từ các cơ quan quản lý sẽ giúp nâng cao chất lượng và tính minh bạch của báo cáo bền vững trong tương lai. Điều này sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

6.1. Thúc Đẩy Transparency Và Accountability Trong Báo Cáo

Với việc ủy thác quyền lực và trách nhiệm, việc tổ chức mỗi ủy ban, bộ phận hoặc giám đốc chịu trách nhiệm cho các mục tiêu cụ thể hoặc một nhóm các mục tiêu liên quan có thể nâng cao hiệu quả của việc đạt được mục tiêu. Các ủy ban CSR hoạt động chủ động hơn sẽ tạo ra hiệu suất CSR cao hơn (Helfaya & Moussaa, 2017). Các ủy ban như vậy có thể chịu trách nhiệm xác định các vấn đề xã hội và môi trường có liên quan và thiết lập các chính sách liên quan.

6.2. Áp Dụng Các Tiêu Chuẩn Báo Cáo Quốc Tế Như GRI

Mặc dù báo cáo bền vững đã được khởi xướng từ thập kỷ 1990 và trở thành một phần quan trọng trong các tiết lộ thông tin hàng năm của nhiều tổ chức ở các nước phát triển. Thuật ngữ 'bền vững' vẫn còn khá mới ở các nước đang phát triển, đặc biệt là ở Việt Nam. Do đó, lợi ích mà một tiêu chuẩn báo cáo công phu với hướng dẫn chi tiết mang lại sẽ là một khuôn khổ toàn diện tạo điều kiện cho các tổ chức thu thập thông tin và sản xuất các báo cáo bên ngoài.

6.3. Định hướng Phát triển Sustainability Performance bền vững

Báo cáo bền vững ở Việt Nam sẽ phải thay đổi và thích nghi với các xu hướng toàn cầu mới nổi, chẳng hạn như tầm quan trọng ngày càng tăng của các yếu tố ESG trong quyết định đầu tư và nhu cầu về báo cáo tích hợp hơn, kết hợp thông tin tài chính và phi tài chính.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng quan tâm đến phát triển bền vững, báo cáo bền vững trở thành công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin với các bên liên quan, giảm thiểu rủi ro uy tín, cải thiện quản trị nội bộ và tạo lợi thế cạnh tranh. Tại Việt Nam, báo cáo bền vững vẫn còn là thực hành mới mẻ và chưa phổ biến rộng rãi. Theo một nghiên cứu của Nielsen Vietnam năm 2015, có tới 86% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng trả giá cao hơn để mua sản phẩm từ các công ty phát triển bền vững, cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Điều này cho thấy nhận thức của khách hàng về phát triển bền vững ngày càng tăng, tạo động lực cho các doanh nghiệp tham gia thực hành bền vững.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững của các công ty niêm yết tại Việt Nam trong năm 2016. Mục tiêu chính là xác định các nhân tố quyết định chất lượng báo cáo bền vững, từ đó góp phần nâng cao nhận thức và thực hành báo cáo bền vững trong doanh nghiệp Việt. Phạm vi nghiên cứu giới hạn ở các báo cáo bền vững của công ty niêm yết trên sàn HoSE và HNX trong năm tài chính 2016. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý, nhà đầu tư và cơ quan quản lý hiểu rõ hơn về thực trạng và các nhân tố thúc đẩy báo cáo bền vững tại Việt Nam, đồng thời cung cấp cơ sở để cải thiện chất lượng báo cáo trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết chính để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững:

• Lý thuyết tính hợp pháp (Legitimacy theory): Doanh nghiệp tồn tại nhờ sự ủng hộ của xã hội và các bên liên quan, do đó phải hoạt động trong giới hạn được xã hội chấp nhận và duy trì hình ảnh hợp pháp thông qua các báo cáo minh bạch về tác động xã hội và môi trường.

• Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder theory): Doanh nghiệp chịu trách nhiệm với nhiều nhóm bên liên quan khác nhau, không chỉ cổ đông, nên cần cân bằng lợi ích và đáp ứng kỳ vọng của các bên này thông qua báo cáo bền vững.

• Lý thuyết đại diện (Agency theory): Mối quan hệ giữa chủ sở hữu và ban quản lý có thể dẫn đến xung đột lợi ích, do đó các cơ cấu quản trị như đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị có thể ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo nhằm giảm thiểu rủi ro thông tin không minh bạch.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình báo cáo bền vững theo chuẩn mực GRI G4, với các khái niệm chính như đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị, sở hữu nhà nước và nước ngoài, vai trò lãnh đạo nữ, quy mô công ty, hiệu quả tài chính, và đặc điểm ngành nghề.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với cỡ mẫu gồm 99 công ty niêm yết tại Việt Nam có báo cáo bền vững năm 2016. Dữ liệu phi tài chính được thu thập thủ công từ báo cáo bền vững, báo cáo thường niên, website công ty và các nguồn dữ liệu tài chính từ Thomson Reuters EIKON. Phân tích nội dung được áp dụng để đánh giá chất lượng báo cáo dựa trên thang điểm xây dựng từ các chỉ số GRI G4, bao gồm các chỉ tiêu bắt buộc và tự nguyện, nhằm tạo ra chỉ số chất lượng báo cáo bền vững (Sustainability Reporting Index).

Phương pháp phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để kiểm định các giả thuyết về mối quan hệ giữa các biến độc lập (như đa dạng giới tính, sở hữu, quy mô, hiệu quả tài chính, ngành nghề) với biến phụ thuộc là chỉ số chất lượng báo cáo. Quá trình phân tích bao gồm kiểm tra đa cộng tuyến bằng hệ số VIF, loại bỏ biến không phù hợp dựa trên giá trị p, và kiểm định tính đồng nhất phương sai (White test). Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm tài chính 2016, với dữ liệu được thu thập và xử lý trong khoảng thời gian gần đó.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng tích cực của việc áp dụng chuẩn mực GRI G4: Các công ty áp dụng chuẩn mực G4 có chất lượng báo cáo bền vững cao hơn đáng kể (p < 0.1), khẳng định vai trò quan trọng của bộ tiêu chuẩn quốc tế trong việc nâng cao tính minh bạch và đầy đủ của báo cáo.

2. Đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị: Số lượng và tỷ lệ thành viên nữ trong hội đồng quản trị có mối quan hệ tích cực với chất lượng báo cáo (p < 0.1). Tuy nhiên, tỷ lệ nữ trong nhóm giám đốc không điều hành và vai trò nữ chủ tịch hội đồng quản trị lại có liên quan tiêu cực đến chất lượng báo cáo, phản ánh sự bất bình đẳng giới và hạn chế vai trò của nữ trong quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam.

3. Sở hữu nhà nước và nước ngoài: Tỷ lệ sở hữu của nhà nước có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến chất lượng báo cáo, trong khi sở hữu nước ngoài cũng có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ yếu hơn (p < 0.1). Điều này phù hợp với lý thuyết tính hợp pháp khi các doanh nghiệp nhà nước chịu áp lực công khai minh bạch cao hơn.

4. Hiệu quả tài chính: Các chỉ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE), biên lợi nhuận gộp và tỷ lệ thanh khoản nhanh có mối quan hệ tích cực với chất lượng báo cáo, trong khi lợi nhuận trên tài sản (ROA) và dòng tiền tự do trên mỗi cổ phiếu lại có mối quan hệ tiêu cực. Điều này cho thấy các công ty có lợi nhuận cao và khả năng tài chính tốt có xu hướng đầu tư nhiều hơn vào báo cáo bền vững, nhưng các chỉ số tài sản và dòng tiền có thể phản ánh các đặc điểm ngành và quy mô khác nhau.

5. Ảnh hưởng của ngành nghề và tuổi công ty: Các công ty trong ngành xây dựng và vật liệu có chất lượng báo cáo thấp hơn trung bình, trong khi ngành tiêu dùng, vận tải và tiện ích có chất lượng cao hơn. Tuổi công ty có mối quan hệ tích cực nhưng yếu với chất lượng báo cáo, cho thấy các công ty lâu đời có xu hướng cải thiện báo cáo bền vững theo thời gian.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc áp dụng chuẩn mực GRI G4 là yếu tố quan trọng nhất giúp nâng cao chất lượng báo cáo bền vững tại Việt Nam, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế. Sự khác biệt về vai trò của nữ trong hội đồng quản trị phản ánh thực trạng bất bình đẳng giới và hạn chế trong vai trò giám sát của nữ không điều hành, đồng thời cho thấy vai trò tích cực của nữ điều hành trong thúc đẩy báo cáo bền vững.

Sở hữu nhà nước và nước ngoài tạo áp lực minh bạch và trách nhiệm xã hội cao hơn, từ đó thúc đẩy báo cáo bền vững chất lượng hơn. Mối quan hệ phức tạp giữa hiệu quả tài chính và báo cáo bền vững cho thấy các công ty có nguồn lực tài chính tốt có thể đầu tư nhiều hơn vào báo cáo, nhưng cũng có thể chịu ảnh hưởng bởi đặc thù ngành và chiến lược phát triển bền vững.

Sự khác biệt theo ngành nghề phản ánh mức độ quan tâm và áp lực từ các bên liên quan khác nhau, trong đó các ngành có tác động môi trường và xã hội lớn như xây dựng và vật liệu lại có chất lượng báo cáo thấp, đặt ra thách thức lớn cho quản lý và phát triển bền vững tại Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chỉ số chất lượng báo cáo theo ngành, bảng phân tích hồi quy đa biến với các hệ số và mức ý nghĩa, giúp minh họa rõ ràng các mối quan hệ và ảnh hưởng của từng biến.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Khuyến khích áp dụng chuẩn mực GRI G4: Các cơ quan quản lý và hiệp hội doanh nghiệp nên thúc đẩy việc áp dụng chuẩn mực GRI G4 trong báo cáo bền vững, đặc biệt là đối với các công ty niêm yết lớn, nhằm nâng cao tính minh bạch và so sánh được giữa các doanh nghiệp. Thời gian thực hiện: trong vòng 1-2 năm tới.

2. Tăng cường vai trò và tỷ lệ nữ trong quản trị doanh nghiệp: Nhà nước cần xem xét áp dụng các chính sách khuyến khích hoặc quy định tỷ lệ tối thiểu nữ trong hội đồng quản trị, nhằm cải thiện đa dạng giới và nâng cao chất lượng quản trị, từ đó thúc đẩy báo cáo bền vững. Thời gian thực hiện: 3-5 năm.

3. Đẩy mạnh kiểm toán và xác nhận độc lập báo cáo bền vững: Khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ kiểm toán độc lập để xác nhận nội dung báo cáo bền vững, tăng độ tin cậy và giá trị sử dụng của báo cáo đối với các bên liên quan. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì thường xuyên.

4. Tăng cường quản lý và giám sát ngành xây dựng và vật liệu: Cơ quan quản lý cần ban hành các quy định chặt chẽ hơn về báo cáo và thực hành bền vững trong các ngành có tác động lớn đến môi trường và xã hội, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực báo cáo. Thời gian thực hiện: 1-3 năm.

5. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) trong thực hành báo cáo bền vững: Cung cấp hướng dẫn, đào tạo và công cụ phù hợp với đặc thù SMEs để khuyến khích họ tham gia báo cáo bền vững, góp phần lan tỏa thực hành bền vững trong toàn nền kinh tế. Thời gian thực hiện: 2-4 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý doanh nghiệp niêm yết: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo bền vững, từ đó xây dựng chiến lược và chính sách phù hợp để nâng cao uy tín và hiệu quả quản trị.

2. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chính sách thúc đẩy báo cáo bền vững, đặc biệt trong việc xây dựng khung pháp lý và quy định về báo cáo.

3. Nhà đầu tư và các bên liên quan: Hỗ trợ đánh giá mức độ minh bạch và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và hợp tác hiệu quả hơn.

4. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành kế toán, kiểm toán, quản trị: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và các lý thuyết liên quan đến báo cáo bền vững trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Báo cáo bền vững là gì và tại sao nó quan trọng?
   Báo cáo bền vững là tài liệu doanh nghiệp công bố thông tin về tác động môi trường, xã hội và quản trị nhằm minh bạch hóa hoạt động và tăng cường niềm tin với các bên liên quan. Nó giúp doanh nghiệp giảm rủi ro, nâng cao uy tín và tạo lợi thế cạnh tranh.

2. Chuẩn mực GRI G4 có vai trò gì trong báo cáo bền vững?
   GRI G4 là bộ tiêu chuẩn quốc tế phổ biến nhất giúp doanh nghiệp xây dựng báo cáo bền vững đầy đủ, minh bạch và có thể so sánh được. Việc áp dụng G4 giúp nâng cao chất lượng và độ tin cậy của báo cáo.

3. Tại sao đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị lại ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo?
   Đa dạng giới tính mang lại nhiều góc nhìn và giá trị khác nhau, giúp hội đồng quản trị cân nhắc kỹ lưỡng hơn các vấn đề bền vững và trách nhiệm xã hội, từ đó cải thiện chất lượng báo cáo.

4. Sở hữu nhà nước và nước ngoài ảnh hưởng thế nào đến báo cáo bền vững?
   Doanh nghiệp có sở hữu nhà nước thường chịu áp lực minh bạch cao hơn và có trách nhiệm xã hội lớn hơn, trong khi nhà đầu tư nước ngoài thường yêu cầu thông tin rõ ràng để bảo vệ lợi ích đầu tư, cả hai đều thúc đẩy báo cáo bền vững chất lượng hơn.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể cải thiện báo cáo bền vững?
   Doanh nghiệp nhỏ và vừa nên áp dụng các hướng dẫn phù hợp như GRI dành cho SMEs, tham gia các khóa đào tạo, và tận dụng hỗ trợ từ các tổ chức chuyên môn để xây dựng báo cáo bền vững hiệu quả, phù hợp với nguồn lực.

Kết luận

• Chất lượng báo cáo bền vững của các công ty niêm yết Việt Nam năm 2016 còn thấp và chưa đồng đều giữa các ngành.
• Việc áp dụng chuẩn mực GRI G4 có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến chất lượng báo cáo.
• Đa dạng giới tính trong hội đồng quản trị, đặc biệt là tỷ lệ nữ, có mối quan hệ tích cực với chất lượng báo cáo, trong khi vai trò nữ không điều hành còn hạn chế.
• Sở hữu nhà nước và nước ngoài thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao minh bạch và trách nhiệm xã hội.
• Ngành xây dựng và vật liệu cần được chú trọng cải thiện báo cáo bền vững do ảnh hưởng lớn đến môi trường và xã hội.

Các bước tiếp theo: Khuyến khích áp dụng rộng rãi chuẩn mực GRI, tăng cường vai trò nữ trong quản trị, thúc đẩy kiểm toán độc lập báo cáo, và hoàn thiện khung pháp lý về báo cáo bền vững tại Việt Nam.

Hành động ngay: Các doanh nghiệp và cơ quan quản lý nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng báo cáo bền vững, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.