Đánh Giá Quá Trình Dạy Học Trực Tuyến: Nâng Cao Động Lực Học Tập cho Sinh Viên

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Mục đích nghiên cứu

1.3. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Giả thuyết khoa học

1.5. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.6. Phương pháp nghiên cứu

1.7. Những đóng góp mới của luận án

1.8. Những luận điểm bảo vệ

1.9. Cấu trúc luận án

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH TRONG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN THEO HƯỚNG NÂNG CAO ĐỘNG LỰC HỌC TẬP CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC

2.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

2.1.1. Đánh giá quá trình trong dạy học đại học

2.1.2. Đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến ở đại học

2.1.3. Đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo định hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.2. Một số khái niệm

2.2.1. Một số khái niệm cơ bản

2.2.2. Một số khái niệm liên quan

2.2.3. Lý thuyết tự quyết định trong mối quan hệ giữa đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến và động lực học tập của sinh viên đại học

2.2.3.1. Lý thuyết tự quyết định

2.2.3.2. Mối quan hệ giữa đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến và động lực học tập của sinh viên đại học

2.3. Một số vấn đề lý luận về đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.3.1. Đặc điểm sinh học, tâm lý và xã hội của sinh viên đại học

2.3.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến động lực học tập của sinh viên đại học trong học tập trực tuyến

2.3.3. Những lợi ích và thách thức của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.3.4. Đặc điểm của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.3.5. Vai trò của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.3.6. Đo lường sự ảnh hưởng của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên đại học

2.4. Thực trạng đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên

2.4.1. Mục đích, phạm vi, đối tượng khảo sát

2.4.2. Phương pháp khảo sát

2.4.3. Nội dung khảo sát

2.4.4. Tổng quan về số liệu khảo sát

2.4.5. Kết quả khảo sát

2.4.6. Phân tích kết quả

3. BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ QUÁ TRÌNH TRONG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN ĐỐI VỚI HỌC PHẦN “CƠ SỞ DỮ LIỆU” THEO HƯỚNG NÂNG CAO ĐỘNG LỰC HỌC TẬP CHO SINH VIÊN

3.1. Cơ sở xây dựng các biện pháp đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng thúc đẩy động lực học tập cho sinh viên

3.2. Biện pháp 1: Phân tích đặc điểm học phần “Cơ sở dữ liệu”

3.2.1. Tầm quan trọng của học phần “Cơ sở dữ liệu”

3.2.2. Khó khăn, thách thức đối với sinh viên trong quá trình học học phần “Cơ sở dữ liệu”

3.2.3. Tổ chức, triển khai các hoạt động giảng dạy và học tập trong học phần “Cơ sở dữ liệu”

3.3. Biện pháp 2: Xác định các nguyên tắc thiết kế đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên

3.3.1. Sử dụng chuẩn đầu ra của học phần làm định hướng nội dung thiết kế

3.3.2. Xác định mức độ dạy học trực tuyến phù hợp với các hoạt động đánh giá và môi trường dạy học

3.3.3. Đáp ứng vai trò ‘đánh giá để học tập’

3.3.4. Đáp ứng vai trò ‘(tự) đánh giá là học tập’

3.4. Biện pháp 3: Xác định các yêu cầu của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên

3.4.1. Đối với giảng viên

3.4.2. Đối với sinh viên

3.5. Biện pháp 4: Xây dựng kỹ thuật thiết kế đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên

3.5.1. Bước 1: Lập kế hoạch

3.5.2. Bước 2: Thực hiện

3.5.3. Bước 3: Đánh giá

3.5.4. Bước 4: Điều chỉnh

3.6. Biện pháp 5: Sử dụng một số kỹ thuật tổ chức và thực hiện đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến theo hướng nâng cao động lực học tập cho sinh viên

3.6.1. Sử dụng học liệu điện tử để xây dựng bản đồ chuẩn đầu ra

3.6.2. Sử dụng nhiệm vụ điện tử và thảo luận điện tử để tăng cường sự tham gia các hoạt động học tập của sinh viên

3.6.3. Sử dụng phản hồi điện tử để sinh viên điều chỉnh kịp thời việc học

3.6.4. Sử dụng tự đánh giá điện tử để xác định tình trạng việc học

3.7. Minh họa biện pháp 5 trong học phần “Cơ sở dữ liệu”

3.7.1. Minh họa kỹ thuật: Sử dụng học liệu điện tử để xây dựng bản đồ chuẩn đầu ra

3.7.2. Minh họa kỹ thuật: Sử dụng nhiệm vụ điện tử và thảo luận điện tử để tăng cường sự tham gia các hoạt động học tập của sinh viên

3.7.3. Minh họa kỹ thuật: Sử dụng phản hồi điện tử để sinh viên điều chỉnh kịp thời việc học

3.7.4. Minh họa kỹ thuật: Sử dụng tự đánh giá điện tử để xác định tình trạng việc học

4. KIỂM NGHIỆM VÀ ĐÁNH GIÁ

4.1. Thực nghiệm sư phạm

4.1.1. Đối tượng thực nghiệm

4.1.2. Nội dung thực nghiệm

4.1.3. Kết quả thực nghiệm

4.2. Kiểm định mô hình nghiên cứu

4.2.1. Đối tượng khảo sát

4.2.2. Phương pháp thực hiện

4.2.3. Tiến trình thực hiện

4.2.4. Kết quả nghiên cứu

4.3. Phương pháp chuyên gia

4.3.1. Chuẩn bị tài liệu xin ý kiến chuyên gia

4.3.2. Nội dung tiến hành

4.3.3. Kết quả xin ý kiến chuyên gia

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Đánh Giá Quá Trình Dạy Học Trực Tuyến Hiệu Quả

Dạy học trực tuyến (DHTT) ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, việc đánh giá hiệu quả dạy học trực tuyến vẫn là một thách thức lớn. Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức cho phép DHTT, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về chuẩn đầu ra (CĐR) của chương trình đào tạo. Do đó, cần có các phương pháp đánh giá phù hợp để đảm bảo sinh viên đạt được CĐR và nâng cao chất lượng đào tạo. Đánh giá quá trình (ĐGQT) là một giải pháp tiềm năng, tập trung vào việc theo dõi và hỗ trợ sinh viên trong suốt quá trình học tập, thay vì chỉ đánh giá kết quả cuối cùng.

1.1. Vai trò của đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến

Đánh giá quá trình đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến. Nó giúp giảng viên theo dõi sát sao tiến độ học tập của sinh viên, phát hiện sớm các khó khăn và đưa ra hỗ trợ kịp thời. Đồng thời, đánh giá quá trình khuyến khích sinh viên tự đánh giá năng lực của mình và chủ động điều chỉnh phương pháp học tập. Điều này đặc biệt quan trọng trong môi trường trực tuyến, nơi sinh viên có thể dễ dàng bị xao nhãng hoặc thiếu động lực.

1.2. Tầm quan trọng của động lực học tập trực tuyến

Động lực học tập trực tuyến là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của sinh viên. Khi có động lực, sinh viên sẽ chủ động tham gia vào các hoạt động học tập, tích cực tìm kiếm kiến thức và vượt qua khó khăn. Đánh giá quá trình có thể giúp khơi gợi và duy trì động lực học tập trực tuyến bằng cách cung cấp phản hồi thường xuyên, khuyến khích sự tương tác và tạo ra một môi trường học tập tích cực.

II. Thách Thức Đánh Giá Hiệu Quả Dạy Học Trực Tuyến Hiện Nay

Mặc dù DHTT mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức trong việc đánh giá. Một trong những khó khăn lớn nhất là làm thế nào để đảm bảo tính khách quan và công bằng của đánh giá học sinh trực tuyến. Việc thiếu sự giám sát trực tiếp có thể dẫn đến gian lận trong thi cử hoặc khó khăn trong việc đánh giá khả năng thực sự của sinh viên. Bên cạnh đó, việc duy trì tương tác trong dạy học trực tuyến và thu thập phản hồi trong dạy học trực tuyến cũng là một thách thức không nhỏ.

2.1. Khó khăn trong việc đảm bảo tính khách quan của đánh giá trực tuyến

Việc thiếu sự giám sát trực tiếp trong dạy học trực tuyến tạo ra kẽ hở cho gian lận và đánh giá không chính xác. Các bài kiểm tra trực tuyến có thể bị sao chép, và sinh viên có thể nhờ người khác làm bài hộ. Điều này làm giảm giá trị của đánh giá và gây khó khăn cho việc xác định năng lực thực sự của sinh viên.

2.2. Duy trì sự tương tác và thu thập phản hồi hiệu quả

Tương tác trong dạy học trực tuyến thường thấp hơn so với lớp học truyền thống. Sinh viên có thể cảm thấy cô đơn và ít có cơ hội trao đổi, học hỏi từ bạn bè. Việc thu thập phản hồi từ sinh viên về dạy học trực tuyến cũng gặp nhiều khó khăn, vì sinh viên có thể ngại chia sẻ ý kiến hoặc không biết cách phản hồi hiệu quả.

2.3. Đánh giá kỹ năng mềm trong môi trường trực tuyến

Việc đánh giá các kỹ năng mềm như kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề trong môi trường trực tuyến là một thách thức. Các hoạt động nhóm trực tuyến có thể không hiệu quả bằng các hoạt động trực tiếp, và việc đánh giá sự đóng góp của từng thành viên trong nhóm cũng khó khăn hơn.

III. Phương Pháp Nâng Cao Động Lực Học Tập Trực Tuyến Sinh Viên

Để giải quyết các thách thức trên, cần có các phương pháp nâng cao động lực học tập trực tuyến hiệu quả. Đánh giá quá trình đóng vai trò quan trọng trong việc này. Bằng cách cung cấp phản hồi thường xuyên, khuyến khích sự tương tác và tạo ra một môi trường học tập tích cực, đánh giá quá trình có thể giúp sinh viên cảm thấy được quan tâm, hỗ trợ và có trách nhiệm hơn với việc học tập của mình. Thêm vào đó, việc sử dụng các công cụ đánh giá trực tuyến phù hợp cũng có thể giúp tăng tính hấp dẫn và hiệu quả của quá trình đánh giá.

3.1. Sử dụng phản hồi thường xuyên và cụ thể để khích lệ sinh viên

Phản hồi trong dạy học trực tuyến cần được cung cấp thường xuyên và cụ thể để giúp sinh viên nhận biết được điểm mạnh, điểm yếu của mình và có hướng cải thiện. Phản hồi nên tập trung vào quá trình học tập, không chỉ vào kết quả cuối cùng, và nên được cá nhân hóa để phù hợp với từng sinh viên. Một nghiên cứu cho thấy phản hồi kịp thời và chi tiết có thể làm tăng đáng kể động lực học tập trực tuyến của sinh viên.

3.2. Khuyến khích sự tương tác giữa sinh viên và giảng viên

Tạo ra nhiều cơ hội để sinh viên tương tác với giảng viên và bạn bè là một cách hiệu quả để nâng cao động lực học tập. Các hoạt động như thảo luận trực tuyến, làm việc nhóm, hoặc đặt câu hỏi trong giờ học có thể giúp sinh viên cảm thấy gắn kết hơn với lớp học và có trách nhiệm hơn với việc học tập của mình.

3.3. Tạo môi trường học tập trực tuyến tích cực và hỗ trợ

Một môi trường học tập trực tuyến tích cực và hỗ trợ có thể giúp sinh viên cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong việc học tập. Giảng viên nên tạo ra một không gian an toàn, nơi sinh viên có thể chia sẻ ý kiến, đặt câu hỏi và nhận được sự giúp đỡ từ bạn bè và giảng viên.

IV. Ứng Dụng Công Cụ Đánh Giá Quá Trình Dạy Học Trực Tuyến

Hiện nay, có rất nhiều công cụ đánh giá trực tuyến có thể được sử dụng để hỗ trợ đánh giá quá trình. Các công cụ này có thể giúp giảng viên thu thập dữ liệu về tiến độ học tập của sinh viên, cung cấp phản hồi tự động và tạo ra các hoạt động tương tác hấp dẫn. Việc lựa chọn công cụ đánh giá trực tuyến phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo tính hiệu quả của quá trình đánh giá.

4.1. Sử dụng hệ thống quản lý học tập LMS để theo dõi tiến độ học tập

Hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS) như Moodle, Canvas hoặc Blackboard cung cấp nhiều công cụ để theo dõi tiến độ học tập của sinh viên. Giảng viên có thể sử dụng LMS để theo dõi thời gian sinh viên dành cho việc học, số lượng bài tập đã hoàn thành và kết quả kiểm tra.

4.2. Ứng dụng các công cụ khảo sát và thăm dò ý kiến trực tuyến

Các công cụ khảo sát và thăm dò ý kiến trực tuyến như Google Forms, SurveyMonkey hoặc Mentimeter có thể được sử dụng để thu thập phản hồi từ sinh viên về quá trình học tập. Giảng viên có thể sử dụng các công cụ này để hỏi sinh viên về mức độ hiểu bài, khó khăn gặp phải và đề xuất cải tiến.

4.3. Các công cụ tạo trò chơi và hoạt động tương tác trực tuyến

Các công cụ tạo trò chơi và hoạt động tương tác trực tuyến như Kahoot!, Quizizz hoặc Nearpod có thể giúp tăng tính hấp dẫn và hiệu quả của quá trình đánh giá. Các công cụ này cho phép giảng viên tạo ra các bài kiểm tra, trò chơi hoặc hoạt động tương tác để kiểm tra kiến thức của sinh viên một cách thú vị.

V. Kinh Nghiệm Triển Khai Đánh Giá Quá Trình Dạy Học Trực Tuyến

Nhiều trường đại học và tổ chức giáo dục đã có những kinh nghiệm dạy học trực tuyến thành công trong việc triển khai đánh giá quá trình. Các kinh nghiệm này cho thấy rằng việc cải thiện quá trình dạy học trực tuyến đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giảng viên, sinh viên và bộ phận hỗ trợ kỹ thuật. Bên cạnh đó, việc liên tục đánh giá và cải tiến quy trình đánh giá cũng là rất quan trọng.

5.1. Phân tích case study về đánh giá quá trình thành công

Nghiên cứu các case study về các trường đại học đã triển khai thành công đánh giá quá trình trong dạy học trực tuyến có thể cung cấp những bài học quý giá. Các case study này thường tập trung vào các yếu tố như lựa chọn công cụ phù hợp, đào tạo giảng viên và sinh viên, và tạo ra một môi trường học tập hỗ trợ.

5.2. Bài học kinh nghiệm trong việc triển khai đánh giá quá trình

Việc triển khai đánh giá quá trình đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự tham gia của tất cả các bên liên quan. Các bài học kinh nghiệm từ các trường đại học khác có thể giúp tránh được những sai lầm phổ biến và đảm bảo tính hiệu quả của quá trình đánh giá.

5.3. Tự đánh giá quá trình triển khai để liên tục cải thiện

Quá trình triển khai đánh giá quá trình cần được liên tục đánh giá và cải tiến. Giảng viên và sinh viên nên được khuyến khích chia sẻ ý kiến và đề xuất cải tiến. Dữ liệu từ các hoạt động đánh giá cũng có thể được sử dụng để xác định các điểm yếu và đưa ra các giải pháp khắc phục.

VI. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Dạy Học Trực Tuyến Sinh Viên

Để đảm bảo giải pháp nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến hiệu quả, cần có sự đầu tư vào cơ sở vật chất, đào tạo giảng viên và xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp. Bên cạnh đó, việc khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong phương pháp giảng dạy và đánh giá cũng là rất quan trọng. Đánh giá quá trình đóng vai trò trung tâm trong việc đảm bảo chất lượng và nâng cao động lực học tập cho sinh viên.

6.1. Đầu tư vào cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ

Để dạy học trực tuyến thành công, cần có sự đầu tư vào cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ. Các trường đại học cần đảm bảo rằng sinh viên có truy cập internet tốc độ cao và các thiết bị cần thiết để tham gia vào các hoạt động học tập trực tuyến.

6.2. Đào tạo và hỗ trợ giảng viên về phương pháp dạy học trực tuyến

Giảng viên cần được đào tạo và hỗ trợ về các phương pháp dạy học trực tuyến hiệu quả. Các khóa đào tạo nên tập trung vào việc sử dụng các công cụ đánh giá trực tuyến, tạo ra các hoạt động tương tác hấp dẫn và cung cấp phản hồi hiệu quả.

6.3. Xây dựng chính sách hỗ trợ sinh viên và giảng viên

Các trường đại học cần xây dựng các chính sách hỗ trợ sinh viên và giảng viên trong quá trình dạy học trực tuyến. Các chính sách này có thể bao gồm hỗ trợ tài chính cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, cung cấp các nguồn tài nguyên trực tuyến miễn phí và tạo ra một môi trường học tập hỗ trợ.