I. Tính cấp thiết của đề tài
Nghiên cứu về tác động môi trường từ hệ thống sông Hồng là rất quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. Việc phát thải khí CO2 từ các dòng sông, đặc biệt là sông Hồng, ảnh hưởng lớn đến chu trình cacbon toàn cầu. Các nghiên cứu cho thấy, các dòng sông Châu Á, trong đó có sông Hồng, chiếm khoảng 50% tổng tải lượng chất rắn lơ lửng (TSS) từ các hệ thống sông trên toàn thế giới. Sự thay đổi về TSS và lưu lượng nước sông trong những thập kỷ gần đây đã được quan sát rõ rệt, đặc biệt do hoạt động của con người như xây dựng hồ chứa. Suy giảm TSS dẫn đến giảm lượng khí chứa cacbon phát thải từ sông vào không khí, từ đó ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, hàm lượng TSS giảm kéo theo giảm cacbon hữu cơ trong nước sông, làm giảm tốc độ bốc thoát khí CO2. Do đó, cần có những tính toán chính xác về tải lượng TSS và cacbon chuyển tải ra biển để hoàn thiện các tính toán chu trình cacbon toàn cầu.
II. Mục đích nghiên cứu
Mục đích chính của nghiên cứu là đánh giá sự thay đổi theo không gian và thời gian của áp suất riêng phần CO2 (pCO2) và tốc độ bốc thoát CO2 (fCO2) từ bề mặt nước sông Hồng vào khí quyển. Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố tác động của con người như xây dựng và vận hành các hồ chứa, hiện trạng sử dụng đất, và gia tăng dân số trong lưu vực đến pCO2 và fCO2. Việc này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tác động sinh thái của các hoạt động con người mà còn cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho các nghiên cứu về bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên nước.
III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Hệ thống sông Hồng là một trong những sông lớn mang nhiều đặc trưng của sông nhiệt đới Châu Á, chịu nhiều ảnh hưởng của tự nhiên và con người. Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp vào cơ sở dữ liệu về chuyển tải cacbon và phát thải khí CO2 từ hệ thống sông Hồng, từ đó hỗ trợ các nghiên cứu về chu trình cacbon toàn cầu và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Ngoài ra, nghiên cứu cũng sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quy hoạch và quản lý lưu vực sông Hồng, giúp họ đưa ra các quyết định hợp lý trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên nước.
IV. Tổng quan về sông Hồng
Lưu vực sông Hồng có vị trí địa lý quan trọng, chảy qua ba nước Việt Nam, Trung Quốc và Lào. Với tổng diện tích khoảng 169.900 km2, trong đó diện tích trong lãnh thổ Việt Nam là 87.800 km2, sông Hồng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước và tài nguyên cho khu vực. Địa hình đa dạng, từ núi đến đồng bằng, cùng với khí hậu nhiệt đới gió mùa, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hệ sinh thái. Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế nhanh chóng và đô thị hóa đã dẫn đến nhiều vấn đề về ô nhiễm không khí và ô nhiễm nước. Các hoạt động như canh tác nông nghiệp, phát triển công nghiệp và đô thị hóa đã làm gia tăng lượng khí thải và chất thải, ảnh hưởng đến chất lượng nước và môi trường sống.
