Nghiên cứu đánh giá thiệt hại hệ sinh thái rừng ngập mặn tại vườn quốc gia Mũi Cà Mau liên quan đến biến đổi khí hậu

• Tác giả: Nguyễn Thị Ngọc Ánh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Trung Thắng
• Trường học: Viện Khoa Học Khí Tượng Thủy Văn Và Biến Đổi Khí Hậu
• Chuyên ngành: Biến Đổi Khí Hậu
• Đề tài: Đánh Giá Thiệt Hại Hệ Sinh Thái Rừng Ngập Mặn Tại Vườn Quốc Gia Mũi Cà Mau Do Biến Đổi Khí Hậu
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CÁCH TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU TỔN THẤT VÀ THIỆT HẠI HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN VƯỜN QUỐC GIA MŨI CÀ MAU LIÊN QUAN ĐẾN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 1.1. Cách tiếp cận
• 1.2. Phương pháp luận nghiên cứu tổn thất và thiệt hại hệ sinh thái
• 1.3. Phương pháp tổng quan tài liệu
• 1.4. Phương pháp điều tra xã hội học
• 1.5. Phương pháp viễn thám và Hệ thống thông tin địa lý (GIS)
• 1.6. Phương pháp xử lý và phân loại ảnh
• 1.7. Phân tích biến động đường bờ
• 1.8. Phương pháp lượng giá
• 1.9. Phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh, phân tích
• 1.10. Phương pháp chuyên gia
• 1.11. Phân tích lựa chọn phương pháp, quy trình đánh giá tổn thất và thiệt hại hệ sinh thái rừng ngập mặn Vườn quốc gia Mũi Cà Mau liên quan đến biến đổi khí hậu
• 1.12. Xác định phương pháp phù hợp để đánh giá
• 1.13. Xác định quy trình đánh giá
• 1.14. Tiểu kết
• 2. CHƯƠNG 2: KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ TỔN THẤT VÀ THIỆT HẠI HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN VƯỜN QUỐC GIA MŨI CÀ MAU LIÊN QUAN ĐẾN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
• 2.1. Kết quả đánh giá theo phương pháp dựa vào cộng đồng
• 2.2. Về biểu hiện của biến đổi khí hậu
• 2.3. Về tổn thất và thiệt hại dịch vụ hệ sinh thái rừng ngập mặn
• 2.4. Về các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu
• 2.5. Đánh giá chung về mức độ tổn thất và thiệt hại dịch vụ hệ sinh thái rừng ngập mặn của Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau
• 2.6. Kết quả đánh giá theo phương pháp viễn thám/GIS kết hợp lượng giá kinh tế
• 2.7. Đánh giá diễn biến thay đổi rừng ngập mặn thông qua biến động đường bờ khu vực Vườn quốc gia Mũi Cà Mau dưới tác động của nước biển dâng
• 2.8. Ước tính tổn thất và thiệt hại đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn thông qua lượng giá kinh tế
• 2.9. Đánh giá chung về tổn thất và thiệt hại hệ sinh thái rừng ngập mặn Vườn quốc gia Mũi Cà Mau liên quan đến biến đổi khí hậu
• 2.10. Những vấn đề còn chưa chắc chắn của quá trình đánh giá
• 2.11. Đề xuất giải pháp giảm thiểu tổn thất và thiệt hại đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn liên quan đến biến đổi khí hậu
• 2.12. Đánh giá chung về công tác ứng phó với biến đổi khí hậu và các tổn thất và thiệt hại ở Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau
• 2.13. Dự báo xu thế về biến động hệ sinh thái rừng ngập mặn Vườn quốc gia Mũi Cà Mau liên quan đến biến đổi khí hậu
• 2.14. Đề xuất giải pháp giảm thiểu tổn thất và thiệt hại đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn liên quan đến biến đổi khí hậu
• 2.15. Tiểu kết
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHIẾU ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT
• MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC ĐỊA

I. Giới thiệu về hệ sinh thái rừng ngập mặn

Hệ sinh thái rừng ngập mặn (hệ sinh thái rừng ngập mặn) đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Rừng ngập mặn không chỉ cung cấp dịch vụ sinh thái như bảo vệ bờ biển, cải thiện chất lượng nước mà còn là nơi cư trú của nhiều loài động vật hoang dã. Tuy nhiên, sự tác động của biến đổi khí hậu đang đe dọa đến sự tồn tại của các hệ sinh thái này. Theo báo cáo của IPCC, diện tích rừng ngập mặn sẽ suy giảm do nước biển dâng và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học mà còn tác động đến đời sống của hàng triệu người dân sống phụ thuộc vào các dịch vụ mà rừng ngập mặn cung cấp.

1.1. Vai trò của rừng ngập mặn

Rừng ngập mặn có nhiều chức năng quan trọng như bảo vệ bờ biển khỏi xói mòn, cung cấp nơi cư trú cho các loài thủy sản và động vật hoang dã. Chúng cũng giúp cải thiện chất lượng nước và lưu trữ carbon, góp phần vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, sự suy giảm diện tích rừng ngập mặn do các hoạt động khai thác và biến đổi khí hậu đang làm giảm khả năng phục hồi của hệ sinh thái này.

II. Tác động của biến đổi khí hậu đến rừng ngập mặn

Tác động của biến đổi khí hậu đến hệ sinh thái rừng ngập mặn tại Vườn quốc gia Mũi Cà Mau là rất nghiêm trọng. Nước biển dâng cao, cùng với sự gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan, đã làm thay đổi cấu trúc và chức năng của rừng ngập mặn. Theo nghiên cứu, sự gia tăng độ mặn và thay đổi nhiệt độ đã ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của các loài thực vật trong rừng ngập mặn. Điều này dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học và giảm khả năng cung cấp dịch vụ sinh thái. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, thiệt hại môi trường do biến đổi khí hậu gây ra không chỉ ảnh hưởng đến hệ sinh thái mà còn tác động trực tiếp đến đời sống của người dân địa phương.

2.1. Diễn biến và dự báo

Dự báo cho thấy rằng, nếu không có các biện pháp bảo vệ kịp thời, diện tích rừng ngập mặn sẽ tiếp tục suy giảm trong những năm tới. Các mô hình khí hậu cho thấy rằng, đến năm 2050, nhiều khu vực rừng ngập mặn có thể bị xóa sổ hoàn toàn. Điều này sẽ dẫn đến việc mất đi các dịch vụ sinh thái quan trọng mà rừng ngập mặn cung cấp, từ đó ảnh hưởng đến an ninh lương thực và sinh kế của hàng triệu người dân.

III. Đánh giá thiệt hại và tổn thất

Đánh giá thiệt hại và tổn thất đối với hệ sinh thái rừng ngập mặn là một nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Nghiên cứu cho thấy rằng, thiệt hại về dịch vụ sinh thái do biến đổi khí hậu gây ra có thể ước tính lên đến hàng triệu USD mỗi năm. Các dịch vụ như cung cấp gỗ, củi, và thủy sản đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Việc đánh giá này không chỉ giúp nhận diện các vấn đề mà còn cung cấp cơ sở cho việc xây dựng các chính sách bảo vệ và phục hồi rừng ngập mặn. Các giải pháp bảo tồn và phục hồi cần được triển khai ngay lập tức để giảm thiểu thiệt hại và tổn thất cho hệ sinh thái rừng ngập mặn.

3.1. Phương pháp đánh giá

Phương pháp đánh giá thiệt hại và tổn thất bao gồm việc sử dụng các công cụ viễn thám và GIS để theo dõi sự thay đổi của rừng ngập mặn. Bên cạnh đó, việc thu thập dữ liệu từ cộng đồng địa phương cũng rất quan trọng để có cái nhìn toàn diện về tình hình thiệt hại. Các nghiên cứu cho thấy rằng, việc kết hợp giữa tri thức khoa học và tri thức cộng đồng sẽ mang lại hiệu quả cao hơn trong việc đánh giá và quản lý thiệt hại do biến đổi khí hậu.

IV. Giải pháp bảo tồn và phục hồi

Để bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn, cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Các chính sách bảo vệ môi trường cần được thực hiện nghiêm túc, bao gồm việc cấm khai thác rừng ngập mặn trái phép và khôi phục các khu vực đã bị tàn phá. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của hệ sinh thái rừng ngập mặn cũng rất cần thiết. Các chương trình giáo dục và truyền thông có thể giúp người dân hiểu rõ hơn về vai trò của rừng ngập mặn trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

4.1. Chính sách và hành động

Chính phủ cần xây dựng các chính sách cụ thể nhằm bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái rừng ngập mặn. Các chương trình hỗ trợ tài chính cho các dự án bảo tồn và phục hồi cũng cần được triển khai. Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ môi trường cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo sự bền vững của hệ sinh thái rừng ngập mặn trong bối cảnh biến đổi khí hậu.