Dạy từ vựng trong bài đọc hiểu cho học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà: Khó khăn và giải pháp hiệu quả

• Người hướng dẫn: Prof. Hoang Van Van
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Language Teaching Methodology
• Đề tài: Teaching Vocabulary in Reading Comprehension Lessons to the 10th Form Students at Thanh Ha Upper Secondary School: Problems and Possible Solutions
• Loại tài liệu: minor programme thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hanoi

• Candidate’s declaration
• Acknowledgements
• Table of contents
• List of abbreviations and tables
• 1. PART 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale of the Study
• 1.2. Aim and objectives of the Study
• 1.3. Research questions
• 1.4. Scope of the study
• 1.5. Significance of the study
• 1.6. Method of the study
• 1.7. Organization of the study
• 2. PART TWO: DEVELOPMENT
• 2. CHAPTER 1: THEORETICAL BACKGROUND
• 2.1. Vocabulary in EFL teaching and learning
• 2.1.1. The notion of vocabulary
• 2.1.2. Classification of vocabulary
• 2.2. Principles in teaching and learning vocabulary
• 2.3. Summary of the theoretical background
• 3. CHAPTER 2: PROBLEMS FACING THE 10" FORM STUDENTS AT TH-USS IN LEARNING VOCABULARY IN RC LESSONS
• 3.1. The setting of the Study
• 3.1.1. Subjects of the Study
• 3.1.2. The teaching staff and their teaching situations
• 3.1.3. English language teaching and learning program for the 10th form Students
• 3.1.4. The objectives of the 10th form course of English
• 3.1.5. Data collection instruments and procedure
• 3.1.5.1. The questionnaire for the students
• 3.1.5.2. The interview with the teachers of English
• 3.1.5.3. Data collection and analysis
• 3.2. Results from the questionnaires for the students
• 3.2.1. Students' perception about the importance of vocabulary in RC lessons
• 3.2.2. Students' ideas about the reality of teaching vocabulary in RC lessons to the 10th form students at TH-USS
• 3.2.3. Students' ideas about the solutions to bettering the current situations of teaching vocabulary in RC lessons to the 10th form students
• 3.3. Results from the interviews with the teachers of English
• 3.4. Problems facing the 10th students at TH-USS in learning vocabulary in RC lessons
• 3.4.1. Rigid, insufficient and ineffective ways of teaching vocabulary
• 3.4.2. Unfavorable vocabulary teaching environment
• 3.4.3. Students' poor background knowledge and limited vocabulary size
• 3.4.4. Bad habits and ineffective ways of learning
• 3.4.5. Students’ passiveness and shyness in learning
• 3.4.6. Lack of favorable vocabulary learning environment
• 4. CHAPTER 3: POSSIBLE SOLUTIONS TO IMPROVING THE QUALITY OF TEACHING AND LEARNING OF ENGLISH VOCABULARY IN RC LESSONS FOR THE 10" FORM STUDENTS AT TH-USS
• 4.1. Need for the teachers to change their teaching vocabulary approaches
• 4.1.1. Aspects of vocabulary that should be taught
• 4.1.2. Categories of vocabulary issues
• 4.2. Providing effective strategy training for all students
• 4.3. Stimulating students’ interest and motivation in learning vocabulary through various techniques of presenting new word items
• 4.4. Improving students’ English proficiency and reading skills to activate students' vocabulary and enhance their RC
• 4.5. Adapting the textbook
• 4.6. Creating a favorable teaching and learning environment
• Limitations of the study
• Suggestions for further research
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF TABLES

I. Lý do nghiên cứu

Nghiên cứu này tập trung vào việc dạy từ vựng trong các bài đọc hiểu cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Thanh Hà. Từ vựng là yếu tố quan trọng trong việc học ngoại ngữ, đặc biệt là trong việc nâng cao kỹ năng đọc hiểu. Tuy nhiên, việc dạy và học từ vựng tại trường THPT Thanh Hà gặp nhiều khó khăn, bao gồm phương pháp dạy không hiệu quả, môi trường học tập không thuận lợi, và sự thiếu hụt kiến thức nền tảng của học sinh. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu thực trạng và đề xuất các giải pháp khả thi để cải thiện chất lượng dạy và học từ vựng.

1.1. Tầm quan trọng của từ vựng trong đọc hiểu

Từ vựng là yếu tố cốt lõi trong việc học ngoại ngữ, đặc biệt là trong đọc hiểu. Theo Zimmerman (1997), từ vựng là trung tâm của ngôn ngữ và có vai trò quan trọng đối với người học. Thiếu từ vựng sẽ dẫn đến khó khăn trong việc hiểu và giao tiếp. Đối với học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà, việc nâng cao vốn từ vựng là cần thiết để cải thiện kỹ năng đọc hiểu và các kỹ năng ngôn ngữ khác.

1.2. Thực trạng dạy từ vựng tại THPT Thanh Hà

Tại THPT Thanh Hà, việc dạy từ vựng trong các bài đọc hiểu gặp nhiều khó khăn. Học sinh thường bị động, thiếu hứng thú và có vốn từ vựng hạn chế. Phương pháp dạy của giáo viên chưa hiệu quả, chủ yếu tập trung vào việc giải thích từ vựng một cách máy móc mà không tạo điều kiện cho học sinh thực hành và ứng dụng từ vựng trong ngữ cảnh cụ thể.

II. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu

Nghiên cứu này nhằm giải quyết các vấn đề mà học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà gặp phải khi học từ vựng trong các bài đọc hiểu. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: (1) Điều tra thực trạng dạy từ vựng trong các bài đọc hiểu, (2) Xác định các khó khăn mà học sinh gặp phải, và (3) Đề xuất các giải pháp khả thi để cải thiện chất lượng dạy và học từ vựng.

2.1. Câu hỏi nghiên cứu

Nghiên cứu đặt ra hai câu hỏi chính: (1) Những khó khăn nào mà học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà gặp phải khi học từ vựng trong các bài đọc hiểu? (2) Các giải pháp khả thi nào có thể áp dụng để giải quyết những khó khăn này?

2.2. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào việc dạy từ vựng trong các bài đọc hiểu cho học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 100 học sinh lớp 10 và 6 giáo viên tiếng Anh tại trường. Các dữ liệu được thu thập thông qua bảng câu hỏi và phỏng vấn bán cấu trúc.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng cả phương pháp định tính và định lượng. Bảng câu hỏi được thiết kế để thu thập ý kiến của học sinh về thực trạng dạy và học từ vựng. Phỏng vấn bán cấu trúc được thực hiện với giáo viên để hiểu rõ hơn về các khó khăn và giải pháp. Các dữ liệu được phân tích để đưa ra kết luận và đề xuất.

3.1. Bảng câu hỏi

Bảng câu hỏi được thiết kế để thu thập thông tin từ học sinh về thực trạng dạy và học từ vựng trong các bài đọc hiểu. Các câu hỏi tập trung vào việc xác định các khó khăn và đề xuất giải pháp. Kết quả từ bảng câu hỏi cho thấy học sinh gặp khó khăn trong việc nhớ và sử dụng từ vựng, đồng thời mong muốn có phương pháp dạy hiệu quả hơn.

3.2. Phỏng vấn bán cấu trúc

Phỏng vấn bán cấu trúc được thực hiện với giáo viên tiếng Anh để hiểu rõ hơn về các khó khăn trong việc dạy từ vựng. Các giáo viên chia sẻ về phương pháp dạy hiện tại, các thách thức và đề xuất giải pháp. Kết quả phỏng vấn cho thấy cần thay đổi phương pháp dạy và tạo môi trường học tập thuận lợi hơn.

IV. Kết quả và đề xuất

Nghiên cứu chỉ ra rằng học sinh lớp 10 tại THPT Thanh Hà gặp nhiều khó khăn trong việc học từ vựng, bao gồm phương pháp dạy không hiệu quả, môi trường học tập không thuận lợi, và sự thiếu hụt kiến thức nền tảng. Các giải pháp được đề xuất bao gồm thay đổi phương pháp dạy, cung cấp chiến lược học tập hiệu quả, và tạo môi trường học tập tích cực.

4.1. Thay đổi phương pháp dạy

Giáo viên cần thay đổi phương pháp dạy từ vựng, tập trung vào việc giảng dạy các khía cạnh của từ vựng như phát âm, ngữ nghĩa, và cách sử dụng trong ngữ cảnh. Các kỹ thuật trình bày từ vựng mới cần được áp dụng để kích thích hứng thú và động lực học tập của học sinh.

4.2. Tạo môi trường học tập thuận lợi

Môi trường học tập cần được cải thiện để hỗ trợ việc học từ vựng. Các hoạt động nhóm, trò chơi ngôn ngữ, và tài liệu học tập phong phú có thể giúp học sinh tiếp thu từ vựng một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra, việc tạo điều kiện cho học sinh thực hành và ứng dụng từ vựng trong các tình huống thực tế cũng rất quan trọng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giảng dạy tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) tại các trường trung học phổ thông, việc dạy từ vựng trong các bài đọc hiểu đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao khả năng đọc hiểu của học sinh. Tại Trường THPT Thanh Hà, tỉnh Hải Dương, học sinh lớp 10, những người mới bước vào cấp học phổ thông, thường gặp nhiều khó khăn do vốn từ vựng hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp thu và sử dụng tiếng Anh. Theo khảo sát với 100 học sinh lớp 10 và 6 giáo viên tiếng Anh tại trường, hơn 85% học sinh cho biết số lượng từ mới trong bài đọc vượt quá khả năng từ vựng hiện có của các em, dẫn đến sự chán nản và thụ động trong học tập. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định thực trạng dạy và học từ vựng trong các bài đọc hiểu, từ đó đề xuất các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập, góp phần cải thiện kỹ năng đọc hiểu và năng lực giao tiếp tiếng Anh của học sinh. Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ II năm học 2009-2010, tập trung vào lớp 10 tại Trường THPT Thanh Hà, với phạm vi khảo sát bao gồm cả học sinh và giáo viên, nhằm đảm bảo tính toàn diện và thực tiễn của kết quả. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đổi mới phương pháp dạy từ vựng, đồng thời hỗ trợ giáo viên và học sinh nâng cao chất lượng học tập tiếng Anh tại các trường phổ thông vùng nông thôn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về từ vựng trong giảng dạy tiếng Anh như ngoại ngữ, bao gồm:

• Khái niệm từ vựng: Từ vựng được hiểu là tập hợp các đơn vị ngôn ngữ bao gồm từ đơn, từ ghép và thành ngữ, có thể là từ đơn lẻ hoặc cụm từ mang ý nghĩa riêng biệt không thể suy ra từ các thành phần cấu tạo (Ur, 1996; Lewis & Hill, 1985).

• Phân loại từ vựng: Theo nghĩa, từ vựng được chia thành từ loại có nghĩa rõ ràng (notional words) và từ chức năng (functional words). Theo phương pháp giảng dạy, từ vựng được phân thành từ vựng chủ động (active vocabulary) và thụ động (passive vocabulary). Ngoài ra, phân loại theo tần suất sử dụng gồm từ vựng phổ biến (high-frequency words) và từ vựng ít gặp (low-frequency words) (Nation, 2001; Quirk et al., 1985).

• Vai trò của từ vựng trong đọc hiểu: Từ vựng là yếu tố trung tâm giúp người học hiểu nội dung văn bản, đặc biệt trong các bài đọc hiểu tiếng Anh. Thiếu hụt vốn từ sẽ làm giảm khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin, gây khó khăn trong việc phát triển các kỹ năng ngôn ngữ khác (Wilkins, 1972; Aebersold & Field, 1997).

• Nguyên tắc dạy học từ vựng: Lựa chọn từ vựng dựa trên tần suất và tính hữu dụng, dạy đồng thời các khía cạnh về hình thức, ngữ pháp, nghĩa và cách sử dụng từ. Cần chú trọng đến các yếu tố làm từ vựng khó học như thành ngữ, từ đa nghĩa, chuyển nghĩa, và các mối quan hệ nghĩa giữa các từ (Ur, 1996; Nunan, 1991).

• Phương pháp dạy học từ vựng: Kết hợp các phương pháp học từ vựng ngẫu nhiên (incidental learning), giảng dạy có chủ đích (explicit instruction) và phát triển chiến lược học tập độc lập (student-centred learning) nhằm tăng cường hiệu quả tiếp thu từ vựng (Hunt & Beglar, 1998).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính khách quan và sâu sắc trong phân tích:

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ 100 học sinh lớp 10 được chọn ngẫu nhiên từ 10 lớp khác nhau tại Trường THPT Thanh Hà và 6 giáo viên tiếng Anh có kinh nghiệm giảng dạy tại trường.

• Công cụ thu thập dữ liệu: Bao gồm bảng câu hỏi khảo sát dành cho học sinh với 11 câu hỏi tập trung vào nhận thức, thực trạng học tập và đề xuất giải pháp; phỏng vấn bán cấu trúc với giáo viên nhằm làm rõ các vấn đề trong giảng dạy và thu thập ý kiến về giải pháp cải thiện.

• Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng từ bảng câu hỏi được tổng hợp, phân loại và chuyển đổi thành tỷ lệ phần trăm để thuận tiện cho việc phân tích. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được mã hóa, phân tích nội dung nhằm bổ sung và làm rõ các kết quả khảo sát.

• Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong học kỳ II năm học 2009-2010, đảm bảo thu thập dữ liệu phản ánh thực trạng giảng dạy và học tập trong điều kiện thực tế của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phương pháp dạy từ vựng còn cứng nhắc và thiếu hiệu quả: Hơn 70% học sinh phản ánh giáo viên chủ yếu dạy từ mới bằng cách viết từ và nghĩa tiếng Việt lên bảng, dịch thuật được sử dụng quá mức, thiếu các hoạt động tương tác và luyện tập bổ trợ. Giáo viên thường theo sát nội dung sách giáo khoa mà không đổi mới phương pháp giảng dạy.

2. Môi trường học tập thiếu thuận lợi: Lớp học đông (trên 50 học sinh), thiếu thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, máy tính, radio chất lượng tốt. Hơn 50% học sinh chỉ có sách giáo khoa và một số ít có thêm sách tham khảo, không có tài liệu bổ trợ đa dạng.

3. Học sinh có vốn từ vựng hạn chế và kiến thức nền yếu: 85% học sinh cho biết số lượng từ mới trong bài đọc vượt quá khả năng từ vựng hiện có. Nhiều em không có kiến thức nền về chủ đề bài đọc, gây khó khăn trong việc hiểu và tiếp thu nội dung.

4. Thói quen học tập chưa hiệu quả và tâm lý thụ động: Hơn 50% học sinh thường đọc từng từ, tra từ điển hoặc sách giải bài tập, ít vận dụng kỹ năng suy đoán nghĩa từ ngữ cảnh. Học sinh ngại phát biểu, sợ sai, và phụ thuộc nhiều vào giáo viên và bạn bè.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các vấn đề trên xuất phát từ việc giáo viên chưa áp dụng đa dạng các phương pháp dạy từ vựng phù hợp với trình độ và nhu cầu học sinh, đồng thời điều kiện vật chất và môi trường học tập còn hạn chế. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường phổ thông vùng nông thôn, nơi mà việc đổi mới phương pháp giảng dạy và đầu tư cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn.

Việc học sinh thiếu kiến thức nền và vốn từ vựng hạn chế làm giảm khả năng đọc hiểu, gây ra sự chán nản và thụ động trong học tập. Điều này được minh chứng qua tỷ lệ học sinh chọn cách đọc từng từ và tra cứu nghĩa từ điển quá nhiều, làm gián đoạn quá trình đọc và giảm hiệu quả tiếp thu. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ học sinh đồng ý với từng phương pháp học tập và nhận thức về từ vựng có thể được sử dụng để minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Kết quả phỏng vấn giáo viên cũng cho thấy sự đồng thuận về những khó khăn trong việc giảng dạy từ vựng, đặc biệt là việc thiếu thời gian, tài liệu và kỹ năng sử dụng phương pháp giảng dạy hiện đại. Điều này nhấn mạnh nhu cầu đào tạo nâng cao năng lực sư phạm và cải thiện điều kiện dạy học.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Đổi mới phương pháp dạy từ vựng: Giáo viên cần áp dụng đa dạng các kỹ thuật giảng dạy như sử dụng hình ảnh, đồ vật thật, trò chơi từ vựng, hoạt động nhóm và các bài tập tương tác nhằm kích thích sự hứng thú và tăng cường khả năng ghi nhớ từ mới. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học tiếp theo; Chủ thể: giáo viên và ban giám hiệu nhà trường.

2. Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp dạy từ vựng hiện đại, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và phát triển chiến lược học tập cho học sinh. Thời gian: trong vòng 6 tháng; Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với nhà trường.

3. Cải thiện điều kiện học tập: Đầu tư trang thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, máy tính, radio chất lượng, xây dựng thư viện tiếng Anh với tài liệu đa dạng để học sinh có thêm nguồn học tập ngoài sách giáo khoa. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: nhà trường, phụ huynh và các tổ chức xã hội.

4. Phát triển kỹ năng đọc và chiến lược học từ vựng cho học sinh: Tổ chức các buổi hướng dẫn kỹ năng đọc hiểu, cách đoán nghĩa từ ngữ cảnh, sử dụng từ điển hiệu quả và tự học từ vựng. Thời gian: liên tục trong năm học; Chủ thể: giáo viên bộ môn và học sinh.

5. Tạo môi trường học tập tích cực và khuyến khích giao tiếp tiếng Anh: Thành lập câu lạc bộ tiếng Anh, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, thi đua học tập nhằm tăng cường sự tự tin và chủ động của học sinh trong việc sử dụng tiếng Anh. Thời gian: bắt đầu ngay và duy trì thường xuyên; Chủ thể: nhà trường, giáo viên và học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường phổ thông: Nghiên cứu cung cấp các phân tích thực trạng và giải pháp cụ thể giúp giáo viên cải tiến phương pháp dạy từ vựng trong bài đọc hiểu, nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Thông tin về khó khăn và đề xuất cải thiện điều kiện dạy học giúp hoạch định chính sách, tổ chức các chương trình đào tạo và đầu tư phù hợp.

3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, thực trạng giảng dạy và các giải pháp đổi mới trong lĩnh vực dạy học từ vựng.

4. Phụ huynh học sinh và cộng đồng giáo dục: Hiểu rõ hơn về những khó khăn học sinh gặp phải và vai trò của môi trường học tập, từ đó phối hợp hỗ trợ con em trong việc học tiếng Anh.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao từ vựng lại quan trọng trong bài đọc hiểu tiếng Anh?
   Từ vựng là chìa khóa để hiểu nghĩa câu và toàn bộ văn bản. Thiếu từ vựng, học sinh không thể nắm bắt ý chính và chi tiết trong bài đọc, dẫn đến hiểu sai hoặc không hiểu nội dung (Aebersold & Field, 1997).

2. Những khó khăn chính của học sinh lớp 10 tại Trường THPT Thanh Hà khi học từ vựng là gì?
   Học sinh gặp khó khăn do vốn từ hạn chế, kiến thức nền yếu, phương pháp học chưa hiệu quả và môi trường học tập thiếu thuận lợi, dẫn đến sự thụ động và chán nản trong học tập.

3. Phương pháp dạy từ vựng nào được khuyến nghị để cải thiện hiệu quả học tập?
   Kết hợp các phương pháp trực quan, tương tác, dạy từ vựng theo ngữ cảnh, sử dụng trò chơi và hoạt động nhóm, đồng thời hướng dẫn học sinh kỹ năng đoán nghĩa và sử dụng từ điển.

4. Làm thế nào để học sinh có thể tự học từ vựng hiệu quả hơn?
   Học sinh nên được trang bị kỹ năng tự học như đoán nghĩa từ ngữ cảnh, sử dụng từ điển đúng cách, ghi chép từ mới theo chủ đề và luyện tập thường xuyên qua các hoạt động giao tiếp và đọc thêm tài liệu.

5. Vai trò của môi trường học tập trong việc học từ vựng tiếng Anh là gì?
   Môi trường học tập tích cực, có đầy đủ thiết bị hỗ trợ và khuyến khích giao tiếp tiếng Anh giúp học sinh tăng cường tiếp xúc với ngôn ngữ, nâng cao động lực và khả năng ghi nhớ từ vựng.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định rõ các vấn đề chính trong dạy và học từ vựng tại Trường THPT Thanh Hà, bao gồm phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, điều kiện học tập hạn chế và thói quen học tập chưa hiệu quả của học sinh.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào đổi mới phương pháp giảng dạy, đào tạo giáo viên, cải thiện điều kiện học tập, phát triển kỹ năng đọc và tạo môi trường học tập tích cực.
• Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức và cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc cải tiến chất lượng dạy học tiếng Anh tại các trường phổ thông vùng nông thôn.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi đối tượng và kỹ năng ngôn ngữ khác ngoài đọc hiểu.
• Khuyến khích các nhà quản lý, giáo viên và phụ huynh phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh cho học sinh.

Hãy áp dụng những giải pháp này để cải thiện chất lượng dạy và học từ vựng, từ đó nâng cao khả năng đọc hiểu và giao tiếp tiếng Anh của học sinh lớp 10 tại các trường phổ thông.