I. Tác động người dân địa phương đến tài nguyên rừng
Nghiên cứu đánh giá tác động người dân địa phương đến tài nguyên rừng tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Thần Sa Phượng Hoàng, Võ Nhai, Thái Nguyên cho thấy sự phụ thuộc lớn của cộng đồng vào rừng. Người dân khai thác gỗ, củi, lâm sản ngoài gỗ (LSNG) và chăn thả gia súc, gây áp lực lên hệ sinh thái. Các hoạt động như đốt nương làm rẫy và khai thác trái phép đã làm suy giảm đa dạng sinh học. Tuy nhiên, cộng đồng cũng tham gia tích cực vào công tác bảo vệ rừng thông qua các chương trình khoán bảo vệ rừng.
1.1. Hình thức tác động
Các hình thức tác động chính bao gồm khai thác gỗ, củi, LSNG, đốt nương làm rẫy và chăn thả gia súc. Khai thác gỗ trái phép vẫn diễn ra, đặc biệt là các loài gỗ quý hiếm. Đốt nương làm rẫy gây cháy rừng và mất đất rừng. Chăn thả gia súc tự do làm xói mòn đất và phá hủy thảm thực vật.
1.2. Mức độ tác động
Mức độ tác động được đánh giá qua các chỉ số như diện tích rừng bị mất, số lượng loài bị đe dọa và tần suất khai thác. Kết quả cho thấy mức độ tác động cao ở các khu vực gần khu dân cư, nơi người dân dễ dàng tiếp cận tài nguyên rừng.
II. Quản lý tài nguyên rừng và bảo tồn thiên nhiên
Công tác quản lý tài nguyên rừng tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Thần Sa Phượng Hoàng được thực hiện thông qua các hoạt động tuần tra, phòng cháy chữa cháy rừng (PCCC) và khoán bảo vệ rừng. Tuy nhiên, hiệu quả quản lý còn hạn chế do thiếu nguồn lực và sự tham gia chưa đồng đều của cộng đồng. Các chương trình tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo tồn đã được triển khai nhưng chưa đạt hiệu quả cao.
2.1. Hoạt động tuần tra và PCCC
Các đội tuần tra được thành lập để giám sát và ngăn chặn các hành vi khai thác trái phép. Hoạt động PCCC được tăng cường trong mùa khô, nhưng vẫn còn thiếu trang thiết bị và nhân lực.
2.2. Khoán bảo vệ rừng
Chương trình khoán bảo vệ rừng đã thu hút sự tham gia của người dân, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực. Tuy nhiên, mức hỗ trợ tài chính còn thấp, chưa đủ để khuyến khích người dân tham gia tích cực.
III. Đề xuất giải pháp phát triển bền vững
Để phát triển bền vững, nghiên cứu đề xuất các giải pháp như đa dạng hóa nguồn thu nhập, xây dựng mô hình vườn hộ, hỗ trợ tín dụng và cải thiện cơ sở hạ tầng. Các giải pháp này nhằm giảm sự phụ thuộc của người dân vào tài nguyên rừng và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong công tác bảo tồn.
3.1. Đa dạng hóa nguồn thu nhập
Khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động kinh tế như trồng trọt, chăn nuôi và du lịch sinh thái. Điều này giúp giảm áp lực lên tài nguyên rừng và tạo thêm thu nhập cho người dân.
3.2. Hỗ trợ tín dụng và cơ sở hạ tầng
Cung cấp các khoản vay ưu đãi để người dân đầu tư vào sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp. Cải thiện hệ thống thủy lợi và đường giao thông để hỗ trợ sản xuất và vận chuyển hàng hóa.
