Đánh Giá Yếu Tố Môi Trường Ảnh Hưởng Đến Động Vật Không Xương Sống Lớn tại Sông Buông, Đồng Nai

ĐVKXSCL đóng vai trò quan trọng trong các hệ sinh thái, là nguồn thức ăn cho cá, lưỡng thê, chim. Chúng tham gia phân hủy vật chất hữu cơ và dinh dưỡng (Voshell and Reese, 2002). Phần lớn sống ở đáy thủy vực, cư trú trong nền đáy, mùn bã hữu cơ, khúc gỗ, thực vật bậc cao, tảo sợi... Chúng không thể thay đổi môi trường sống nhanh chóng do đó chúng phản ứng nhanh với bất cứ nguồn ô nhiễm nào xảy ra trong môi trường nên cấu trúc quần thể sẽ bị thay đổi. Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu vai trò của chúng để có các biện pháp bảo tồn phù hợp.

Sông Buông bắt nguồn từ Long Khánh và đổ ra sông Đồng Nai, có ý nghĩa lớn đối với nông nghiệp, du lịch ở Thống Nhất, Trảng Bom, cung cấp nước cho nông nghiệp, lâm nghiệp. Sông chảy qua khu du lịch sinh thái Giang Điển và khu du lịch Sơn Tiên. Vì vậy giữ cho sông Buông không bị ô nhiễm là điều rất quan trọng. Bên cạnh đó, những đánh giá về ảnh hưởng của một số yếu tố môi trường nước cơ bản như pH, nhiệt độ, độ dẫn điện (EC), tổng lượng chất rắn hòa tan (TDS) và độ cao thủy vực cũng góp phần quan trọng trong việc xác định được mức độ ảnh hưởng, thành phần loài đặc trưng, và quan trọng nhất là góp phần xây dựng ban đầu cho những đánh giá về chất lượng môi trường nước trong khu vực hay lớn hơn là biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến những biến đổi sinh thái trong môi trường nước của khu vực.

Các hoạt động của con người trong vùng có hệ thống cấp thoát nước đều có thể gây ra sự thay đổi các yếu tố lý hóa học, điều này làm tác động xấu đến quần thể ĐVKXSCL sống đáy (Haileselasie and Teferi, 2012). Các yếu tố lý hóa học của các dòng sông và suối ở các nước nhiệt đới bị ảnh hưởng rất lớn do các hoạt động của con người, do sự thay đổi việc sử dụng tài nguyên đất, hoạt động sản xuất nông nghiệp và công nghiệp hóa gia tăng, tất cả các hoạt động này làm ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tốc độ dòng chảy và điều đó gây ảnh hưởng đến quần thể ĐVKXS sống đáy. Cần xác định cụ thể nguồn ô nhiễm từ chất thải công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt.

Cho đến nay, nguồn thông tin cũng như những nghiên cứu về nhóm động vật thủy sinh nói chung và động vật không xương sống cỡ lớn nói riêng tại sông Buông rất hạn chế. Nên cần thiết phải có những nghiên cứu cụ thể trong khu vực nhằm đưa ra được những thông tin cơ bản làm cơ sở dữ liệu để quản lý bền vững dòng sông. Cần tập trung nghiên cứu về thành phần loài, mật độ quần thể và các yếu tố ảnh hưởng đến đa dạng sinh học.

ĐVKXSCL được xem như các động vật không xương có kích thước đủ lớn để có thể bắt được bằng lưới hoặc giữ lại trên sàng với kích cỡ mắt lưới từ 250-1.000µm và có thể nhìn thấy bằng mắt thường với kích thước hầu hết lớn hơn 1 mm. Mẫu vật được thu thập bằng các phương pháp chuyên dụng và được phân tích, định danh trong phòng thí nghiệm. Việc phân tích này cho phép xác định thành phần loài và mật độ quần thể của ĐVKXSCL.

Các yếu tố lý hóa học của các dòng sông và suối ở các nước nhiệt đới bị ảnh hưởng rất lớn do các hoạt động của con người, do sự thay đổi việc sử dụng tài nguyên đất, hoạt động sản xuất nông nghiệp và công nghiệp hóa gia tăng, tất cả các hoạt động này làm ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tốc độ dòng chảy và điều đó gây ảnh hưởng đến quần thể ĐVKXS sống đáy. Các yếu tố như pH, nhiệt độ, độ dẫn điện (EC) và tổng lượng chất rắn hòa tan (TDS) được đo đạc tại hiện trường và phân tích trong phòng thí nghiệm.

Nhiệt độ cao có thể làm giảm lượng oxy hòa tan trong nước, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự sống của ĐVKXSCL. Các loài khác nhau có ngưỡng chịu đựng nhiệt độ khác nhau, và sự thay đổi nhiệt độ có thể dẫn đến sự thay đổi trong thành phần loài.

Giá trị pH quá cao hoặc quá thấp có thể gây hại cho ĐVKXSCL. Độ dẫn điện (EC) và tổng lượng chất rắn hòa tan (TDS) cao thường chỉ ra sự ô nhiễm do các hoạt động của con người. Cần xác định ngưỡng chịu đựng của từng loài để đánh giá tác động.

Độ cao ảnh hưởng đến lưu lượng dòng chảy và thành phần đáy sông, từ đó tác động đến thành phần loài ĐVKXSCL. Các loài khác nhau thích nghi với các điều kiện độ cao khác nhau.

Kiểm soát chặt chẽ các nguồn xả thải từ khu công nghiệp, nông nghiệp và khu dân cư. Xây dựng và nâng cấp hệ thống xử lý nước thải đảm bảo đạt tiêu chuẩn trước khi xả ra sông.

Phục hồi hệ sinh thái ven sông bằng cách trồng các loại cây bản địa, tạo hành lang xanh ven sông. Triển khai các chương trình bảo tồn đa dạng sinh học nhằm bảo vệ các loài ĐVKXSCL quý hiếm và đặc hữu.

Tổ chức các chương trình tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sông Buông. Khuyến khích áp dụng các phương pháp canh tác nông nghiệp bền vững để giảm thiểu ô nhiễm từ thuốc trừ sâu và phân bón.

Nghiên cứu cần tập trung vào đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến hệ sinh thái sông Buông và các giải pháp thích ứng.

Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm từ các nguồn khác nhau, đặc biệt là từ công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt.

Xây dựng một hệ thống quan trắc môi trường toàn diện, bao gồm cả quan trắc chất lượng nước và quan trắc sinh học, để theo dõi và đánh giá hiệu quả của các biện pháp bảo vệ môi trường.